Van oerbos tot hooiland

Net voorbij de Stadsbrug (18) kan het rivierwater twee kanten op. De linkertak brengt ons via het Kattediep of via het Keteldiep in het Ketelmeer. De rechtertak (het Ganzendiep) meandert dwars door het Kampereiland om uiteindelijk in het Zwarte Meer uit te stromen. Ter hoogte van Kampen heeft de rivier een breedte van 170 meter. We bevinden ons duidelijk in de benedenloop. In de bovenloop daar waar de IJssel van de Neder-Rijn aftakt ter hoogte van Velp is de rivier een stuk smaller: slechtst 75 meter. Een ander verschil met het bovenstroomse is de stroomsnelheid van de rivier. Ter hoogte van Velp stroomt de IJssel met een snelheid van zo’n 0,5 tot 1,1 meter per seconde. Voorbij Kampen trekt het rivierwater voorbij met een snelheid van 0,3 tot 0,7 meter per seconde. Vooral tussen Wilsum en Kampen zorgt deze lagere stroomsnelheid voor een brede zone met oevervegetatie als riet, lisdodde en mattenbies. 1 Een gevarieerd landschap In het voorgaande hebben we verschillende landschappen voorbij zien komen. Verschil in reliëf, in openheid en in de vorm van de verkaveling geven elk van de deelgebieden een eigen karakter met een eigen verhaal. Niet alleen in het zichtbare kunnen we duidelijke verschillen ontwaren, ook de bodem onder onze voeten is in elk van de deelgebieden weer anders: van klei tot veen en hier en daar zand. De verschillen in reliëf en in bodemtype hebben er in het verleden voor gezorgd dat het vele hooi dat er in de IJsseldelta werd gewonnen nogal verschilde van kwaliteit. Op de ene plek konden de boeren mineraalrijk hooi winnen, terwijl er op een andere plek vooral veel schraal hooi werd geoogst. In de volgende hoofdstukken zoomen we per deelgebied in op het ontstaan van het landschap en de invloed van de bewoners die er al vele eeuwen achtereen hebben geleefd, om uiteindelijk in het hooi te eindigen. Hoe kan het dat juist in de IJsseldelta zoveel boeren waren aangewezen op de hooibouw?

Fig. x. Foto: Albert Bartelds.

Fig. x. Het begraasde landschap van de Oldematen. Door de houtsingels langs de verschillende petgaten en sloten maakt het landschap hier een besloten indruk. Foto: Albert Bartelds.

1 Lok 1986, 41.

24