Tiba Bolle en Inge van Meelis - Taalbewust beroepsonderwijs

1  De positie van taalontwikkeling in het (v)mbo

het mbo is dat soms slechts één uur per week, gedurende een deel van de opleiding. Hoe de lessen Nederlands zijn ingericht, verschilt per docent en per opleiding. De inhoud van de lessen varieert van heel beroepsspecifiek tot heel algemeen. In hoeverre taalvaardigheid in de beroepsvaklessen aan de orde komt, is afhankelijk van individuele docenten. Traditioneel wordt in administratieve en juridische opleidingen meer aandacht besteed aan taalvaardigheid dan in bijvoorbeeld technische opleidingen. Zowel in het mbo als in het vmbo is er een centraal examen voor ‘algemeen’ Nederlands. Een deel van dit examen kan vakgericht worden ingevuld, mid dels de programma’s van toetsing en afsluiting (in het vmbo) of het instel lingsexamen (in het mbo). Daarnaast worden natuurlijk de beroepsvaar digheden geëxamineerd, met beroepsgerichte taalvaardigheid als integraal onderdeel. De Drieslag taal Een docententeam in het (v)mbo dat wil insteken op taalbewust lesgeven om krachtige (taal)leeromgevingen te creëren, kan de Drieslag taal (Bolle, 2009) als organisatiemodel nemen. Bij de Drieslag taal is het hele onder wijsteam gezamenlijk verantwoordelijk voor de inzet van effectieve (taal) didactiek en geven de docenten taalbewust les. Daarnaast werken docenten Nederlands in afzonderlijke lessen ook nog aan de basistaalvaardigheden van de leerlingen en stimuleren zij toepassing daarvan in de beroepscon text. Voor leerlingen met speciale taalproblemen (anderstaligen, dyslecti sche leerlingen) worden remediërende taallessen georganiseerd. De ideale onderwijssituatie volgens de Drieslag taal schetsen we hierna. Slag 1  Taalontwikkeling in vaklessen en op stage Leerlingen ontwikkelen een groot deel van hun taalvaardigheid in de vak lessen en tijdens de oefening voor het beroep. Alle docenten werken zo veel mogelijk met interessante, relevante en begrijpelijke leerstof, afgestemd op de behoeften, interesses en het (taal)niveau van de leerlingen. Ze stimule ren het taalgebruik van de leerlingen in alle onderwijs- en leersituaties door leerlingen veel te laten lezen, schrijven, luisteren en spreken over de lesstof. Alle docenten zorgen voor feedback op zowel vakinhoudelijke als talige as pecten van de producten en prestaties van de leerlingen. Kortom, taalbe wust beroepsonderwijs is zo goed mogelijk gerealiseerd in alle lessen. Slag 2  Ondersteunend taalonderwijs De lessen Nederlands zijn gericht op het onderhouden, verbeteren of uit breiden van basistaalvaardigheden en taalleerstrategieën . De nadruk ligt op het kunnen toepassen van de verschillende taalvaardigheden in authen-

42