István Bejczy - Een kennismaking met de Nederlandse geschiedenis

17

Romeinse tijd

maar dezen kwamen in het jaar 28met succes in opstand. Omdat ook de overige Romeinse expedities inGermaans gebied geen blij vend succes hadden, besloot keizer Claudius in 47 dat de Rijn de definitieve noordgrens van het rijk zou zijn. Langs deRijnwerd op gemiddeld elke zes en een halve kilometer een castellum (fort) gebouwd om troepen te legeren. In Nederland moeten er twintig hebben gestaan. De naam voor deze verdedigingslinie is de limes (Latijn voor grens). Op grotere afstand van elkaar richtten de Romeinen langs de limes legerkampen inwaar een heel legioen kon verblijven. Daarvan stond er in Nederland één, bij Nijmegen, omstreeks 15 v.Chr. aangelegd. Veel Bataven dienden in het Romeinse leger enwerden zelfs zo gewaardeerd dat de keizerlijke lijfwacht voor een belangrijk deel uit Bataven ging bestaan.Niettemin ontketenden de Bataven in 69 een opstandonder aanvoeringvan JuliusCivilis,diezichverbondmetde stamverwante Cananefaten aan de Zuid-Hollandse kust onder lei ding van Brinno. De opstand sloeg over op een aantal andere Ger maanse enGallische stammen langs deRijn enwerdpas na een jaar bedwongen.Vanaf de zestiende eeuw zou de BataafseOpstand een grote rol gaan spelen inde verbeelding, als voorafschaduwing vande NederlandseOpstand tegenFilips II. Na de BataafseOpstand trad een lange periode in van politieke rust.DeRomeinsegebiedenaandebenedenloopvandeRijnwerden in 89 tot een afzonderlijke provincie gemaakt, Germania Inferior, met Colonia Agrippinensium (Keulen) als hoofdstad. Oppidum Batavorum was in de laatste fase van de opstand door Civilis in brand gestoken, maar de Bataven kregen een nieuwe hoofdstad, vanaf 104 Ulpia Noviomagus geheten. Het antieke Nijmegen was naar oppervlakte (veertig hectare) de grootste Romeinse stad in Nederland ennaar bevolkingsaantal waarschijnlijk eveneens.Moge lijk woonden er in de tweede eeuw vierduizend mensen. Een veel kleinere nederzetting van Cananefaten in het huidige Voorburg werddoorkeizerHadrianus tot stamhoofdstadverheven tijdenszijn bezoek aan onze streken in 120 en 121. De stad heette vanaf toen ForumHadriani.De totale aantallenBataven enCananefatenwor den voor de tweede eeuw geschat op tegende vijftig-, respectievelijk twintigduizend. Landinwaarts ontstonden in de eerste eeuw nog enkeleandere steden,waarvandebelangrijksteMaastricht enCorio vallum (Heerlen) zijn, beide gelegen aan deRomeinse heirbaan van Boulogne naarKeulen. In212werdhetRomeinseburgerrecht aan alle vrije ingezetenen vanhet rijk toegekend.Menmaghierin een teken ziendat depacifi cering vande provincies inRomeinse ogenwas voltooid.Niettemin liephet Romeins gezag spoedig daarna gevoelige klappen op.Vanaf het midden van de derde eeuw stond het Romeinse rijk in toene mendemate bloot aan invallen vanGermaanse stammen (de ‘volks verhuizingen’). De Germanen dieNederland binnenvielen, worden in de bronnen aangeduid als Franken.Daarbij gaat het niet om één