Pieter Wagenaar, Toon Kerkhoff en Mark Rutgers (red.) - Duizend jaar openbaar bestuur in Nederland

1

Een bestuursgeschiedenis van Nederland

Pieter Wagenaar, Mark Rutgers & Toon Kerkhoff

Een boek over Nederlandse bestuursgeschiedenis

1.1

Het openbaar bestuur in Nederland kent een lange geschiedenis. De collectie ve zorg voor rechtspraak, waterhuishouding, veiligheid en ziekenzorg door het scala aan publieke of semipublieke instellingen dat we tegenwoordig zo vanzelf sprekend vinden, is soms heel oud. Er ontstond al een publieke sfeer ver voordat er zoiets als een Nederlandse staat was. Inzicht in die lange bestuursgeschiedenis is niet alleen fascinerend, maar helpt ook beter begrijpen hoe het hedendaagse bestuur van Nederland functioneert. Idealiter zijn bestuurders thuis in vele onderwerpen: overheidsfinanciën, personeelsbeleid, organisatiekunde, besluitvormingstheorieën, rechten, econo mie, politieke filosofie en ethiek; deze opsomming is moeiteloos uit te breiden. Begrip van deze zaken in hun onderlinge samenhang is niet alleen relevant voor aspirant-bestuurders, maar evenzeer voor politici, ambtenaren, sociologen en juristen; eigenlijk voor iedere burger die meer inzicht wil hebben in het heden daagse openbaar bestuur. Begrip van de inrichting en werkwijze van het open baar bestuur – van de overwegingen en toevalligheden waarop die berusten − vereist echter meer dan kennis van de status-quo. Er is ook enig inzicht in hun ontstaan en ontwikkeling nodig. Met dit boek willen wij een bijdrage leveren aan het ontsluiten van de geschiedenis om deze te kunnen gebruiken als basis voor een beter begrip en een systematischer analyse van het hedendaagse openbaar bestuur. Over de geschiedenis van het bestuur in Nederland zijn kasten vol geschre ven, dus waarom dan toch dit boek? In de eerste plaats hopen we een oplossing te vinden voor het probleem dat er weliswaar heel veel te vinden is over de ge schiedenis van het bestuur van Nederland, maar dat het daarbij vooral gaat om detailstudies in plaats van samenhangende overzichtswerken. Bovendien is er in de regel weinig sprake van samenwerking tussen historici en bestuurskundi gen en daarmee tussen historische inzichten en bestuurskundige aandachtsge bieden als beleid, organisatie en ‘publiek management’. Dat gebeurt in dit boek nadrukkelijk wel. Het ontbreekt ook vaak aan een vergelijkende opzet, wegens de uniciteit van verschillende perioden. Dit hangt samen met het gegeven dat veel historische verhandelingen een wat eclectische invalshoek nemen: de bronnen vormen de primaire leidraad, niet zozeer een samenhangend beeld of een theo retisch perspectief. Dat is in deze bundel anders: hij onderscheidt zich door een sociaalwetenschappelijke benadering van bestuursgeschiedenis en een duidelijk theoretisch kader.

11