Arjan Dieleman en Fedor de Beer (red.) - De eigen wereld van het kind

HOOFDSTUK 1 Inleiding

De informatieverwerkingstheorie iseenmoderne theorievolgenswelkedeverschil len tussenkinderen en volwassenenniet zozeer inbijzonderheden vanhet denken gelegen zijn (zie voor een overzicht Keenan& Evans, 2009). Kinderen zouden in wezen niet anders denken dan volwassenen; ze gaan in principe even rationeel te werk en gebruiken net als volwassenen hun kennis van de wereld. De verschillen wordenveelmeer verklaarddoorbeperkingen indeop tebrengen concentratie, de geheugencapaciteit, ervaring en beschikbare denk-, leer- en geheugenstrategieën. Met andere woorden: de denkcapaciteit van kinderenwordt beperkt door gebrek aan routines enmentale automatismen. In zekere zin keert deze theorie weer terug naar het oude idee dat kinderen kleine volwassenen zijn zonder ervaring en oefening. De informatieverwerkings theorievergelijkthet cognitief functionerenvanmensenmetdatvaneencomputer, waarbij de snelheidvande informatieverwerking enhetwerkgeheugenbelangrijke parameters zijn. De omvang van het vrije werkgeheugen is maatgevend voor de cognitieve taken die mensen aankunnen. Als er nog niet veel is geautomatiseerd en de aandacht helemaal wordt opgeëist door basale taken, blijft er weinig capa citeit over voor taken vanhogere orde. Zo zal een kinddat nog volopbezig ismet technisch leren lezen daar al zijn aandacht voor nodig hebben en nauwelijks toe komen aan begrijpend lezen. Pas als het technisch lezen geautomatiseerd is, komt er mentale capaciteit beschikbaar voor begrijpend lezen. Voor informtieverwer kingspsychologen zijn de verschillen tussen kinderen en volwassenen dus eerder kwantitatief dankwalitatief. En zobeweegt de slinger vandewetenschap zichweer inde richtingvaneenvisiewaarindeverschillen tussenkinderwereldenvolwassen wereld inwezengradueel zijn. Sommige psychologen en pedagogen gaan in hun kritiek op het stadiumdenken en de gevolgen die dat heeft gehad voor het idee van een eigen kinderwerkelijk heid een stap verder. Het concept van een aparte en bijzondere kinderwereld die afgeschermd en beschermdmoet worden, achten zij niet alleenwetenschappelijk, maarookmoreel onjuist.Het zou tevaakzijnmisbruikt als argument omkinderen wezenlijke rechten te onthouden en hen onnodig wereldvreemd en onmondig te maken, bijvoorbeeld om hen bij belangrijke conflicten als scheidingszakenniet te hoevenhoren engeen zeggenschap tehoevengeven. DepedagogeLeaDasberg schreef in1975 al eenboekonder de titel Grootwor den door klein houden . Zij stelde vast dat kinderen steeds meer in een imaginair jeugdland leven en teveelwordenweggehoudenvandegewonewereld.Haarboek iseenaanklacht tegenhet feitdat steedsmeerkwestiesvandevolwassenwereldaan het kindwordenonttrokkenomdat het er nietmee om zoukunnen gaan.Dasberg voert aandat daarmee de overgangnaar het volwassenbestaan alleenmaarmoei lijkergemaaktwordt.VoordeNederlandsepsycholoogWillemKoops (1992, 2004) wasdekentering inhetbeschermingsdenkendeaanleidingom teverzuchtendatde eeuwvanhet kind eindelijkvoorbijwas.

22