István Bejczy - Een kennismaking met de Nederlandse geschiedenis

20

1 ◆Prehistorie, oudheid envroegemiddeleeuwen

voerdendeRomeinende eerstewaterstaatkundigewerkenuit.Dru sus liet omstreeks 12 v.Chr. een dam bouwen op de plaats waar de Rijn zich splitst, zodat minder water in deWaal ging vloeien en meer indeRijndie de rijksgrens vormde (deDrususdamwerd dan ookdoorCivilis vernieldnadatdezezichaanhet eindvandeBataaf seOpstand indeBetuwe had teruggetrokken).Bovendien lietDru sus verscheidene grachten graven, waaronder deDrususgracht tus sen Arnhem en Doesburg die de Rijn met de IJssel verbindt. Omstreeks het jaar 47 werden in Zuid-Holland de Rijn en de NieuweMaas verbondendoor eenkanaal, gegraven inopdracht van de veldheer Corbulo. Ten slotte werden bruggen aangelegd op ste nen pijlers, over deWaal bij Nijmegen en over deMaas bij Maas tricht enCuijk.De brug vanMaastricht bleef ruim duizend jaar in gebruik en zoupas in1275 instorten. De lijst van verdere technische vernieuwingen die de Romeinen invoerden, is te lang om op te sommen.Te denken valt ondermeer aan de klauwhamer, de winkelhaak, het schietlood, de waterpas en dedraaischijf voor aardewerk.Verder voerdendeRomeinennieuwe gewassen in, zoals tarwe, rogge, de wijndruif, de walnoot, de abri koos, de peer, de pruim en de kastanje; nieuwe kruiden, zoals dille en koriander; en zelfs tot dan toe inNederland onbekende dieren, zoals de kat, de kip, het konijn ende ezel. De inheemse gedachtewereld vande volkendie onderRomeinse invloedkwamen, blijft grotendeels een geslotenboek.Aanwijzingen dat de bekendste drie goden uit de Noordse mythologie (de heer sersgodWodan, de oorlogsgod Donar en de vruchtbaarheidsgod Freyr) in Romeins Nederland werden vereerd, zijn er niet. Van diverse inheemse godheden zijn weliswaar namen bekend, maar naar hun betekenis blijft het meestal gissen. Duidelijk is dat de godin Nehalennia, vereerd van Zeeland tot Keulen, schippers beschermde.DeBataafsegodMagusanuswerd inde vereringgelijk gesteld aanHercules – tempels bij Elst in de Betuwe en bij Lith en Empel in Noord-Brabant waren aan Hercules/Magusanus gewijd – zodat Magusanus voor de Bataven waarschijnlijk een rolmodel van heldendom vertegenwoordigde en misschien ook gold als beschermer van het vee. Verder maken Romeinse auteurs dikwijls melding vanheiligewouden, zodatmagworden aangenomendat de inheemse bevolking boomheiligdommen kende.Aande godenwer den offers gebracht als landbouwproducten, kleinvee enwapens. In ruil hiervoorwerdengunstenverwacht.Werdenbelangrijkegunsten bewilligd,danwerdenvotiefstenenaandegodengeschonken: stenen tafelsmet eenbeeltenis en een ingehouwendankwoord. Vande geloofswereld vandeFrankenwetenwe nog veelminder. Sporen van de verering vanWodan enDonar zijn er evenmin.Wel lijkt voordeheersersfamilie vandeMerovingende vruchtbaarheids god Ing, diemen aan Freyr mag gelijkstellen, in de vijfde eeuw een rol vanbelang te hebben gespeeld.

Afbeelding1.7 Votiefsteen voorNeha lennia (tweede of derde eeuw), 91 bij 50 centi meter, vervaardigd voor eenKeulse zouthande laar en gevonden bij Noord-Beveland. RijksmuseumvanOud heden,Leiden.