Peter C.A.M. den Boer - Eigen kracht

Inleiding

Wiersma et al., 2011; Bower et al., 2013). Begeleiding biedt de nodige onder steuning en uitleg, maar het resultaat wordt bereikt op basis van eigen kracht.

Psychotherapie versus begeleide zelftherapie? Binnen de geestelijke gezondheidszorg vragen empowermentstrategieën een totaal andere houding van ‘cliënt’ en ‘therapeut’ dan de traditionele vorm van therapie. De therapeut wordt een begeleider, een docent, en de cliënt wordt een zelfdoener, een leerling. In dat geval zijn de woorden advies en behandelplan niet langer correct: advies is niet aan de orde, en behandelplan wordt actieplan. Zelfs het woord gezondheidszorg is niet langer adequaat. Gezondheidszorg wordt zelfzorg, en zelfzorg kun je tot op zekere hoogte leren. Woorden als zorg, cliënt, hulpvraag, therapeut, advies en behandelplan ver onderstellen een afhankelijkheidsrelatie tussen cliënt en therapeut. De cliënt heeft een hulpvraag en de therapeut is deskundig. De therapeut vraagt de cli ënt om informatie, trekt een conclusie en geeft advies. Als cliënt ben je onder behandeling van een therapeut. De verwachting is dat de ‘beste’ therapeut het ‘beste’ resultaat geeft. Dit is het paradigma van therapie. Dit paradigma is in strijd met het uitgangspunt van de eigen kracht of de empowerment van de cliënt. Dat roept de vraag op of het goed is om te blijven vasthouden aan dit paradigma. Psychotherapeut en zelftherapiebegeleider hoeven niet tegenover elkaar te staan. Beiden gaan uit van de kracht van de cliënt. En in beide vormen van the rapie gaat het erom dat de cliënt inzichten verwerft en zijn eigen kracht ont dekt. De weg ernaartoe verschilt. Wat zelftherapie laat zien is dat een psycho therapeut soms te veel stuurt. Dat is iets waar elke therapeut voor zou moeten waken. Psychotherapie zal noodzakelijk blijven voor cliënten die niet genoeg hebben aan begeleide zelftherapie. Vader en dochter Freud In het begin van de twintigste eeuw heeft Sigmund Freud de basis gelegd voor inzichtgevende therapie. Hij ontwikkelde een systeem van duidingen om in zicht bij een cliënt uit te lokken. Zijn dochter Anna, die het vak psychoanaly se leerde van haar vader, heeft een overzicht gegeven van de techniek van het doen van duidingen, in dit verband van interpretaties van gevoelens en gedrag in samenhang met innerlijke conflicten uit de kindertijd (Freud, 1936). In haar boekje met technieken maakt zij één kritische kanttekening. Zij schrijft dat het eigenlijk niet nodig is om de techniek van duidingen toe te passen. Een cliënt krijgt de juiste inzichten als je hem volgt in zijn eigen kracht in het proces van bewustwording. Ook vindt zij het niet gewenst die techniek van duidingen te gebruiken bij psychisch labiele cliënten, omdat het een crisis in de hand kan werken. Anna Freud was haar tijd ver vooruit. Het is voldoende om het proces

21