30 / 100
og talarstolar har lukkast i å nå ut med ein bod-
skap om at skular må vere store for at ein kan
lite på at dei òg er gode. Når det blir slått fast på
Dagsrevyen (22.01.10) av ein tilsynelatande svært
så seriøs og tillitvekkjande person som professor
Thomas Nordahl at «internasjonal forsking har
vist» ein positiv samanheng mellom elevtal på
skulen og læringsresultat, og når direktøren for
Utdanningsdirektoratet på KS-arrangement for
ordførarar og rådmenn landet rundt slår fast at
analysar av norske nasjonale prøver viser det same,
ja så er det vel ikkje til å undrast over at folk bit på.
For politikarar på ulike nivå og for toppbyråkra-
tar kommunalt og fylkeskommunalt er dette òg
«gefundenes Fressen». Her kan vi argumentere
og leggje til rette for skulenedleggingar ut frå ein
ideell argumentasjon om eit betre pedagogisk
tilbod for barna, som jo alle vil ha, og på same
tid oppnå ein meir rasjonell skulestruktur i kom-
munen. Og på nasjonalt nivå kan ein vel tenkje
som utdanningsstatsråd Kristin Halvorsen kanskje
gjorde i 2013 då ho slo fast at mange skulenedleg-
gingar galdt skular med færre enn 34 elevar, og
slike skular var ikkje fagleg gode nok. Vi kan trygt
la kommunane hjelpe til med å gje landet samla
sett eit noko mindre kostnadskrevjande skulestell.
Men då ho i intervjuet der ho kom med utsegna
om tvilsam kvalitet på slike små skular, fekk spørs-
mål om dokumentasjon, måtte ho melde pass. Dei
kjeldene som den nemnde professor og direktør
har vist til, og som Kristin Halvorsen truleg var
orientert om, står nemleg ikkje til truande for
nokon som helst konklusjon om ein samanheng
mellom storleik på norske grunnskular og elevane
si skulefaglege læring.
Falske profetar
Thomas Nordahl har heilt frå 1990-talet i debattar
og debattinnlegg argumentert med at små skular
ikkje kan gje tilstrekkeleg fagleg stimulans til ele-
vane, men ikkje før i 2007 kunne han leggje fram
forsking som støtte for dette synet. I eit innlegg i
Hamar Arbeiderblad (03.05.07) viser Nordahl til
sin eigen studie av ungdomsskuleelevar i ein større
austlandskommune, dels frå små barneskular (<70
elevar) og frå store (>70). Elevane frå dei små sku-
lane kom dårleg ut på alle samanlikningane som
Nordahl presenterte (Nordahl 2007). Ein kritisk
gjennomgang av Nordahl sitt arbeid viser at stu-
dien ikkje gav grunnlag for generaliseringar utover
dei særlege tilhøva i vedkomande kommune (Sol-
stad 2009). Det kan vere interessant å merkje seg
at Nordahl sjølv, mellom anna i utgreiingsoppdrag
for kommunar, seinare ikkje synest å vise til si eiga
forsking på dette feltet (Nordahl 2014).
For no, etter det nemnde TV-innslaget, har
Nordahl kunna stø seg på den etter kvart så kjente
såkalla metaanalyse av forsking verda rundt om
ulike forhold ved ein skule som kan ha noko å
seie for læringa til elevane (boka
Visible Learning
av John Hattie frå 2009). Eitt slikt forhold er det
samla elevtalet ved skulen. No er det alltid risi-
kofylt å gjere forskingsresultat frå visse skule- og
samfunnssystem gjeldande for eit spesifikt anna
system. I dette tilfellet er det ikkje anna enn mer-
keleg, og sterkt kritikkverdig, at den forskinga
som Hattie viser til om ein viss samanheng mellom
skulestorleik og læring, av ein norsk professor blir
trekt inn på ein slik måte at folk kan oppfatte dette
som relevant for grunnskule i norske bygder. Den
forskinga som Hattie her byggjer på, er nemleg
studiar av amerikanske
high schools
(vidaregåande
skular) med frå eit par hundre til fleire tusen elev-
ar. Om så resultata var aldri så klare, noko dei for-
resten ikkje var, ville dei ikkje ha nokon som helst
informativ verdi om kor store norske grunnskular
bør vere og om vilkåra for læring i desse skulane.
Dette veit sjølvsagt Nordahl og hans drabantar, og
dette skjønar alle politikarar og andre som ønskjer
å setje seg inn i saka.
Det andre «faktagrunnlaget» for at skulane
ikkje bør vere små, kjem frå ein analyse av na-
sjonale prøver 2008 utført for Utdanningsdirek-
toratet av Senter for økonomisk forsking (SØF)
i 2010 (Bonesrønning og Iversen 2010). Her er
sjølve datagrunnlaget til dels relevant nok. Men
i den type statistiske analysar av store datasett
der tilgjengelege, men ikkje alltid fagleg interes-
sante, opplysningar om elevar, lærarar, skular og
kommunar blir lagde inn som variablar og søkt
korrelerte, kan mykje artig kome fram. Det ligg
òg den fare med store datasett at svært små og
i praksis fullstendig uinteressante samanhengar,
likevel kan stå fram som «statistisk sikre». Dei
to fagøkonomane bak denne SØF-rapporten
fann då òg mykje rart. Til dømes viste analysane
Bedre Skole nr. 3
■
2016
30