Van oerbos tot hooiland

Een deken van dekzand Rond 115.000 jaar geleden werd het opnieuw koud. Deze laatste ijstijd wordt ook wel de Weichsel-ijstijd of het Weichselien genoemd, naar de bekende Poolse rivier. De zeespiegel lag aan het begin van het Weichselien ongeveer 30 tot 40 meter lager dan nu het geval is. 12 Gedurende dit glaciaal was sprake van steeds wisselende koude en warme perioden, waarbij de koudste fase pas rond 18.000 jaar geleden werd bereikt. 13 Toen was er sprake van een poolwoestijn met een permanent bevroren ondergrond. 14 Doordat bossen ontbraken had de wind vrij spel. Ze verplaatste grote hoeveelheden zand over het landschap. Op een aantal plaatsen werden daardoor zogenaamde dekzandruggen gevormd. In het deelgebied Kamperveen ligt het dekzand ondiep in de ondergrond tot een diepte van 2 meter. Op een aantal plaatsen steekt een rug van jonger dekzand boven het veen uit. De Kamperstraatweg loopt er dwars overheen. Tegen het einde van deze zeer koude periode warmde het klimaat weer op zodat de grote ijskappen die Scandinavië, de Alpen en Noord- Amerika bedekten begonnen te smelten. Deze overgangsperiode tussen het koudste deel van het Weichselien en het Holoceen wordt het Laat-Weichselien genoemd. Tijdens deze eindfase kwam er in grote delen van Nederland een parkachtig landschap tot ontwikkeling met veel berken. In koudere periodes hervonden dennenbomen hun plek. In de vochtige laaggelegen delen van het landschap ontstonden veenmoerassen. 15

Rivierduinen ten oosten van de IJssel en het Zwarte Water In de laatste fase van de Weichsel-ijstijd daalde de temperatuur dusdanig dat het te koud werd voor bomen. Ze hebben hun plek afgestaan aan een kruidachtige vegetatie bestaande uit met name grassen en zeggesoorten. 16 In de grote rivieren waaiden door de aanhoudende wind vanuit de onbegroeide beddingen duinen op. Vanwege de overheersende windrichting vanuit het westen vinden we deze vanuit de toenmalige droge rivierbedding opgestoven rivierduinen langs de oostelijke oevers van de IJssel en van het Zwarte Water. Een mooi voorbeeld van zo’n rivierduin ligt drie kilometer ten noorden van Hasselt. Ook bij Wilsum, IJsselmuiden en Grafhorst steken de toppen relatief hoog boven het omliggende land uit. 1718 Fig. x. Gedurende de laatste fase van de laatste ijstijd werden er rivierduinen gevormd langs de oostelijke oevers van de IJssel en het Zwartewater. BRON: Wikicommons.

12 De Mulder 2003, 207. 13 De Mulder 2003, 206. 14 Eilander 1990, 17. 15 De Mulder 2003, 210.

16 De Mulder 210;214. 17 Eilander 1990 17. 18 Ente 1973, 137.

28