Herman Blom en Peter Prud’homme van Reine - Effectief samenwerken in interculturele teams

1  Wat is cultuur?

Bij de behandeling van het cultuurbegrip zien we dat er niet alleen steeds meer aandacht is gekomen voor de dieper liggende aannames en waarden van een cultuur, maar ook voor de diversiteit en veranderlijkheid van concrete gedragingen als uitingen van een cultuur. Wij gebruiken in dit boek de vol gende definitie van cultuur, waarin alle behandelde elementen van cultuur terugkomen: Cultuur is het geheel van aannames, waarden, normen, attitudes en overtuigin gen van een sociale eenheid die tot uitdrukking komt in verschillende gedrags wijzen, artefacten. Daarmee geeft ze het antwoord van die sociale eenheid op allerlei omgevingsuitdagingen, waarmee ze wordt geconfronteerd (Kutschker & Schmidt, 2007, p. 686). De voortgaande discussie over de definitie van cultuur is te verklaren uit het feit dat het cultuurbegrip een aantal schijnbare tegenstellingen bevat. Een van die polariteiten van cultuur is de schijnbare tegenstelling tussen stabiliteit en dynamiek. Cultuur heeft een stabiliserende functie die traditie en identiteit benadrukt (collectieve mentale programmering). Maar cultuur is ook veran derlijk. Culturen veranderen door een interne dynamiek, bijvoorbeeld omdat een nieuwe generatie zich afzet tegen de traditionele cultuur en andere oplos singen kiest. Maar culturen veranderen ook door een externe dynamiek. Door de interactie tussen culturen neemt men elementen van elkaar over. Nieuwe uitdagingen van buitenaf, zoals technologische ontwikkelingen, dwingen een cultuur om te veranderen. Een andere polariteit is de schijnbare tegenstelling tussen de nadruk op de zichtbare buitenkant van een cultuur (‘the way we do thing around here’, ‘how we solve problems’) en de diepere lagen van meaning . We zullen laten zien dat om culturen te begrijpen, je aan beide uitersten aandacht moet besteden. Zo zijn er nog een aantal polariteiten van cultuur. In de volgende paragraaf zullen we deze polariteiten bespreken.

1.2

Het cultuurbegrip

Cultuur heeft te maken met een aantal schijnbare tegenstellingen of polari teiten.

Zichtbaar-onzichtbaar Er is enerzijds een zichtbaar en anderzijds een onzichtbaar niveau van cul tuur. De polariteit zichtbaar-onzichtbaar laat zich goed illustreren aan de hand van de ijsberg. De spits van de ijsberg is goed waarneembaar aan de hand van allerlei symbolen, maar daarmee heb je nog niet begrepen waarom die symbolen er zijn.

16