Dar Hazrat-e Raz-e Vatan

ﺳﺨﻦ ِ ﻧﻬﻔﺖ

... ﻫﻤﺎن ﺑﻪ ﮐﻪ دارم ﺳﺨﻦ در ﻧﻬﻔﺖ ـ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ

از ﻣﻨﻈﺮی ﮐﻠﯽ ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﻔﺖ ﮐﻪ در ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻧﯿﺰ ، ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﻣﺘﻦ رواﯾﯽ دﯾﮕﺮ، ﻣﺤﺎ ﮐﺎت ﺑﯿﺎن ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﮐﻠﯽ در ﻗﺎﻟﺐ )ﺻﻮرت( ی ﺟﺰﯾﯽ و ﻣﻠﻤ ﻮس اﺳﺘﻮار اﺳﺖ . و ﺑﺎز ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺳﺎز و ﮐﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮا ﻣﯽ ن ﮔﻔﺖ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺮ ﻣﺘﻦ رواﯾﯽ دﯾﮕﺮ، در ﮐﻞ ﯾﮏ ﻣﺠﺎز ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی وﺳﯿﻊ ﮐﻠﻤﻪ اﺳﺖ. ﻣﯽ ﭘﺮﺳﯿﻢ در اﯾﻦ ﻣﺘﻦ ادﺑﯽ ﻣﻔﻬﻮم اﯾﺮاﻧﯿﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻗﺎﻟﺒﯽ ﻣﻠﻤﻮس ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟ و ﺑﻪ ﺳﺨﻨﯽ دﻗﯿﻖ ﺗﺮ، در اﯾﺮان » ﺑﻪ ﻋ« ﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﺠﺎز، ﭼﻪ راﺑﻄﻪ ای

یﻪﭘﺎﯾ ﺑﺮ

ﯾﺎ

و ﮐﺎرﺑﺴﺖ

اﯾﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻣﻔﻬﻮم « رﻣﺰ»

ﻣﯿﺎن ﮐﻞ و ﺟﺰء ﺑﺮﻗﺮا ر اﺳﺖ؟ در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﺑﺮای ﯽ ﭘﺎﺳﺨ

ﻧﺪ ﻧﻘﻄﻪ آﻏﺎزی ﺑﺎﺷﺪ:

آن در ﺻﻔﺤﺎت ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﻮا ﻣﯽ

ﺗﻮ اﯾﻦ را دروغ و ﻓﺴﺎﻧﻪ ﻣﺪان ﺑﻪ ﯾﮑﺴﺎن ﺷﻦ ِ و É ر زﻣﺎﻧﻪ ﻣﺪان ازو ﻫﺮﭼﻪ اﻧﺪر ﺧﻮرد ﺑﺎ ﺧﺮد

دﮔﺮ ﺑﺮ ره ﻌﻨﺎ ﺑﺮد ﻣ« رﻣﺰ»

رﻣﺰ در اﯾﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ آﯾﺎ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺗﻤﺜﯿﻞ اﺳﺖ؟ در ﻫﻤﺎن زﻣﺎﻧﻪ ﻓﺮدوﺳﯽ ﺗﺎرﯾﺨﻨﮕﺎری ، آﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ در ﮐﺎر ﺑﯿﻬﻘﯽ ، ﺑﯿﻨﯿﻢ ﻣﯽ ﻋﯿﻨﯿﺖ » ای ﺣﺘﺎ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺮاﯾﯽ در ﻧﻘﻞ « روﯾﺪادﻫﺎ رﺳﯿﺪه ﺑﻮد. ۱۳۰ اﯾﻦ آ ﮔﺎﻫﯽ روش ﺑﺴﯽ ﻓﺮاﺗﺮ از دوران ﺗﺎرﯾﺦ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻋﺼﺮ

ﺖرﻓ ﻣﯽ ﻧﮕﺎر

ﺷﻨﺎﺧﺘﯽ

١٣٠ :ﺑﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﻧﮕﺎه

Abbas Milani: «Modernity in the Land of the Sophy» in Lost Wisdom (Mage, 2004), 19

٩٤