Pierre Winkler en Margo van Kemenade - Ethiek voor techniek en ICT

15

Keuzes, verantwoordelijkheid en verantwoording

sen van vakbonden, wensen van leveranciers of met actie- of belangengroepen. Ook tegenover deze en andere stakeholders heeft een organisatie verantwoorde lijkheden, omdat de activiteiten van de organisatie gevolgen hebben voor deze stakeholders. En vaak zijn die verantwoordelijkheden niet volledig bij wet gere geld. En dan moet een organisatie, net zoals jijzelf in het dagelijks leven, keuzes maken. En die keuzes moeten, tegenover publiek, media, klanten en alle andere stakeholders, worden verantwoord. Keuzes maken, verantwoordelijkheid en verantwoording, dat is in de kern waar het bij organisatie-ethiek om gaat. In een organisatie werken mensen samen met collega’s en daarnaast moet je vaak samenwerken met mensen buiten de organisatie. In een organisatie heeft iedere werknemer ook een eigen professionele verantwoordelijkheid. Hij of zij moet derhalve ook keuzes maken en die keuzes kunnen verantwoorden, ten opzichte van collega’s, de leidinggevende, de klant of de maatschappij. Een aantal voor beelden van vragen waar je mee te maken kunt krijgen: • Wat doe je als je mee moet werken aan het maken van een product waarvan je weet dat het niet onder alle omstandigheden veilig is? • Wat doe je als je door een zakenpartner uitgenodigd wordt voor een sjiek diner, een bootreisje of een bordeelbezoek? • Hoe ver durf je te gaan in het uiten van kritiek op het ontwerp van een brug, als je weet dat het ontwerp eigenlijk morgen al bij de opdrachtgever moet lig gen, omdat je anders de opdracht kwijt bent? • Wat doe je als je werkt bij Google, nu Google besloten heeft om internet diensten in China aan te bieden en daarbij meewerkt met de censuur van de Chinese overheid? • Wat doe je als je leidinggevende je vraagt om spyware in te bouwen in de programma’s die je maakt? • Wat doe je als je ziet dat collega’s sjoemelen met testresultaten, of dat je baas milieuvoorschriften aan zijn laars lapt? • Wat kies je: bezuinigen op materiaal (en kwaliteit en draagkracht) waardoor je een lagere, concurrerende offerte kunt uitbrengen of toch kiezen voor be trouwbare kwaliteit en dus een duurdere offerte en een grotere kans de op dracht niet te krijgen? • Wat doe je als de risico’s van een complex technisch product zelfs door jou en je collega’s niet goed te overzien zijn? • Wat doe je als je ziet dat bepaalde regels in het bedrijf niet goed werken? Meld je het bij je baas, met de kans dat je als lastig, te kritisch en te weinig volgzaam wordt beschouwd? Of houd je je mond erover en volg je toch die regels? Met deze of dergelijke vragen kan iedere werknemer worden geconfronteerd. Maar met name voor ingenieurs en ICT’ers kan de verantwoordelijkheid bij der gelijke vragen extra zwaar wegen. Dat heeft te maken met (1) het verschil in kennis tussen jou als technisch hoog opgeleide en de ‘gewone burger’ en (2) de invloed van technologie op de samenleving. Als jij een zekere kennis hebt en de