Hans Siepel, Frank Regtvoort, Gerald Morssinkhof en Floor de Ruiter - Congruente overheidscommunicatie

1  Typeringvandeoverheidencommunicatie

1.1.4 Overheidscommunicatie 

Het hoeft geenbetoogdat ‘communicatie’ binnendewaaier aanoverheids- organisaties een vereiste is om het overheidsbeleid voor het voetlicht te brengen en om het takenpakket van de overheid naar behoren te kunnen uitvoeren. Met de groei van de overheid groeide ook het belang dat aan communicatiewerd gehecht. In zijn proefschrift De glazenwassers van het bestuur (2001) beschrijft L.H. Hajema de toenemende behoefte binnen de overheidommet (groepen in) de samenleving in contact tekomenendeze contacten teonderhouden. Hij verbindt diegroeiendebehoefte aandeont- zuiling (emancipatievandeburger), technologischontwikkelingen (digita- lisering) eneconomischeontwikkelingen (deoverheidals concern). Omdat de interactie tussen overheidsorganisaties en (groepen in) de sa- menlevingzich intensiveerde, schotenvanafmidden jarenvijftigvandevo- rige eeuw in een tijdsbestek van enkele jaren de communicatieafdelingen – ‘AfdelingVoorlichting’, ‘BureauVoorlichting’ –methonderdenalspadden- stoelen uit de grond. VolgensHajemaworden de eerste communicatiepro- fessionals (‘voorlichters’) aangesteld om te voorzien in de behoefte bij be- stuurders om vaker en beter in de publiciteit te komen (Hajema, 2001, p. 365-368).Daarwarenmensenvoornodigdiewistenhoedemediawerkten en daar goed op in konden spelen. De eerste generaties voorlichters wer- den dan ook hoofdzakelijk uit de journalistiek gerekruteerd. Zo’n functio- naris zou een ‘schaapmet vijf poten’ moeten zijn, die tegelijk ‘oog en oor enmond’ vanhet bestuurwas, ‘eenmanmet een veelzijdige interesse, een snel reactievermogen,meteengrootgevoel voorverhoudingen, eengemak- kelijke sociale omgang (ongeacht met welke groepen of personen) en een grote journalistieke feeling’.Hetwasdeopdracht voor ‘voorlichting’ om, zo- alsHajemahet verwoordt, het ‘glazenhuis’ vanhet openbaarbestuurbeter ‘Het communicatieproces wordt door de ontvanger beheerst. De zender moet klaarstaan als de ontvanger op eenmoment dat hemuitkomt tot communicatie bereid is. Doet hij dat niet, dan ishij er eenvoudigniet.Debestuurderdieuitroeptdat ‘iedereen’ hetwetenmoetof oplettenmoet, heeft eenoverdrevenvoorstellingvanhetbelangvan zijnhandelen, dadenen besluiten, vanzijnmachtenvanzijn importantie.Decommunicatiedeskundigedieerin slaagt steeds precies diemensen en die groepenmensen te informeren en in de communicatie te betrekkendiedaar eenwezenlijkbelangbij hebbenenondervinden–endusopdatmoment voor communicatieopenstaan– is zijnbrooden zijnpensioenvoorzieningoverwaard.Hij be heert eenwaterval, opdat erwater zal zijnopprecies dat ogenblikdat ze thuis dekraan even opendraaien’ (Galjaard, 2002, p. 131).

36