Ton Lamers en Rebecca Nagel - Musiconomie

ton lamers en Rebecca Nagel

Zelfstandig ondernemen voor Musici en artiesten

Musi conomie

Wij dragenditboekopaanonze studenten indehoopeenbijdrage te kunnen leverenaanhetwelslagenvanhuncarrièredroom.

musiconomie Zelfstandigondernemenvoormusici enartiesten

TonLamers&RebeccaNagel

Vierde, herzienedruk

c u i t g e v e r ij

c ou t i n ho

bussum2013

Webondersteuning Voor actuele en aanvullende informatiekande lezernaardewebsitediehoort bij dit boek: www.musiconomie.nl . OpLinkedIn is onderdenaam musiconomie eengroep te vindendiewordt beheerddoorde auteurs.

©2012UitgeverijCoutinhobv Alle rechtenvoorbehouden.

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautoma tiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemmingvandeuitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaanopgrondvanartikel 16hAuteurswet 1912dientmendedaarvoorwet telijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n)uitdezeuitgave inbloemlezingen, readersenanderecompilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kanmen zich wenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofd dorp,www.stichting-pro.nl).

Eerstedruk2004 Vierde, herzienedruk2013

UitgeverijCoutinho Postbus 333 1400AHBussum info@coutinho.nl www.coutinho.nl

Omslag: BureauvandenTooren,Amsterdam

Noot vandeuitgever Wij hebben allemoeite gedaanom rechthebbenden van copyright te achterhalen. Personenof instantiesdieaanspraakmakenopbepaalderechten,wordtvriendelijk verzocht contact op tenemenmet deuitgever.

ISBN 9789046903551 NUR 800

Voorwoord

Sinds de voorgaande drukken van Musiconomie in 2004, 2007 en 2010 is erveel gewijzigdalshet gaat alsomdeeconomischeperiferievanpodium kunstenaars. De overheid trekt zich, zoals viel te verwachten, steedsmeer terugalsfinanciervandekunstensector.Medealsgevolgdaarvan isonder nemerschap onder (podium-)kunstenaars eerder regel dan uitzondering geworden. Deze sterk gewijzigde economische positie die de kunstenaars de laatste jarenhebben ingenomen is niet onsuccesvol gebleken. Kunst en cultuur zijneconomische factorendieeropzichzelf toedoenmaardieook fungerenalsaanjagersvanandereeconomischeactiviteiten. Sommigeeco nomischewetenschappers zienkunst en cultuur zelfs als voorwaarde voor hetontplooienencontinuerenvanandereeconomischeactiviteiten.Des te meer redenen voor de uitvoerende kunstenaar van nu om enig inzicht te verwerven inde economische en juridischeperiferie van zijnberoep. Voorwoordbij de vierde druk De wetgever heeft sinds het verschijnen van de voorgaande druk van dit boek bepaald niet stilgezeten. Gedurende de looptijd van de derde druk heeft de wetgever het btw-tarief voor diensten van podiumkunstenaars verhoogd van 6 procent naar 19 procent (1 juli 2011) enhet een jaar later weerverlaagdvan19procentnaar6procent (1 juli 2012).Bovendien ishet algemene tarief voor diensten op 1 oktober 2012 omhooggegaan van 19 procent naar 21procent. Een andere kwestie de btwbetreffende die indeze uitgave is bijgewerkt, is devraagwelk tarief van toepassing isop repetitiesvanuitvoerendekunste naars. De laatste ontwikkelingen inde rechtspraak, die veelmeer houvast geven dan de jurisprudentie waar we ons in de vorige uitgave op konden baseren, zijn inhoofdstuk2verwerkt. Ook nieuw in dit boek is de aandacht voor de coöperatie en het nieuwe bv-recht. Deze eerste rechtsvorm kent weliswaar een lange traditie in het Nederlandse rechtmaarwerd zelden toegepast inde praktijk vande crea tieve industrie.De laatste jarenstaatdecoöperatieechterzeer indebelang stelling vande creatieve industrie endaarom is er indeze vierde druk van Musiconomie uitgebreid aandacht voor deze rechtspersoon.Met de sterke vereenvoudigingvanhet bv-recht inhet najaar van2012 isdeze rechtsper-

soonveel interessantergewordenvoorberoepsbeoefenaren indekunst-en cultuursector. Indeze vierdedrukkomt denieuwe regelinguitgebreid aan deorde. Inhoofdstuk5bestedenwe evenals inde vorigedruk aandacht aandeba sisregels vanarbeidsrechtelijkebescherming.Hoewel bij het terpersegaan vandezevierdedrukdoorde regeringnoggeen concreetwetsvoorstelwas ingediend, is het niet ondenkbaar dat de arbeidsrechtelijke bescherming op enkelepunten zalwordengewijzigd. Ditboek isgeschrevenals studieboekennaslagwerkvoormusici enandere artiesten. Musiconomie maakt nauwelijks onderscheid naar stijl. Voor de wetgever is ermaar ééndoelgroep, namelijk ‘artiesten’.Of iemandnuklas siek violist is, gitarist in een hardrockband, of goochelaar: dezelfde regels zijnvan toepassing. Demarkt van nu (lees: maatschappij) heeft behoefte aan goed toegeruste kunstenaars. Toerusting op alleen artistiek gebied is onvoldoende. Meer en meer wordt van uitvoerend kunstenaars verlangd dat zij aansluiting zoeken bij de markt. Van eigentijdse kunstenaars kan worden verwacht dat zij zichzelf, op enkele uitzonderingen na, onafhankelijk van anderen (lees: subsidies) kunnen handhaven. Men moet op eigen kracht een be roepspraktijk kunnen inrichten waarbinnen zowel artistiek als materieel eenbevredigendbestaankanwordenopgebouwd. Bij het runnen van zo’n moderne beroepspraktijkhoort ook enig algemeen en branchegericht be drijfseconomisch, juridisch enfiscaal inzicht. Indit boekbesprekenwede economische en juridische inrichting van de beroepspraktijk vanmusici, andere artiesten, envandocenten. Dit boek is nadrukkelijk niet bedoeld om kunstenaars om te scholen tot economenof juristen,maar omdemiddelen aan te reikenwaarmee zij op onafhankelijkewijze kunnen communicerenmet hun opdrachtgevers, werkgevers en adviseurs. Musici enartiesten Inditboek sprekenwebewustvan ‘musici enartiesten’, terwijl eenmusicus opde keper beschouwd ook artiest is. Artiesten zijnnamelijkmensendie een voor publiek waarneembare artistieke prestatie leveren. Over het al gemeen voelenmusici zich echter eigenlijk geen ‘artiest’; zij associërendit begripmet goochelaars en clowns. Een betere benaming zou ‘uitvoerend kunstenaar’ zijn,maar deze is ondermusici en artiestenniet gangbaar.De wetgever maakt geen onderscheid en gebruikt de termen ‘artiest’ en ‘uit voerendkunstenaar’willekeurig.

Dank Onzedankgaatuitnaarhendieons indevorigedrukkenvandit boekvan dienst warenmet nuttige tips en adviezen, in het bijzonder mr. Norbert Laane,mr. drs. DirkRozendal, dr. DickMolenaar enmr. RonaldMollink. Voorde totstandkomingvandezevierdedrukgaatonzedankuitnaaronze student-assistentTessaCats,mr.VincentGrandiekendrs.ArtKruijer, als mede naar de ‘Goede Raad’, overlegorgaan voorNederlandse artiestenad viseurs, in het bijzonder de heren Ben Schoenmaker en Paul Verkijk, die ons voorde revisie vandezeuitgavehebbenvoorzienvangoede adviezen. Opmerkzaamheid geboden Het recht iseendynamischematerieenhet isdanookheel gebruikelijkdat wetgevingwordtgewijzigd.Ookdeuitlegvanhet rechtdoorrechters isaan veranderingonderhevig. Vaar nooit blindop éénbron enneemniet auto matisch aandat eenmaal toegepaste regels altijdblijven gelden. Juridische informatie veroudert soms onverwacht en snel. Website Op de bij dit boek behorendewebsite ( www.musiconomie.nl ) en demu siconomiegroepopLinkedInworden geregeldnieuwe ontwikkelingen ge publiceerd.Ook isergelegenheid tothet stellenvanvragen.Decombinatie vanboekenwebsitewaarborgtdoorgaanseenactueelbeeldvandematerie.

TonLamers&RebeccaNagel Oldenzaal/Hengelo, oktober 2012

Inhoudsopgave

13

Inleiding

1

15 15 16 18 19 20 23 30 32 33 34 35 39 40 41 41 41 42 42 44 46 48 48 49 49 51 54 55 57

Hetfiscale systeemen sociale zekerheid inhet algemeen

1.1 Inleiding 1.2 Werknemers

1.2.1 Loonbelasting

1.2.2 Premieswerknemersverzekeringen

1.3 Ondernemers

1.3.1 Verklaring arbeidsrelatie (var) 1.3.2 Ondernemer voorde inkomstenbelasting 1.4 Zij die ‘resultaat uit overigewerkzaamheden’ genieten 1.5 Premies volksverzekeringen in relatiemet depremies werknemersverzekeringen

1.6 Het fiscaal-sociaal systeem

1.7 Omzetbelasting

1.7.1 Belastingdienst enKamer vanKoophandel

1.8 Vennootschapsbelasting

2

Toepassingvandefiscale regelsopdeberoepspraktijk vanmusici enandereartiesten

2.1 Inleiding

2.1.1 Eenkortehistorische schets

2.1.2 Artiest

2.1.3 Ondernemer enonderneming

2.2 Artiest en inkomstenbelasting 2.3 Artiest en loonbelasting 2.3.1 Het anoniementarief 2.4 Buitenlandse artiesten

2.5 Deuitzonderingenopdehoofdregel van loonfictie

2.5.1 De artiest is bij een ander in loondienst (inhoudings plichtigenverklaring)

2.5.2 De artiest is zelfstandig 2.5.3 Het gezelschap is zelfstandig 2.5.4 Dekleinevergoedingsregeling (kvr) 2.5.5 Overeenkomsten indeprivésfeer

2.5.6 Dekostenvergoedingsbeschikking 2.5.7 De schijnbareuitzonderingen 2.6 Artiesten invastedienst bij eengezelschap 2.7 Demusicus of artiest alsdocent 2.7.1 Dedocent indienstbetrekking

57 58 60 61 61 63 65 65 68 69 70 71 73 73 74 75 77 77 77 78 78 79 80 81 82 83 84 86 88 88 90 92 93 93 94 96 97 97 98 70

2.7.2 Dedocent als zelfstandigberoepsbeoefenaar

2.8 Artiest, docent enomzetbelasting

2.8.1 De artiest enbtw

2.8.2 Dedocent enbtw: inleiding

2.8.3 Componist, arrangeur, schrijver enbtw

2.9 Debijzonderepositie vandedirigent

2.9.1 Deuitzonderingspositie vandedirigent voorde loonbelasting 2.9.2 Deuitzonderingspositie vandedirigent voorde omzetbelasting 2.10 Debijzonderepositie vande repetitor en/of begeleider 2.12 Loon, repetitie enpremieswerknemersverzekeringen 2.13 Concerten, uitvoeringen enmuziekfestivals 2.11 Optreden inhet buitenland

3

Ondernemingsvormenen rechtspersonen

3.1 Inleiding

3.1.1 Onderneming enondernemer 3.1.2 Natuurlijkepersonen en rechtspersonen 3.1.3 Rechtsvormen en rechtspersonen

3.2 Eenoverzicht van commerciële rechtsvormen inNederland

3.3 Eenmanszaak

3.3.1 Zelfstandigberoepsbeoefenaar versus bedrijf 3.3.2 DeKamer vanKoophandel (kvk) enhetHandelsregister

3.4 Personenvennootschappenrecht

3.4.1 Vennootschaponderfirma (vof)

3.4.2 Maatschap

3.5 Commanditaire vennootschap (cv) 3.6 Beslotenvennootschap (bv)

3.6.1 Het oudebv-recht 3.6.2 Het nieuwebv-recht

3.7 Naamloze vennootschap (nv)

3.8 De coöperatie

3.8.1 Oprichting engedaante van een coöperatie

3.9 Ideële rechtsvormen

3.10 Vereniging

3.10.1 Oprichtingvan eenvereniging 3.10.2 Organisatie en aansprakelijkheid

3.11 Stichting

100 101 101 101 101 102 102 103 103 104 105 105 107 107 108 108 109 109 111 111 112 113 113 114 114 114 115 116 116 117 117 117 119 121 122 126 127 128 129 129

3.11.1 Ledenverbod

3.11.2 Oprichtingvan een stichting

3.11.3 Aansprakelijkheid

3.12 Mogelijke rechtsvormen indepraktijk

3.12.1 Eenmanszaak

3.12.2 Vennootschaponderfirma (vof) 3.12.3 Commanditaire vennootschap (cv) 3.12.4 Beslotenvennootschap (bv)

3.12.5 Coöperatie 3.12.6 Vereniging 3.12.7 Stichting

4

Intellectueleeigendom

4.1 Inleiding

4.1.1 Deplaats vanhet intellectuele eigendomsrecht

4.1.2 De ratiovandebescherming 4.2 Auteursrecht ennaburige rechten

4.2.1 Auteursrecht

4.2.2 Formaliteiten zijnniet vereist 4.2.3 Persoonlijkheidsrechten 4.2.4 Beperkingenophet auteursrecht

4.2.5 Overdracht en licentie

4.2.6 Duur en einde vanhet auteursrecht

4.3 Naburige rechten

4.3.1 Het ontstaan en effectuerenvannaburige rechten

4.3.2 buma 4.3.3 stemra 4.3.4 sena 4.3.5 Repartitie

5

Overeenkomsten

5.1 Inleiding

5.2 Overeenkomsten inhet algemeen

5.2.1 Contractsvrijheid

5.2.2 Internationaal perspectief

5.3 De structuur van schriftelijkeovereenkomsten

5.3.1 Deprecontractuele fase

5.4 De arbeidsovereenkomst

5.4.1 De inhoudvande arbeidsovereenkomst

5.4.2 Hetwettelijkvermoeden

5.4.3 De gevolgenvande civiele arbeidsovereenkomst

5.4.4 De ‘drie indrie’-regel

130 131 132 132 132 133 133 134 135 136 141 141 142 142 142 143 143 144 147 147 147 148 150 150 151 151 153 153 153 155

5.4.5 De vormvande arbeidsovereenkomst

5.4.6 Concurrentiebeding

5.4.7 Proeftijd 5.4.8 Ziekte

5.4.9 Verzekeringen

5.4.10 Arbo

5.4.11 Samenloop civiele arbeidsovereenkomst enfiscale arbeidsovereenkomst

5.5 Overeenkomst vanopdracht 5.5.1 Artiestenovereenkomst

6

Impresariatenenartiestenbureaus

6.1 Inleiding 6.2 Vergunning

6.2.1 Het verbodop tegenprestatie

6.3 Inhoudingsplichtigenverklaring

6.4 Tweemarkten

6.4.1 Artiestenbureaus 6.4.2 Impresariaten

7

Administratie

7.1 Inleiding

7.2 Bankboekadministratie

7.2.1 Factuur

7.2.2 Opzet enonderhoudvan eenbankboek

7.2.3 De ingaande stroom 7.2.4 Deuitgaande stroom

7.2.5 Incidentelekasbetalingen in eenbankboekadministratie

8

Juridischeenadministratievedienstverleners

8.1 Inleiding

8.2 Juridischedienstverleners

8.3 Administratieve enfiscaledienstverleners

157

Afkortingen

159

Register

167

Overdeauteurs

Inleiding

Dit boek is geschreven vanuit het perspectief van de artiest/musicus en heeft een gelaagde structuur. Dat wil zeggen dat de stof eerst in het alge meenwordt behandeld endaarna zalworden toegespitst opbijzondere za ken en regelgevingvoor artiesten. Musiconomie is geschreven voormusici en andere artiestendie zich voor bereiden op het ondernemerschap. Het boek beoogt een algemeen beeld te geven van hun positie vanuit fiscaal en juridisch perspectief en dient primair een educatief doel. Musiconomie is geenfiscaal of juridischhand boek en behandelt dan ookniet alle fiscale en juridische aspecten vanhet ondernemerschap. Hoofdstuk1behandelthetNederlandse systeemvanbelastingenen sociale zekerheid inhet algemeen.Voorniet-ingewijden indezematerie ishet van grootbelangeerstdithoofdstuk tebestuderen, omvertrouwd te rakenmet degebezigdebegrippen, enophoofdlijnenmetde structuur endewerking vanhet systeem.Dat laatste isnoodzakelijkomdespecifiekeregelsvoorar tiesten,dieopeengrootaantalpuntenvandegebruikelijkeregelsafwijken, eenplaats te kunnen geven.Wiede algemene regels niet kent, kannauwe lijks iets beginnenmet dedaaropgebaseerde specifieke regels. Hoofdstuk 2 behandelt demeer bijzondere fiscale en aanverwante re gels voor artiesten.Hierwordt nader ingegaanopdefiscaleomgeving van de artiest als ondernemer. Gewapendmet deze kennis is de lezer een se rieuze gesprekspartner van opdrachtgevers en financiële en juridische dienstverleners zoals boekhouders, accountants, fiscalisten, advocaten en notarissen. Dit hoofdstuk bevat veel op bijzondere (praktijk)situaties toe gespitste informatie envoorbeelden. De lezer dient zich er als gezegd vanbewust te zijndat dit soort regels nogal eensverandertofdat erdoorandere invloeden, zoals jurisprudentie, geregeldandereopvattingenontstaanmetbetrekking totdeuitvoeringvan de regels.Dewebsitebij ditboek (ziep. 7)dient als communicatieplatform om op de hoogte te blijven van de actuele regelgevingmet bijbehorende opvattingen. Hoofdstuk 3 gaat in op de juridische inrichting van een beroepsprak tijkvankunstenaarsdieondernemer zijn.Ditdeel behandelt onder andere deverschillende samenwerkingsvormen (rechtsvormen)metbijbehorende

13

musiconomie

voordelen, nadelenen risico’s.Metnamevoormensendiemet anderen sa menwerken of overwegendat te gaandoen, is deze informatie belangrijk. Het zijnnamelijknietalleenfiscaleoverwegingendiemeetellenalshetgaat omde inrichtingvaneenberoepspraktijk,maarook juridischeoverwegin gen. Hoofdstuk4 introduceertophoofdlijnendewerkingvanhet intellectu ele eigendomsrechtwaarvanhet auteursrecht deel uitmaakt. Hoofdstuk 5 is een inleiding in de werking van het overeenkomsten recht inhet algemeenenhet arbeidsovereenkomstenrecht inhetbijzonder. Dit hoofdstukbelicht het verschil tussende fiscale en civiele aspecten van het ondernemerschapvoormusici en anderepodiumkunstenaars. Hoofdstuk 6 geeft een beeld van de wijze waarop tussenpersonen in de muziek- en entertainmentindustrie contracteren. In de klassieke mu ziekindustrie worden doorgaans bemiddelingsovereenkomsten gesloten, terwijl in de entertainmentindustrie in de meeste gevallen zogenoemde lastgevingsovereenkomstenwordengesloten. Indit hoofdstukwordt inge zoomdopde verschillen tussendeze tweewijzenvan contracteren. Hoofdstuk 7 laat de lezer kennismakenmet de beginselen van het in richten en onderhouden van een overzichtelijke administratie. Dit is een absolute voorwaarde voor het runnen van een zelfstandige beroepsprak tijk.Menkande administratienatuurlijk voor veel gelduitbesteden,maar het is ookmogelijkdeze op eenvoudigewijze zelf te doen. Het onderhou den van een goedopgezette administratie vergt nauwelijks tijd enbiedt te allen tijde inzicht in eigen zaken. Het maken van een jaarrekening vergt meer kennis en gaat de pretentie vandit boek te buiten. De hier omschre ven bankboekadministratie is een gedegen schakel tussen de eigen admi nistratie enhet latenmakenvan een jaarrekeningdoor eenprofessional. Hoofdstuk 8 geeft een overzicht van juridische en administratieve dienstverleners.Wat kunnenwe van deze onmisbaremensen verwachten en hoe selecteren we de juiste persoon of het juiste kantoor? De gemid delde juridische en administratieve dienstverlener is niet of nauwelijks op de hoogte van de bijzondere fiscale regels en opvattingen in de artiesten branche. De informatie in dit boek, in combinatiemet de algemene des kundigheidvandedienstverlener, zoumoeten leiden tot eenprofessioneel functionerendeberoepspraktijk.

14

1

Hetfiscale systeemen sociale zekerheid inhet algemeen

1.1

inleiding

Het is alleenmogelijkom enig inzicht inde voor artiesten geldende regels te verwervenwanneermen vooraf kennismaaktmet de algemenewerking van het Nederlandse systeem van belastingen en sociale zekerheid. In dit hoofdstuk volgt daarom eenuiteenzetting inhoofdlijnen over dewerking daarvan. Inhoofdstuk 2 volgt eendiepgaande behandeling vande bijzon dere regels voor artiesten ende toepassingdaarvan. Onsfiscaleensocialesysteem isglobaalop tesplitsen indriehoofdstro men: ■ traject lb (loonbelasting enpremieswerknemersverzekeringen); ■ traject ibpv (inkomstenbelastingpremies volksverzekeringen); ■ trajectob (omzetbelasting), ookwel btwgenaamd. Deze trajecten zijn redelijk los van elkaar te zien; er is niet zoiets als ‘be lasting’ inhet algemeen. ElkeNederlander komt in aanrakingmet inkom stenbelasting (ib), maar niet iedereen heeft temakenmet omzetbelasting (ob) of loonbelasting (lb). Steedsmeer artiestenworden ondernemer en krijgen in dat geval meestal wel met ob temaken. In dit hoofdstuk staan deze drie trajecten centraal: het traject lb, ibpv endeob. Inde laatste pa ragraafwordennog enkeleopmerkingengemaakt over de vennootschaps belasting (vpb). Die vorm van belasting behandelenwe slechts summier, omdatdezeniet van toepassing isopnatuurlijkepersonen (mensen),maar uitsluitendop rechtspersonen (zieover ‘rechtspersonen’ hoofdstuk3). De ib is een jaarlijkse eindheffing op het inkomen van natuurlijke perso nen. Men zou kunnen zeggen dat alle inkomsten van iemand bij elkaar worden opgeteld, waarnawordt gekekenwelk deel daarvanhij aande fis cusmoet afdragen. In de praktijk ligt dit natuurlijkwat gecompliceerder. Omdewerking vandit systeemduidelijk temaken, worden ookhier drie trajectenonderscheiden:

15

1 hetfiscale systeemen socialezekerheid inhetalgemeen

■ werknemers; ■ ondernemers; ■ zij die ‘resultaat uit overigewerkzaamheden’ genieten.

De ib (inkomstenbelasting)heet voluit inkomstenbelastingpremies volks verzekeringen (ibpv) en bestaat uit twee componenten, namelijk de in komstenbelasting (ib) en de premies volksverzekeringen (pv). Hierna wordtallereerstdecomponent ibbehandeld, en later indithoofdstukvolgt de component pv.

1.2

werknemers

Werknemers zijn mensen die een baan in loondienst hebben, ook wel dienstbetrekking genaamd. Zij werken dan bij eenwerkgever of, zoals in het verledenwel eens werd gezegd, ‘bij een baas’. Er zijn drie criteria 1 op basis waarvan de belastingdienst toetst of er sprake is van een dienstbe trekking endus een relatiewergever-werknemer:

■ gezag; ■ arbeid; ■ loon.

Deze criteria zijn enuntiatief, datwil zeggendat de situatie aanalledriede criteriamoet voldoenvoordat er sprake is vaneen relatiewerkgever-werk nemer.Wordt aaneenvandedriecriterianietvoldaan,dan iserdoorgaans geen sprake van eendienstbetrekking. Gezag In tegenstelling tot wat menmisschien zou denken, is er in veel situaties sprake van gezag. Zodra een werkgever aanwijzingen kan gevenmet be trekking tot de uitvoering van het werk, hoeminimaal ook, kan worden gesproken van gezag. Ter verduidelijking volgen hieronder enkele voor beeldenwaarin aanhet criteriumvoor gezag is voldaan. ■ Een fabrieksarbeidermoet werken van 8.00uur tot 16.00uur enkrijgt ’smorgens vande chef tehoren aanwelkemachinehijmoetwerken en wat hij preciesmoet doen. Er ishierduidelijk sprake vangezag. ■ Een docent aardrijkskunde geeft les op een middelbare school. Zijn rooster wordt door de school vastgesteld en de inhoud van de lessen ligt vast in een leerplan. Er is danwel geen dagelijkse bemoeienismet deuitvoeringvanhetwerkvandedocent,maar er iswel degelijkgezag.

1 Aan de hand van deze criteria wordt ook getoetst of er sprake is van een arbeidsover eenkomst vanuit civiel perspectief.Diemateriekomt aandeorde inhoofdstuk5.

16