Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

ﺻﺒﺎ اﮔﺮ ﮔﺬر ی اﻓﺘﺪت ﺑﻪ ﮐﺸﻮر دوﺳﺖ ﺑﯿﺎر ﻧﻔﺤﻪ ای از ﮔﯿﺴﻮی ﻣﻌﻨﺒﺮ دوﺳﺖ

ﻣﯽ ﺗﻮان در اﯾﻨﺠﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﯽ ا ی را ﺑﺮای دو ﻣﺤﻮر ﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺘﻌﺎر ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ اﯾﺮان در ﺗﻼﻗﯽ دو ﻣﺤﻮر ﮔ ﮐﺎﻧﻮن ﺮا و ﮐﺎﻧﻮن ﮔﺮﯾﺰ ﺳﺎﺣﺘﯽ از ﺗﻌﻠﯿﻖ و ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺠﻤﻮﻋﯿﺘ ﻋﯿﻦ در ﯽ ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ اﺳﺖ :» وﺣﺪﺗﯽ ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺑﺪون وﺣﺪت ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ در رﯾﺸﻪ، و ﭘﺮاﮐﻨﺪﮔﯽ در ﺷﺎخ و ﺑﺮگ... « ۳٦ و ﺑﺮای اﯾﻦ ﺗﺎم ﻬﻢ ﺑﻪ ﺘﻣﮐﻪ ﻧﮕﺮی ﯾﺎ ﺧﺎک ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﺸﻮﯾﻢ، ﺑﺎﯾﺪ ﺑﯽ درﻧﮓ ﺑﯿ ﺎ ﻓﺰاﯾﯿﻢ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺗﻼﻗﯽ ﮔﺎه اﻣﺎ ﯾﮏ «ﺟﺎ-ﻧﺎ» ۳۷ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮ درﯾﺪاﯾﯽ اﺳﺖ ﺑﯿﺮون » و« درون » . ی ﻧﻤﯽ « ﺗﻮان ﺑﺮای آن ﻣﺘﺼﻮر ﺷﺪ. ای ﺧﻄﻪ از ﺧﺎ ک و ﺎﻃﺮه ﺧ اﺳﺖ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﻣﻌﺮض دﮔﺮش ۳۸ ﺑﻮده اﺳﺖ. واﺣﻪ ای

ﮐﻪ

اﻣﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﻣﻌﺮض ﺑﺎدﻫﺎی ﺳﻤﻮم... از ﻣﻨﻈﺮی ادﺑﯽ اﯾﻦ ﺷﮕﻔﺖ ﻧﯿﺴﺖ ا ﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﺸﺨﺼﯽ را در ﻣﺘﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﯿﻢ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺖ ﻫﺎی

از ﺳﺮو ،ﮔﻞو

« ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺟﺎی-ﻧﺎم»

ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﻣﺮوز ﻫﻤﺨﻮاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ۳۹ ﻫﯿﭻ در ﻣﺘﻦ ادﺑﯽ اﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﯾﺮاﻧﯿﺖ ، اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﯿﺖ در ﻋﯿﻦ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽ ، اﯾﻦ ﻣﺪﻧﯿﺖ واﺣﻪ ﺑﻬﺘﺮ از ﺷﻌﺮ ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ درﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻓﺸﺮده ﺗﺮﯾﻦ

ای،

ﺑﯿﺎن p در ﻣﺜﻼ اﺳﺘﻌﺎره ﮐﺴﺐ ﺟﻤﻌﯿﺖ از آن زﻟﻒ ﭘﺮﯾﺸﺎن ﮐﺮدم. ﻣﯽ« ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻏﺰل ﺣﺎﻓﻆ ﺧﻮد آﯾﻨ ﻪ ای ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎ از وﻃﻦ واﺣﻪ ای اﯾﺮاﻧﯽ اﺳﺖ . ﻫﺮ ﺑﯿﺖ در اﯾﻦ ﻏﺰل ﯾﮏ واﺣ ...» زﻟﻒ:

ی

یﻪ

ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ اﺳﺖ در ﮐﻨﺎر ﺑﯿﺖ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ واﺣﻪ ) ﻫﺎی دﯾﮕﺮ( ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﯿﺖ ﻣﻌﻨﺎﯾﯽ ﺧﻮد را ﺑﯿﺮون از ﺧﻮد و در ﻫﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ اﺑﯿﺎت دﯾﮕﺮ در و ﺳﺎﺧﺘﺎر در ﺗﻼﻗﯽ دو ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدی و اﻓﻘﯽ ﻏﺰل ﭘﯿﺪا ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ٤۰ ˆ ای واﺣﻪ وﻃﻦ ﯾﺎ دﯾﺎر زادﮔﺎﻫﯽ در ﺷﻌﺮ و ادب ﭘﺎرﺳﯽ از زﺑﺎن ﺟﺪا ﻧﯿﺴﺖ. ا ﮔﺮ ﺳﻌﺪی را وﻃﻨﯽ ﻫﺴﺖ، اﯾﻦ وﻃﻦ ﺷﯿﺮاز اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺷﻌﺮ او ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﯿﺮاز از آن رو وﻃﻦ

ی ﺟﺪا ﮔﺎﻧﻪ

، اﻣﺎ

۳٦ ﺷﺎﻫﺮخ ﻣﺴﮑﻮب : ﻫﻮﯾﺖ اﯾﺮاﻧﯽ و زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ) ﺗﻬﺮان، ﻓﺮزان، ۱۳۸۵ (، ص ۱۰

37 non-site(non-lieu) 38 Alteration

ﺟﺎی ﺷﻨﺎﺳﯽ « در ﺑﺮاﺑﺮ toponymy » : ﻧﺎم ﺟﺎی ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺑﺎزﺗﺎب داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎ واﻗﻌﯿﺎت ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ اﻣﺮوز ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ و ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﻻزم را ﻧﺪارﻧﺪ. « ﻣﺮﺗﻀﺎ ﺗﻬﺎﻣﯽ و ﻣﺮاد ﮐﺎوﯾﺎن ﭘﻮر ﻧﺎم ﺟﺎی» ﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﺮﺣﺪات اﯾﺮان از ﻣﻨﻈﺮ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻓﺮدوﺳﯽ « ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ژﺋﻮﭘﻮﻟﯿﺘﯿﮏ ، ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ۱۳۴۹ . ، ص ۱۱۱ ٤۰ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﻪ را ﺑﺎ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮدر داﺳﺘﺎن - ﻣﻘﺎﻣﻪ ای ﺑﺎ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻣﻪ » ی ﻣﯿﮑﺪه « ی ﮔﺮﺟﯽ ﻧﮕﺎرﻧﺪه ﺷﺮح داده اﺳﺖ.

۳۹ -ﻧﺎم»

٣١