Tiba Bolle en Inge van Meelis - Taalbewust beroepsonderwijs

1  De positie van taalontwikkeling in het (v)mbo

kennis naar de (beroeps)praktijk . In deze functionele context is er ook aandacht voor taalverzorging in situaties waar dit belangrijk is: het wil len en het kunnen toepassen van de regels voor spelling en grammatica in het schrijfwerk. Op het juiste moment aandacht besteden aan de taalvorm ( focus on form ) zal het proces van taal leren versnellen (Kuiken, 2006). Leerlingen verbeteren hun taalvaardigheid door ervaring op te doen met de relatie tussen inhoud en vorm (Bogaert & Van den Branden, 2011). Ze vra gen zich af: wat wil ik eigenlijk zeggen, wat is mijn boodschap en hoe kies ik daar de taal(vorm) bij die de boodschap het best overbrengt in deze situatie? Welke woorden, zinnen en opbouw leerlingen kiezen hangt samen met het doel dat ze willen bereiken. Door ervaring, en door de reacties die ze krij gen, ontwikkelen ze gaandeweg hun vermogen om zich goed uit te drukken. In het (v)mbo bestaat de boodschap vaak uit vakinhoudelijke kennis, ge presenteerd in de vorm van een uitleg, een passage uit een leerboek, een presentatie of een verslag. Als beroepsvakdocent ben je vooral gericht op de overdracht van die inhoud. Maar je kunt tegelijkertijd aandacht beste den aan de taal vorm ; aan woordkeus en taalgebruik. Je doet dit bijvoorbeeld door woorden en begrippen uit te leggen en aanwijzingen te geven voor het schrijven van een verslag of het verzorgen van een presentatie. Dit is een uitstekende voedingsbodem voor taalontwikkeling. Omdat het aantal uren beroepsvakonderwijs veel groter is dan het aantal uren Nederlands, vooral in het mbo, kun je als beroepsvakdocent op deze manier zelfs bijzonder veel invloed hebben op de groei van de taalvaardigheid van leerlingen (Alons et al., 2008). Wat hebben leerlingen nodig? Iedere onderwijs- of leersituatie kan de taalontwikkeling bevorderen, mits voldaan is aan een aantal voorwaarden. We belichten hierna de drie voor naamste voorwaarden voor taal leren in het (v)mbo. Voorwaarde 1  Een stimulerende taalleeromgeving In een stimulerende leeromgeving is het taalaanbod betekenisvol en leer zaam (Bogaert & Van den Branden, 2011). Dat wil zeggen dat het taalaan bod deel uitmaakt van voor leerlingen zinvolle, interessante activiteiten. Leersituaties waarin leerlingen worden uitgedaagd om vakkennis en taal vaardigheid in te zetten om een realistische (beroeps)taak uit te voeren zijn bijzonder krachtige taal leer situaties . Hoe meer de ‘druk’ van de prak tijksituatie wordt gevoeld, hoe doeltreffender en krachtiger de leersituatie wordt. Taalaanbod in deze situaties is leerzaam als het genoeg nieuwe ele menten biedt, waarbij die elementen deel uitmaken van een voor de leerlin gen begrijpelijk geheel.

28