Arjan Dieleman en Fedor de Beer (red.) - De eigen wereld van het kind

1.1 Op zoeknaar het kinderperspectief: Piaget en zijnnavolgers

Dat veranderde in de twintigste eeuw, toen psychologen en pedagogen systema tisch onderzoek gingen doen naar de ontwikkelingen van het denken, spelen, so ciaal gedrag enmoreel oordelenbij kinderen ennaardeomstandighedendiegroei en ontwikkeling bevorderen. Zij ontdekten dat kinderenniet alleen minder weten enkunnen,maar bovendien informatie anders verwerken endaardoor ookop een anderemanierdenkenenwetendanvolwassenen.Doordit inzichtnamdebelang stellingvoorhet bijzondere en eigene vanhet kinderleven toe en raaktemen ervan overtuigddatdit zoveelmogelijkbeschermddiende teworden.De twintigsteeeuw wordt daaromwel de eeuwvanhet kindgenoemd. Indeze inleiding latenwe aande hand van voorbeeldenuit het stadiumdenken en de reactiesdaaropzienhoeontwikkelingspsychologenenpedagogen inde loopder tijdhet bijzondere vanhet kinderperspectief hebbengetracht tedoorgronden. Rond1920heeftdeZwitsersepsycholoogPiaget belangrijke impulsengegevenaan het onderzoek naar het kinderlijk perspectief (zie voor een overzicht Keenan & Evans, 2009).Hij begonmet systematischeobservatie van zijn eigenkinderen.Da gelijks volgdehij hun spel enkeekhij hoezeallerlei probleempjes aanpakten. Later breiddehij dit uitmet proeven en experimenten. Piaget kwam erachter dat kinderenniet passief kennis opnemen en reproduce ren,maardat zezelf kennis construeren–zij het opheel eigenmanieren.Dit is een van de belangrijkste uitgangspunten van zijn theorie geworden. Het kind neemt niet passief kennis tot zich,maar past zich actief aande omgeving aan. Al spelend enuitproberend verwerft en oefent het spontaan (mentale) schema’s waarmee het gripkrijgt opdewereldomhemheen. Piagetbeschouwdehetdenkenalseenvormvanmentaalhandelen.Opdezelfde manier als kinderen voorwerpenmanipuleren, voeren ze ook inwendig denkhan delingen uit. Om teweten te komenhoe die denkhandelingen verlopen, confron teerde hij kinderenmet vraagstukjes. Hij vroeg hun die op te lossen en daarbij te vertellenhoezeaandeuitkomstwarengekomen.Zoprobeerdehij deonderliggen de logica–of anders gezegdde structuur vanhet denken–ophet spoor tekomen. Hij ontdektedat jongekinderenwezenlijkandersdenkendanouderekinderen. Pi agetwasdaarmee eenvande eerste socialewetenschappersdieoogkregenvoorde specifieke structuur enkenmerkenvanhet kinderlijkedenken. Op zoeknaar het kinderperspectief: Piaget en zijnnavolgers

1.1

Hij onderscheidde vier stadia: 1 sensomotorisch, 0-2 jaar; 2 preoperationeel, 2-7 jaar; 3 concreet-operationeel, 7-11 jaar; 4 formeel-operationeel, 11 jaar enouder.

15