006IPTKB0011

006IPTKB0011

N I V E A U 3

I N S T A L L E R E N Installeren van domotica

Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties (Crebo 94281) 4

B E G E L E I D E R S H A N D L E I D I N G

N I V E A U 3 INSTALLEREN

Installeren van domotica

4

Uitstroom Eerste monteur elektrotechnische installaties (Crebo 94281)

B E G E L E I D E R S H A N D L E I D I N G

69368869 Bestelnummer 006IPTKB0011

© 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs De volgende docenten hebben meegewerkt aan de totstandkoming van deze projecttaak Pieter Geurts, ROC Gilde Opleidingen, Charles Haarman, ROC Twente; Frits Buter, ROC Landstede en Gerard van Oerle, ROC Gilde Opleidingen Ontwikkelteamleider Willem van Dijk Redactie Ton Zuijderduin, Marjo Brok en Willem van Dijk Foto's geleverd door Xanura Omslag/ Lay-out Studio Blanche Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat Stichting Consortium Beroepsonderwijs niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld heeft. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de Stichting. © 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op

enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK . . . . . . . .4

STAP 1 ORIËNTATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

STAP 2 PLANNING EN VOORBEREIDING . . . . . . . . . . .19

STAP 3 UITVOERING EN CONTROLE . . . . . . . . . . . . .28

STAP 4 OPLEVERING EN EVALUATIE . . . . . . . . . . . . .34

BIJLAGE 1 BEOORDELINGSMONITOR . . . . . . . . . . . . . . .42

BIJLAGE 2 FORMULIER URENVERANTWOORDING . . . . . .44

BIJLAGE 3 EVALUATIEFORMULIER . . . . . . . . . . . . . . . . .45

BIJLAGE 4 EVALUATIEFORMULIER LLB . . . . . . . . . . . . . .47

BIJLAGE 5 PROJECTTAAKPLANNER . . . . . . . . . . . . . . . .52

BIJLAGE 6 LEERLIJN NEDERLANDS EN MVT . . . . . . . . . .54

INTRODUCTIE OP DE PROJECTTAAK

Van een eerste monteur elektrotechnische installaties wordt steeds vaker gevraagd om domotica te installeren en in bedrijf te stellen. Domotica is een begrip dat gebruikt wordt voor het toepassen van elektronische besturing van de elektrische installatie in een woning. Een groot aantal functies of handelingen kan geautomatiseerd of makkelijker worden. Domotica omvat alle elektronische toepassingen in de woning om functies te besturen (verwarmen, ventileren, verlichten etc.) en diensten uit de woonomgeving te gebruiken (alarmeren, telefoneren, televisie kijken etc.). Dit gebeurt bij voorkeur flexibel: op elke plek en op elk tijdstip dat het de bewoner past, met een gemakkelijke bediening en desgewenst op afstand. Domotica ver- hoogt het wooncomfort van een woning. Ook apparatuur voor levensloopbestendig wonen wordt steeds meer toegepast bij nieuwe woningen. In deze projecttaak In deze projecttaak ga je uitzoeken en leren wat domo- tica inhoudt. Je gaat domoticasystemen installeren in een woning. Hierbij kunnen de volgende onderwerpen aan de orde komen: het installeren van een eenvoudig bussysteem, een programma voor een bussysteem schrijven of wijzigen, maar ook het installeren van een huisnetwerk voor data kan voorkomen. Je overlegt hierbij met de klant of opdrachtgever welke functies belangrijk zijn.

4

Na deze projecttaak Als je deze projecttaak goed uitvoert, kun je beter: • Samenwerken en overleggen • Met de klant • Met de opdrachtgever • Met collega's • Met de werkgever • Plannen en organiseren • Een activiteitenplan maken • Verzamelen van belangrijke informatie • Tijd indelen • Voortgang bewaken • Plan van aanpak • Werkvoorbereiding • Begeleiden • Adviseren • Begeleiden van monteurs • Op de behoefte en wensen van de ‘klant’ gericht zijn • Luisteren • Tussentijds informeren • Bespreken van onvolledigheden in de opdracht • Kwaliteit leveren • Domotica-installatie volgens de voorschriften • Een goed werkend programma • De installatie is getest • Oplevering volgens afspraak • Vakdeskundigheid toepassen • Zorg dragen voor veiligheid en gezondheid • Voorschriften toepassen • Tekeningen kunnen lezen • Monteren domotica-apparatuur • Afronden installatiewerkzaamheden • Een bussysteem programmeren en in bedrijf stellen • Materialen en middelen inzetten • Speciaal gereedschap zoals voor data- aansluitingen e.d. • Keuzes maken uit de geschikte toe te passen materialen • De juiste meetapparatuur toepassen • De juiste instructies bij de installatie leveren • Formuleren en rapporteren • Mondeling • Op standaard bedrijfsformulieren

Deze competenties gebruik je bij het installeren van een domotica-installatie.

5

Portfolio In deze projecttaak volg je de stappen. Er zijn in totaal vier stappen. Neem de stappen in de juiste volgorde. Van elke stap verzamel je bewijzen (in te leveren resultaten), die in je portfolio komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In de tabel staat welke producten bij welke stap horen.

Stap

Producten portfolio

1. Oriëntatie

• Productanalyse • Overzicht domotica installaties. • Overzicht wat je gaat leren

2. Planning en voorbereiding

• Een verslag met uitwerking van onderstaande punten: • overleg met opdrachtgever/klant • activiteitenplan • planning

• voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project • voorbeelden van de gemaakte domotica-oefeningen • speciaal gereedschap en meetinstrumenten die je nodig hebt • benodigde materialen (datakabel, aansluitmaterialen, apparatuur e.d.) • de leverancier van de materialen • de opdrachtformulieren die je gebruikt • foto’s die genomen zijn tijdens de uitvoering van het project • uitleg van de diverse domotica- installaties • toe te passen voorschriften • installatietekeningen van het project • aansluitschema’s van de modules • het installeren/monteren en aansluiten van het domoticasysteem • het programmeeroverzicht • de software die je hebt gebruikt • testrapport • kwaliteit van het werk • tijdsplanning • kostenbeheersing • het meerwerk • overleg met de opdrachtgever/klant • overleg met collega’s • begeleiden van de monteur elektrotechnische installaties

3. Uitvoeren en controle • Een verslag met uitwerking van onderstaande punten:

4. Oplevering en evaluatie • Mondelinge presentatie of demonstratie

• Bewijsstukken voor het criteriumgericht interview • Evaluatieformulier • Beoordelingsmonitor • Urenverantwoording project

6

PORTFOLIO In deze projecttaak volgt de leerling de vier stappen. Hij moet de stappen in de juiste volgorde nemen. De producten van elke stap moet hij opnemen in zijn portfolio. Na elke stap moet de leerling zijn beoordelingsmonitor laten bijwerken door de trajectbegeleider of de praktijkbegeleider. Voor de taken van de diverse begeleiders verwijzen wij u naar het Basisdocument Eerste Monteur Elek- trotechnische Installaties Een (vak)docent kan de taak van trajectbegeleider op zich nemen. Gestreefd moet worden naar zoveel mogelijk diversiteit in beoordelende begeleiders.

7

UITVOEREN PROJECTTAAK Deze projecttaak wordt in de werksituatie uitgevoerd. Zowel in de BOL als de BBL leerweg zal een leer- ling moeten oefenen met domotica-apparatuur, het installeren van een huisautomatiseringssysteem en het leren programmeren van een bussysteem. Praktijkervaring doet hij op bij het installeren van domotica in zijn werksituatie waarbij hij de begelei- ding van het bedrijf krijgt. Het oefenen met domotica kan ook met praktijkopdrachten en met het domoticapracticum, afhankelijk van wat de school voor mogelijkheden heeft. Gebruikt kan worden: de nikobus koffer, een oefenopdracht met xanura of andere apparatuur. Een data-installatieoefening enz. De theoretische ondersteuning vindt plaats op een regionaal opleidingscentrum (ROC) door middel van workshops, lessen, excursies etc. PRAKTIJK Tijdens het uitvoeren van de projecttaak werkt de leerling aan domotica-installaties en leert hij de ap- paratuur aan te sluiten en te programmeren. In de praktijkuren op het ROC kan de leerling oefenen met een huisautomatiseringssysteem, bijvoor- beeld met de nikobus koffer. Op de website van induteq staat een aantal voorbeelden van praktijkopdrachten (www.induteq.nl). Mogelijkheden zijn ook het aansluiten van videofoon en het installeren van een datanetwerk. THEORIE Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van deze projecttaak zou aandacht geschonken kunnen

worden aan: • domotica • sensoren, datakabel • aanleg van busleidingen • netwerken • datacommunicatie • soorten bussystemen • toepassingen van bussystemen • sensoren en actuatoren

• poortschakelingen voor het programmeren van bussystemen • programmeren van bussystemen en wijzigingen aanbrengen. • tekening lezen van installatietekeningen en schema’s met een bussysteem • technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept

8

Nederlands Bij Nederlands maken wij gebruik van de drieslagmethode: 1. Werken met communicatiemodel zie Basisdocument. 2. In te leveren resultaten beoordelen op basis van Raamwerk Nederlands. 3. Signalering van taalproblemen. Lessuggesties: • Lezen: lesstof,vakinformatie, gebruiksaanwijzingen en handboeken. • Luisteren: uitleg lesstof, instructies, presentaties, overleg samenvatten. • Spreken: samenvatten, uitleg geven, presenteren, mondelinge berichtgeving.

• Gesprekken voeren: het interview, het functionerings- en beoordelingsgesprek, het POP-gesprek en evaluatiegesprek, werkoverleg, kritiek geven en ontvangen, met argumenten je mening geven. • Schrijven: formuleren, rapporteren en verslagen maken, memo’s, eenvoudige correspondentie, informatie samenvatten en omgaan met formulieren en checklisten. Zie ook de bijlage Leerlijn Nederlands.

Moderne vreemde talen (MVT) Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen

• Leesvaardigheid niveau A2 • Luistervaardigheid niveau A2 • Spreekvaardigheid niveau A2 • Gesprekken voeren niveau A2

Rekenen en Wiskunde Uitwerking op basis van het Raamwerk Rekenen en Wiskunde. • Getallen, hoeveelheden en maten niveau X2 • Ruimte en vorm niveau X2 • Gegevensverwerking, onzekerheid niveau X2 • Verbanden, veranderingen niveau X2

Leren, loopbaan en burgerschap (LLB) Uitwerking op basis van het Brondocument Leren, Loopbaan en Burgerschap. In de stappen van de projecttaak komen de werkprocessen van de kerntaken 1, 2 en 4 van LLB als volgt aan de orde: 1. Oriënteren 1.2. Inventariseert geschikte manieren van leren 2. Planning en voorbereiding 4.1. Gedraagt zich als een werknemer bij het uitvoeren van werk 4. Oplevering en evaluatie 1.5. Evalueert de gekozen manier van leren

9

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: BOL en BBL (projecttaak- en studie-/loopbaanbegeleider)

• Plannen van de demonstratie en een criteriumgericht interview. • Voeren van de begeleidingsgesprekken en evaluatiegesprek. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van leerdoelen voor de volgende projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO. • Beoordeling van de projecttaak voldoende of onvoldoende. • Ingeleverde producten controleren. • Controleert portfolio. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • De praktijkopleider is in het bedrijf de persoon die de leerling begeleidt op de werkvloer bij het uitvoeren van de projecttaak. • In deze projecttaak zorgt de praktijkopleider ervoor dat de leerling kennis maakt met domotica. Hij laat hem een installatie in een woning uitvoeren. • De praktijkopleider regelt dat de leerling een bussysteem kan installeren en programmeren in een reële beroepssituatie. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • De praktijkbegeleider neemt kennis van de competenties die de leerling dient te ontwikkelen. Zo kan hij een bewuste rol spelen bij het beoordelen van de studenten op competent gedrag. • De praktijkbegeleider zorgt ervoor dat de student de benodigde vaardigheden kan leren. Docenten • Start met de leerling de projecttaak op. • Overlegt met de leerling wat hij gaat leren. • Helpt met praktische vragen. • Verleent ondersteuning bij het kiezen van de leerroute en de volgorde van de projecttaken. • Begeleidt de leerling bij zijn competentieontwikkeling. • Geeft ondersteunende workshops bij de projecttaken. • Voor de optimale ondersteuning van de studenten adviseren wij de inzet van een multifunctioneel lokaal met daarin de mogelijkheden voor instructie, PC-gebruik, practicum en praktijk.

10

STAP

oriëntatie

1 ORIËNTATIE

DOEL VAN DE STAP In deze fase zoek je uit en schrijf je op wat de opdracht inhoudt.

Je maakt in deze beroepstaak kennis met domotica in een woning of utiliteit. Dit doe je door informatie te verzamelen over domotica-installaties. Je onderzoekt de mogelijkheden van domotica en hoe je de apparatuur kunt installeren.

In deze stap komen verschillende soorten vragen bij je op: • Uitzoekwerk: Wat is de opdracht, wat is het probleem? • Leren: Wat ga ik hier leren, welke competenties ga ik hiermee ontwikkelen? • Vakmatig: Welke prestaties en resultaten (producten) moet ik leveren? • Houding: Hoe verloopt de samenwerking? Hoe werken we: als groep of alleen? Aan het einde van stap 1 beoordeelt je begeleider je portfolioproducten. Je krijgt dan een GO of NO-GO voor de volgende stap. De volgende vragen kun je dan voor jezelf beantwoorden. • Wat weet je al van domotica? • Welke kennis en vaardigheden heb je nodig om deze projecttaak goed uit te kunnen voeren? • Met wie ga je overleggen om het project te maken en hoe doe je dat? • Waar ga je de ontbrekende kennis vandaan halen? • Waar en wanneer ga je de ontbrekende praktische vaardigheden oefenen? Ga tijdens het maken van de projecttaak regelmatig in een groepje zitten om je vorderingen en ervaringen te delen met andere leerlingen. Bespreek hier ook de

11

uitdagingen en problemen die je tijdens de uitvoering van de projecttaak tegenkomt. Houd vanaf de start van deze projecttaak je urenverantwoording bij op het formulier Urenverantwoording. In stap 4 moet dit formulier inleveren. Dit formulier is beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT> Kies Niveau 3>materiaal.

Bronnen Hieronder staan verschillende studie- en informatiebronnen die je kunt gebruiken. • Het Basisdocument Eerste Monteur Elektrotechnische Installaties • Theorieboeken: • tr@nsferE Elektrotechniek 3MK • tr@nsferE Elektrische installatietechniek 4MK • tr@nsferE besturingstechniek 4mk • Cadelit lichtinstallaties; bussysteem • tr@nsferE Digitale techniek/Datacommunicatie 4MK • Installeren communicatie en signaalinstallaties in gebouwen • Installatietechniek • Besturingstechniek 1 • Domoticatraining Induteq op internet

12

• Normen: • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • NEN-EN 50090 Gebouwbeheersystemen (HBES) • Internetsites: • www.induteq.nl • www.leren.nl • www.davindi.nl • www.consortiumbo.nl • www.niko.nl • www.xanura.nl • www.kisshome.nl • http://www.induteq.nl/portal/domotica/niko- practicum/pdf/Niko%20prakticum%20hfd%207.pdf • http://www.domotica.nl/do-standaarden.php • www.elux.nl

13

Op te leveren resultaat

De activiteiten en opdrachten die je in deze stap uitvoert, moet je zorgvuldig uitwerken. De uitwerkingen neem je op in je portfolio. • Productanalyse. (Wat is de opdracht en wat is het probleem?)

• Overzicht domotica-installaties. • Overzicht van wat je gaat leren.

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr .

Competenties

Installeert tech- nische installa- ties

1.1 Voorbereiden installatie- werkzaamheden

E Samenwerken en overleggen Q Plannen en organiseren R Op de behoeften en verwachtingen van de ‘klant’ richten

Benoemt zijn ei- gen ontwikke- ling en gebruikt middelen en wegen om daar-

1.2 LLB

Inventariseert geschikte ma- nieren van leren

N Onderzoeken O Creeren en innoveren

bij passende leerdoelen te bereikens

14

 Activiteiten 1 Onderzoek

1 Omschrijf de opdracht in je eigen woorden. Denk hierbij aan het volgende: a Bronnen. b Afspraken. c Wat weet ik al? Aandachtspunten: • Wie is de opdrachtgever? • Op welke locatie ga je installeren? • Wat voor domotica ga je installeren? • Wat verwacht de opdrachtgever? • Omschrijf de opdracht in je eigen woorden. • Denk hierbij aan het volgende: • Is er al een tekening of moet je die zelf maken? • Wat staat er in het bestek? • Aan welke eisen moet de installatie voldoen? • Wat moet er in de offerte komen te staan? Materialen en producten 1 Maak een lijst van de producten die je gaat opleveren in deze projecttaak. 2 Geef per product aan met wie je te maken hebt. 3 Geef per product aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren. 4 Geef aan wat je daarbij nodig hebt. Denk hierbij ook aan de volgende zaken: • Opdrachtformulieren. • Computer, printer, scanner.

2

3

Leren 1 Wat ga je hier leren?

a Praktijkhandelingen. b Theoretische kennis. c Communicatieve vaardigheden. 2 Welke competenties ga je hiermee ontwikkelen? 3 Zoek dit eventueel op in: • Het Basisdocument. • De beoordelingsmonitor.

15

Evalueren en beoordelen • De praktijkopleider/docent controleert of alle punten van de opdracht correct zijn weergegeven. • Hij houdt in de beoordelingsmonitor bij wat wordt beoordeeld. • Je hebt het oriënteren afgerond. De informatie die je hier hebt verzameld, heb je nodig voor de volgende stap. • In stap 2 ga je een activiteitenplan maken en je verder voorbereiden.

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak. Nederlands • Lezen niveau B2 • Luisteren niveau B2 • Gesprekken voeren niveau B2

• Spreken niveau B2 • Schrijven niveau B2 MVT (Moderne vreemde talen) • Oefenen met het lezen van handboeken en instructies van domotica in het Duits en Engels. • Werking actuatoren en sensoren bestuderen. • Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen. Rekenen en wiskunde • Uitwerking op basis van het raamwerk Rekenen en Wiskunde. Leren, loopbaan en burgerschap

1.4. Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling. 1.5. Inventariseert geschikte manieren van leren. 1.6. Kiest bij de situatie en bij zichzelf passende manieren van leren. 2.2. Onderzoekt welk werk er is en wat bij hem past. 4.2. Maakt gebruik van werknemersrechten.

STUDIEBRONNEN • Het Basisdocument • Theorieboeken • tr@nsferE Elektrotechniek 3MK

• tr@nsferE Elektrische installatietechniek 4MK • tr@nsferE besturingstechniek 4mk; hoofdstuk 4 • Cadelit lichtinstallaties; bussysteem

• tr@nsferE Digitale techniek/Datacommunicatie 4MK ; hoofdstuk 10 • Installeren communicatie- en signaalinstallaties in gebouwen • Installatietechniek Kenteq • Besturingstechniek 1 • Domoticatraining Induteq op internet NEN-EN 50090 Gebouwbeheersystemen (HBES) • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen. • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept

16

• Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • Arbowetgeving • Bouwbesluit • ISSO publicatie 77 Installaties voor levensloopbestendig wonen. • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • NEN-EN 50090 Gebouwbeheersystemen (HBES) • Internetsites • www.induteq.nl • www.leren.nl • www.davindi.nl • www.consortiumbo.nl • www.niko.nl • www.xanura.nl

• www.kisshome.nl • www.mag1010.nl • www.groepvts.nl • www.euronorm.net • http://www.induteq.nl/portal/domotica/niko- practicum/pdf/Ni- ko%20prakticum%20hfd%207.pdf • http://www.domotica.nl/do-standaarden.php TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Aanleren van vaardigheden voor het installeren domotica-apparatuur • Aansluiten sensoren en actuatoren • Datanetwerken aansluiten

Theorie Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van de stap oriëntatie dient aandacht geschonken te worden aan: • Soorten sensoren. • Wat zijn actuatoren? • Aansluiten van sensoren en actuatoren. • Tekeninglezen van domotica-apparatuur. • Communicatietechnieken tussen sensoren en actuatoren. Nederlands • Lezen: Instructies en studiebronnen lezen. • Luisteren: Instructies, mondelinge en audiovisuele informatie. • Schrijven: een verslag maken. Moderne vreemde talen • Informatie lezen over bussystemen. • Lezen en begrijpen van handleidingen van domotica apparatuur in het Duits en Engels. • Uitwerking op basis van het Raamwerk Moderne Vreemde Talen. Rekenen en wiskunde • Uitwerking op basis van het raamwerk Rekenen en Wiskunde.

17

Leren, loopbaan en burgerschap • Kennis van het leerrepertoire: mogelijke leeractiviteiten. • Kennis om te oordelen over de mogelijkheden van het leerrepertoire. • Kennis van verschillende manieren van leren. • Kent manieren om informatie te ordenen en verbanden te leggen • Vuistregels voor het maken van keuzen daaruit (wat is waarvoor geschikt). • Leren van anderen, leren met anderen, leren door ervaring. • Kennis en kunde van het samenstellen van een SMART-ontwikkelplan. • Kennis van bronnen en van informatie over waarden en persoonlijke kwaliteiten: beroepeninformatie, beroepsbeoefenaren, personeelsadvertenties. • Vaardigheden om informatie te verzamelen. • Kent en beheerst methoden en technieken toe voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Kennis van bronnen, organisaties om informatie te vinden of hulp te krijgen bij het vinden van de informatie, zoals vakbonden en vakorganisaties. • Vaardigheden om informatiebronnen te gebruiken. • Schriftelijke en mondelinge taalvaardigheid. • Vaardigheden om informatiebronnen en hulp te gebruiken. • Kennis van procedures zoals die zijn vastgelegd in wettelijke voorschriften, CAO’s en andere relevante contracten en reglementen. Informatica • Programmeren van bussystemen. • Informatie- en databasesystemen die op het bedrijf gebruikt worden.

AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: BOL en BBL (projecttaak- en studie-/loopbaanbegeleider) • Bespreekt met de leerling wat hij gaat leren. • Vaststellen van leerdoelen voor deze projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO. • Ingeleverde producten controleren. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • Overleggen met de leerling waar en wanneer hij de projecttaak kan uitvoeren. • Begeleiden bij het uitvoeren. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • Domotica-opdrachten laten maken. Vakdocenten: alle docenten • Start met de leerling de projecttaak op. • Domotica. • Sensoren, datakabel. • Geven van ondersteunende lessen en workshops.

18

STAP

4 PLANNING EN VOORBEREIDING

DOEL VAN DE STAP Voorbereiding op de uitvoering van de werkzaamheden: • Het opstellen van een activiteitenlijst. • Het maken van een planning. • Het maken van afspraken.

n voorbereiding

In deze stap ga je de werkzaamheden plannen en voorbereiden Je hebt de oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de door jou te installeren domotica installatie in grote lijnen inhoudt. Deze gegevens ga je gebruiken om een activiteitenplan te maken. Je zet de opdracht om in een planning. Hierin geef je aan welke werkzaamheden je gaat uitvoeren en hoeveel tijd je daarvoor nodig denk te hebben. Het is je inmiddels ook volledig duidelijk aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken. Je weet ook hoeveel tijd je daarvoor nodig hebt. Welke kennis en vaardigheden heb je nodig voor deze projecttaak? Waar en wanneer ga je de kennis opdoen en vaardigheden oefenen?

Voor deze stap ontwikkel je een format waarin je de acties en planning kunt weergeven.

19

Op te leveren resultaat

Op te leveren resultaat • Activiteitenplan. • Planning. • Overleg met opdrachtgever/klant. • Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project. • Voorbeelden van de gemaakte domotica-oefeningen. • Speciaal gereedschap en meetinstrumenten die je nodig hebt. • Benodigde materialen (datakabel, aansluitmaterialen, apparatuur e.d.).

• De leverancier van de materialen. • De gebruikte opdrachtformulieren.

Bronnen Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Het Basisdocument • Theorieboeken • tr@nsferE Elektrotechniek 3MK

• tr@nsferE Elektrische installatietechniek 4MK • tr@nsferE besturingstechniek 4mk; hoofdstuk 4 • Cadelit lichtinstallaties; bussysteem • tr@nsferE Digitale techniek/Datacommunicatie 4MK; hoofdstuk 10 • Installeren communicatie en signaalinstallaties in gebouwen • Installatietechniek • Besturingstechniek 1 • Domotica training induteq op internet NEN-EN 50090 Gebouwbeheersystemen (HBES) • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept

20

• Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • NEN-EN 50090 Gebouwbeheersystemen (HBES) • Internetsites • www.induteq.nl • www.leren.nl • www.davindi.nl • www.consortiumbo.nl • www.niko.nl • www.xanura.nl • www.kisshome.nl • http://www.induteq.nl/portal/domotica/niko- practicum/pdf/Niko%20prakticum%20hfd%207.pdf • http://www.domotica.nl/do-standaarden.php • http://www.consortiumbo.nl

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr .

Competenties

Installeert tech- nische installa- ties Functioneert als werknemer in een arbeidsor- ganisatie

1.4 Bepalen van positie van com- ponenten en route van lei- dingen

R Op de behoefte en verwachtingen van de ‘klant’ richten K Vakdeskundigheid toepassen

4.1 LLB

Gedraagt zich als medewer- ker bij het uitvoeren van het werk

F Ethisch en integer handelen P Leren S Kwaliteit leveren

T Instructies en procedures opvolgen U Omgaan met veranderingen en aan- passen V Met druk en tegenslag omgaan

21

 Activiteiten 1

Maken van het activiteitenplan 1 Het activiteitenplan bevat de volgende onderdelen:

• Voorblad • Opdracht • Op te leveren resultaat • Activiteitenplan • Aanwezige kennis en vaardigheden

• Te ontwikkelen kennis en vaardigheden • Faciliteiten: computers, apparatuur enz. • Afspraken en begeleiding • Bijlagen activiteitenplan (voer de planning bij voorkeur in Excel uit) • Werkvoorbereiding • Planning in Excel of MS project • Werkvoorbereiding (geef hier ook aan of je andere monteurs begeleidt) • Tekeningen en/of bestek • Overleg met opdrachtgever/klant • Voorschriften en eisen voor de uitvoering van het project • Voorbeelden van controle en inspectie formulieren • Een materialenlijst en een bestellijst van domotica 2 In het activiteitenplan geef je ook aan wat je bij de onderdelen gaat invullen. 3 Vul de onderdelen in met de informatie die je al hebt gevonden in stap 1. 4 Controleer met de checklist of je niets hebt vergeten. 5 Bespreek het concept met je trajectbegeleider, voordat je het definitieve plan inlevert. s

22

2

Voorbereiding In deze activiteit voer je de voorbereiding uit. In het activiteitenplan heb je deze hoofdstukken ingevuld: • Activiteiten • Aanwezige kennis • Te ontwikkelen kennis Ook heb je aangegeven hoe je dit gaat doen. Evalueren en beoordelen De opdrachtgever, praktijkopleider of docent controleert de volgende zaken: • Zijn de juiste activiteiten gepland? • Is er een juiste analyse van de opdracht gemaakt? • Is de planning correct? • Zijn de juiste prioriteiten gesteld? • Is er creatief en innovatief met de opdracht omgegaan?

23

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2, paragraaf 2.3.

STUDIEBRONNEN • Basisdocument • Theorieboeken • tr@nsferE Elektrotechniek 3MK

• tr@nsferE Elektrische installatietechniek 4MK • tr@nsferE besturingstechniek 4mk; hst 4 • Cadelit lichtinstallaties; bussysteem

• tr@nsferE Digitale techniek/Datacommunicatie 4MK; hst 10 • Installeren communicatie en signaalinstallaties in gebouwen • Installatietechniek Kenteq • Besturingstechniek 1 • Domoticatraining induteq op internet • NEN-EN 50090 'Gebouwbeheersystemen (HBES) • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • NEN-EN 50090 Gebouwbeheersystemen (HBES) • Internetsites: • www.induteq.nl • www.leren.nl • www.davindi.nl • www.consortiumbo.nl • www.niko.nl • www.xanura.nl

• www.kisshome.nl • www.mag1010.nl • www.groepvts.nl • www.euronorm.net • http://www.induteq.nl/portal/domotica/niko- practicum/pdf/Ni- ko%20prakticum%20hfd%207.pdf • http://www.domotica.nl/do-standaarden.php

24

TE BEHANDELEN LESSTOF • Zie ook de projecttaakplanner. Praktijk • Installeren domotica-apparatuur • Aansluiten sensoren en actuatoren • Datanetwerken aansluiten

Theorie Vakleer Tijdens de theoretische ondersteuning van de stap oriëntatie dient aandacht geschonken te worden aan: • vastleggen van leerdoelen • begroten (eenvoudig) • invullen werkbonnen • invullen bestelformulieren Nederlands • Lezen: Instructies en studiebronnen lezen. • Luisteren: Instructies, mondelinge en audiovisuele informatie. • Schrijven: een verslag maken. • Uitleg over het invullen activiteitenplan. Moderne vreemde talen • Informatie lezen over bussystemen. • Lezen en begrijpen van handleidingen van domotica-apparatuur in het Duits en Engels. Rekenen en wiskunde • Uitwerking op basis van het raamwerk Rekenen en Wiskunde. Leren, loopbaan en burgerschap AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: BOL en BBL (projecttaak- en studie-/loopbaanbegeleider) • Plannen van het beoordelingsmoment. • Bespreken van activiteitenplan met de leerling. • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Vaststellen van leerdoelen voor deze projecttaak. • Bepaalt GO/NO-GO. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • Overlegt met de leerling waar en wanneer hij de projecttaak kan doen. • Helpt de leerling met de uitwerking van de domotica-installatie. • Maakt met de leerling een planning. • Evalueert de voorbereiding van de leerling. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • Overlegt met de leerling over de vaardigheden die hij nog moet leren voor deze projecttaak. • Begeleidt de leerling met het maken van domotica-oefeningen. Vakdocenten: alle docenten • Geven van ondersteunende lessen en workshops voor deze projecttaak. • Maakt een planning met de leerling van wat hij gaat leren. • Helpt met praktische vragen. • Begeleidt de leerling bij zijn competentieontwikkeling. • communiceren • tekeninglezen • Vastleggen van leerdoelen en afstemmen op de lesstof en lessen • Communiceren met betrokkenen over planning en uitvoering. • Gespreksvormen Informatica • Basispakket MS Office. • Programmeren van bussystemen. • Informatie- en databasesystemen die op het bedrijf gebruikt worden.

25

ACTIVITEITENPLAN VOOR EEN PROJECTTAAK (Beschikbaar op: www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal) 0. Voorblad 1. Opdracht en opdrachtgever 2. Op te leveren resultaat 3. Activiteitenplan

Activiteit

Wie

Startdatum Einddatum

4. Aanwezige kennis en vaardigheden 5. Te ontwikkelen kennis en vaardigheden

Kennis/vaardigheid Wie

Informatiebron(nen) Activiteit

Competenties

6. Faciliteiten 7. Controle en evalueren van het project 8. Afspraken en begeleiding BIJLAGEN activiteitenplan - Planning in Excel - Lijst met in te leveren beroepsproducten - Werktekeningen

CHECKLIST ACTIVITEITENPLAN www.consortiumbo.nl>Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal Is het voorblad compleet?  Bevat het de tekst: ‘Activiteitenplan’?  Bevat het de naam van de projecttaak?  Bevat het naam van de organisatie en naam van de opdrachtgever?  Bevat het de plaats en datum gereedkomen van het Activiteitenplan?  Naam van de opdrachtnemer (eventueel de namen van de groepsleden)?  Bevat het de naam van de auteurs van het Activiteitenplan? Lay-out  Is een inhoudsopgave met paginanummers en bladzijden aanwezig?  Zijn de hoofdstukken genummerd?  Zijn de paginanummers op bladzijden aanwezig?  Zijn de hoofdstukken goed duidelijk aangegeven? Taalgebruik  Is het activiteitenplan goed te begrijpen?  Is de taal zakelijk? Geen ik, jij, jullie, wij?  Worden niet te lange zinnen gebruikt? De opdracht  Heeft het project een duidelijke, liefst originele, pakkende naam?  Is de opdracht duidelijk omschreven?  Is de opdracht een gevolg van de doelstelling of probleemstelling?  Is exact duidelijk wat het eindproduct van het project zal zijn? (Inclusief de eisen die aan het product worden gesteld?)  Is duidelijk wie de opdrachtgevende organisatie is?  Is duidelijk wie de opdrachtgever (persoon) is?  Is duidelijk wie de opdrachtnemende organisatie is?  Is duidelijk wie de opdrachtnemende persoon (projectleider) is?  Is er eventueel een schriftelijke opdracht aanwezig? De activiteiten  Is er een puntsgewijze opsomming van activiteiten?  Zijn er voldoende activiteiten gedefinieerd?  Zijn er geen activiteiten vergeten?  Zijn de activiteiten gegroepeerd?  Zijn de activiteiten binnen een groep van dezelfde ‘orde van grootte’?  Is het Activiteitenplan zelf ook als activiteit opgenomen?  Is de afhandeling van het project niet vergeten? De producten  Zijn voldoende producten gedefinieerd?  Is het activiteitenplan ook als product gedefinieerd?  Zijn eventuele belangrijke gebeurtenissen ook als product gedefinieerd?  Zijn ontwerpen, rapporten e.d. niet vergeten?  Is het eindproduct niet vergeten? De planning  Klopt de planning met de activiteiten?  Is de planning realistisch?

STAP

uitvoering

3 UITVOERING EN CONTROLE

DOEL VAN DE STAP Het doel van deze stap is het uitvoeren van de opdrachten uit stap 2. Daarna controleer je het eigen werk. Eventuele fouten kun je dan zelf herstellen.

Het liefst begin je direct aan de projecttaak. Maar het moet duidelijk zijn, dat goed werk niet zonder een goede voorbereiding kan. Onderdelen van een goede voorbereiding zijn: • de theorie leren die nodig is om de projecttaak goed uit te kunnen voeren. • ervoor zorgen dat je de vaardigheden goed beheerst. • een werkvoorbereiding maken. Natuurlijk kijk je ook naar de beste werkvolgorde. Aan het einde bekijk je het eigen product en controleer je het heel kritisch. Het doel van deze stap is het installeren en programmeren van een domotica-installatie. Tijdens de uitvoering voer je regelmatig visuele controles uit. Als de elektrische installatie klaar is, neem je de veiligheidmaatregelen in acht en controleer je de installatie. Je meet en beproeft de installatie en noteert dat op het inspectierapport. Na en ook tijdens de uitvoering controleer je het werk en indien nodig herstel je het. Je denkt bijvoorbeeld aan de volgende punten: • Dat je alle activiteiten volgens het activiteitenplan op het juiste moment uitvoert. • Dat je de prioriteitenplanning niet uit het oog verliest. • Dat je ook regelmatig contact houdt met de opdrachtgever/klant. • Natuurlijk kijk je ook naar de beste werkvolgorde.

28

• Hoe controleer je dat het product aan de gestelde eisen voldoet? • Welk proces heb je doorlopen en wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden? In de tabel bij deze stap is aangegeven aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken. Bronnen • zie bronnen uit vorige stappen • Basisdocument • het activiteitenplan (stap 2) van deze projecttaak

Op te leveren resultaat

• Verslag. • Checklist controle. • Werk in het verslag de volgende punten uit: • Foto’s die genomen zijn tijdens de uitvoering van het project. • Uitleg van de diverse domotica-installaties. • Toe te passen voorschriften. • Installatietekeningen van het project. • Aansluitschema's van de modules. • Het installeren/monteren en aansluiten van het domoticasysteem. • Het programmeeroverzicht. • De software die je hebt gebruikt. • Testrapport. • Kwaliteit van het werk. • Tijdsplanning • Kostenbeheersing. • Het meerwerk. • Overleg met de opdrachtgever/klant. • Overleg met opdrachtgever en collega's. • Begeleiden van de monteur elektrotechnische installaties.

29

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr .

Competenties

Installeert tech- nische installa- ties

1.5 Aanleggen kabels/leidingen E Samenwerken en overleggen L Materialen en middelen inzetten S Kwaliteit leveren 1.6 Plaatsen en monteren componenten K Vakdeskundigheid toepassen L Materialen en middelen inzetten S Kwaliteit leveren

1.9 Begeleiden

C Begeleiden Q Plannen en organiseren E Samenwerken en overleggen

installatiewerkzaamheden

30

1

Verslag Bij deze stap hoort maar één hoofdactiviteit, namelijk het uitvoeren van de projecttaak. Gebruik je activiteitenplan als basis. 1 Maak een verslag over de uitvoering van het project: Het installeren van een domotica-installatie. 2 Geef ook aan op welke manier de communicatie met de opdrachtgever en collega’s is verlopen. 3 Denk aan het volgende: • Tijdsplanning • Kostenbeheersing • Overleg met opdrachtgever en collega’s • Kwaliteit • Controle van het gemaakte werk • Uitleg van de diverse domotica-installaties • Toe te passen voorschriften • Installatietekeningen van het project • Aansluitschema’s van de modules • Het installeren/monteren en aansluiten van het domoticasysteem • Het programmeeroverzicht • Welke software heb je gebruikt • Testrapport • Kwaliteit van het werk • Het meerwerk • Begeleiden van de monteur elektrotechnische installaties Verwerk in je verslag foto’s van de stappen die je hebt uitgevoerd. Vergeet ook niet foto’s van het eindresultaat te nemen! In het verslag geef je aan hoe bovenstaande punten zijn verlopen, wat goed ging en wat verbeterd kan worden. Controle 1 Beschrijf in het verslag hoe je de controle uitvoert. Houd daarbij rekening met: • Voldoet de installatie aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welke procedures heb je gevolgd? • Welke hulpmiddelen heb je hier voor gebruikt?

2

• Wat waren de resultaten van de controle? • Wat heb je nog gewijzigd of aangepast?

31

KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2 paragraaf 2.3.

STUDIEBRONNEN • Het Basisdocument • Theorieboeken • tr@nsferE Elektrotechniek 3MK

• tr@nsferE Elektrische installatietechniek 4MK • tr@nsferE besturingstechniek 4mk; hoofdstuk 4 • Cadelit lichtinstallaties; bussysteem • tr@nsferE Digitale techniek/Datacommunicatie 4MK ; hoofdstuk 10 • Installeren communicatie en signaalinstallaties in gebouwen • Installatietechniek Kenteq • Besturingstechniek 1 • Domotica training Induteq op internet • NEN-EN 50090 'Gebouwbeheersystemen (HBES) • ISSO publicatie 77 Installaties voor levensloopbestendig wonen • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • Normen • NEN 1010 Veiligheidsbepalingen voor laagspanningsinstallaties • NPR 5310 Nederlandse praktijkrichtlijn bij NEN 1010 • Arbo-wetgeving • Bouwbesluit • ISSO publicatie 77 Installaties voor Levensloopbestendig wonen. • NTA 8044 • Technische omschrijving voor het projecteren, berekenen en uitvoeren van installaties volgens het Elux-installatieconcept • NEN-EN 50090 'Gebouwbeheersystemen (HBES) • Internetsites • www.induteq.nl • www.leren.nl • www.davindi.nl • www.consortiumbo.nl • www.niko.nl • www.xanura.nl

• www.kisshome.nl • www.mag1010.nl • www.groepvts.nl • www.euronorm.net • http://www.induteq.nl/portal/domotica/niko- practicum/pdf/ Niko%20prakticum%20hfd%207.pdf • http://www.domotica.nl/do-standaarden.php

32

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Oefenen met domotica door middel van practicumopdrachten.

• In de praktijk werken met de apparatuur en een installatie aanleggen. • De tekeningen lezen en de apparatuur op de juiste manier aansluiten. • Leren hoe een bussysteem geprogrammeerd wordt en programma’s worden aangepast.

• Een bussysteem programmeren. • De domotica-installatie controleren. Theorie Vakleer • Workshops op aanvraag leerling • Domoticatraining Induteq • Leren programmeren van bussystemen Nederlands

• Schrijven: verslaggeving • Workshop verslag maken • Gesprekken voeren: mondeling overleg • Bespreken van het verslag Moderne vreemde talen • Lezen van apparatuurinstructies. Rekenen en wiskunde • Uitwerking op basis van het raamwerk Rekenen en Wiskunde.

Leren, Loopbaan en burgerschap • Technieken voor forward mapping. • Kan methoden en technieken toepassen voor het onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Techniek voor het omgaan met veranderingen. • Technieken voor het ontwikkelen van perspectieven. • Besluitvormingsvaardigheden: stappen, werken met dilemma’s e.d. Informatica • Gebruik van computerprogramma’s. AANWIJZINGEN BEGELEIDERS Begeleider: BOL en BBL (projecttaak- en studie-/loopbaanbegeleider) • Begeleid de leerling bij de uitvoering van deze stap in de beroepspraktijk • Invullen van de beoordelingsmonitor. • Bepaalt GO/NO-GO. • Boordeling van deze taak: voldoende of onvoldoende. • Ingeleverde producten controleren. Praktijkopleider: de opleider in het bedrijf • Hij begeleidt de leerling bij de uitvoering van de opdracht. • Hij houdt contact met de BPV-begeleider over de vorderingen van de projecttaak. • Hij controleert of de leerling tijdig afspraken maakt met de begeleiders om naar zijn werk te komen kijken. Praktijkbegeleider: de instructeur op het ROC • De praktijkopleider begeleidt de eerste monteur bij de uitvoering van de opdracht en is het aanspreekpunt bij vragen en problemen. Hij geeft tevens ondersteuning bij het leren programmeren. Vakdocenten: alle docenten • De docenten geven workshops bij de uitvoering en controle. • De vakdocenten zorgen in samenspraak met de praktijkopleider dat de benodigde vaktheorie voor deze stap wordt aangebracht. • De docent LLB zorgt voor de benodigde ondersteuning bij het aanleren van de leren, loopbaan en burgerschapscompetenties.

33

STAP

3 OPLEVERING EN EVALUATIE

DOEL VAN DE STAP De leerling: • Laat zien dat hij de juiste werkzaamheden heeft uitgevoerd. • Kan aantonen en verwoorden waarom hij de werkzaamheden op deze manier heeft uitgevoerd. • Krijgt een beoordeling voor:

• Het product. • Het resultaat. • Het proces. • De kerntaken, de werkprocessen en competenties.

evering en evaluatie

Je hebt de projecttaak uitgevoerd. In deze stap ga je het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider/vakdocent) presenteren. Je licht toe hoe je tot dit resultaat bent gekomen. In deze stap gaan jullie samen met de klant of opdrachtgever kijken of je aan zijn wensen en eisen hebt voldaan. Ook ga je evalueren HOE je hebt gefunctioneerd. In de tabel bij deze stap is aangegeven aan welke werkprocessen en competenties je gaat werken. Leerproces Tijdens de laatste fase, het controleren en evalueren, wordt een beroep gedaan op jouw kritische houding en reflectievaardigheden. Je producten worden beoordeeld. Je moet kritische vragen over de producten en het doorlopen proces kunnen beantwoorden. Er komen bijvoorbeeld vragen over het eigen leerproces komen aan bod: • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleerde je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden?

34

Ook vragen over jouw eigen leerproces komen aan bod: • Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed? • Wat zou je een volgende keer veranderen?

Evaluatie Deze evaluatie wordt vastgelegd in een

evaluatieformulier. Dit wordt met de begeleider besproken en beoordeeld op het moment dat jij tevreden bent. Tijdens dit gesprek wordt er een koppeling gemaakt met het POP-gesprek, waarin mogelijke aandachtspunten voor de uitvoering van de volgende projectaak worden vastgelegd. De projectbegeleider/praktijkopleider/vakdocent vullen de beoordelingsmonitor in en beoordelen of de projecttaak voldoende is. Daarna volgt een criteriumgericht interview. Ten slotte moet je nog je urenverantwoordingsformulier invullen en laten ondertekenen.

35

BRONNEN Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen die gebruikt kunnen worden. • Beoordelingsmonitor (is digitaal beschikbaar op de bestelsite van www.consortiumbo.nl) • Het Basisdocument (zie hoofdstuk Beoordelen) • Evaluatieformulier(en) • Urenverantwoordingsformulier (bijlage 2) • Formulieren beschikbaar via: Kies techniek en ICT>Kies Niveau 3>materiaal

Op te leveren resultaat

• Mondelinge presentatie of demonstratie. • Bewijsstukken voor het criteriumgericht interview. • Ingevuld evaluatieformulier. • Beoordelingsmonitor. • Urenverantwoording project.

Competentieontwikkeling bij deze stap

Kerntaak

Werkproces

Nr .

Competenties

Installeert tech- nische installa- ties

1.1 0

Afronden installatiewerkzaamheden

J Formuleren en rapporteren L Materialen en middelen inzetten R Op de behoeften en verwachtingen van de ‘klant’ richten

Benoemt zijn ei- gen ontwikke- ling en gebruikt middelen en wegen om daar-

1.5 LLB

Evalueert de gekozenmanier van leren

M Analyseren P Leren

bij passende leerdoelen te bereikens

36

 Activiteiten 1

Bewijsstukken van het criteriumgericht interview 1 Je hebt alle bewijsstukken verzameld in je portfolio. 2 Zorg voor een correct ingevulde beoordelings- monitor. 3 Je moet kunnen aantonen dat je de projecttaak goed hebt uitgevoerd. 4 Laat de evaluatieformulieren invullen door begeleiders, opdrachtgever en medemonteurs.

2

Urenverantwoording Je houdt gedurende deze projecttaak een urenverantwoording bij. 1 Vul het formulier volledig in. 2 Lever het formulier bij stap 4 in.

3

Demonstratie of presentatie 1 Stel de definitieve datum vast voor de demonstratie met je beoordelaars. 2 Bereid de demonstratie voor. 3 Voer de demonstratie of presentatie uit. Het criteriumgericht interview 1 Bereid het criteriumgericht interview heel goed voor. 2 Voer dit beoordelingsgesprek met je begeleider. Evalueren Je gaat met je met de praktijkopleider/BPV-docent/ vakdocent terugkijken op: • Hoe je hebt gewerkt hebt. • Hoe je met de materialen bent omgegaan. • Of je altijd de juiste oplossingen voor de problemen hebt gekozen. • Of je volgens de juiste procedures hebt gewerkt. • Plan dit gesprek.

4

5

37

TOELICHTING BIJ STAP 4 Tijdens de laatste stap gaan we beoordelen en evalueren. We gaan terugkijken HOE je het werk hebt gedaan en WAT je hebt gedaan. Jullie gaan het resultaat van de opdracht aan de werkgever (projectbegeleider / vakdocent) presente- ren. Je laat zien wat je gedaan hebt. Verder geef je aan HOE je tot dit resultaat bent gekomen.

Vragen over het eigen leerproces komen aan bod. • Voldoet het product aan de gestelde eisen? • Hoe controleer je dat? • Welk proces heb je doorlopen?

• Wat voor procedures zijn er gebruikt? • Aan wie ben je verantwoording schuldig? • Is de klant tevreden? • Welke competenties zijn ontwikkeld en op welke manier? • Welke werkwijze past bij jou? • Wat ging er goed of niet zo goed?

• Wat zou je een volgende keer veranderen? Deze evaluatie wordt vastgelegd in je Portfolio.

De presentatie van WAT je gedaan hebt, kan apart van een presentatie HOE je het gedaan hebt. Een samenvatting van dit gesprek wordt vastgelegd in je Portfolio. Je legt tevens vast welke competenties je moet ontwikkelen in de volgende projecttaak. Tenslotte moet het urenverantwoordingsformulier nog ondertekend worden. KERNTAKEN, WERKPROCESSEN EN COMPETENTIES • Zie de beoordelingsmonitor van deze projecttaak. • Zie voor de onderdelen Nederlands, Moderne Vreemde Talen, Rekenen en Wiskunde en Leren, Loopbaan en Burgerschap de eisen die vermeld staan in hoofdstuk 2 paragraaf 2.3.

STUDIEBRONNEN Internetsites • www.leren.nl

• www.consortiumbo.nl • www.goc.nl beoordelen • www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/jezelf-ontwikkelen/reflectie

TE BEHANDELEN LESSTOF Praktijk • Presentatie van de opdrachten Nederlands • Schrijven: verslaggeving • Gesprekken voeren: criteriumgericht interview

• Spreken: presenteren Moderne vreemde talen • Presentatie van de opdrachten Rekenen en wiskunde • Niet van toepassing in deze opdracht Leren, loopbaan en burgerschap • Kennis van een aantal instrumenten en informatiebronnen voor het verwerven van informatie over eigen kwaliteiten, wensen en waarden. • Kennis van methoden en technieken voor het aangaan, onderhouden en benutten van netwerkrelaties. • Beheersen van technieken voor de confrontatie van eigen opvattingen met die van anderen. • Vaardigheden om te denken over een toekomst, identiteit, drijfveren en motieven, stijlen van leven, leren en werken. • Kennis van hulpmiddelen daarbij. • Kennis van bronnen en van informatie over waarden en persoonlijke kwaliteiten: beroepeninformatie, beroepsbeoefenaren, personeelsadvertenties. • Vaardigheden om informatie te verzamelen.

38

Made with