István Bejczy - Een kennismaking met de Nederlandse geschiedenis

21

Romeinse tijd

Economie De economie van Romeins Nederland werd beheerst door de aan wezigheid van een leger dat gevoedmoestworden.Graanwas,waar het verbouwd kon worden, het belangrijkste product en het leger was de grootste afnemer. De landbouwactiviteitenwerden dan ook uitgebreid ten tijde vandeRomeinse bezetting. InZeeland, dat nog een aaneengesloten landstreekwas, werd daartoe het achter de dui nen gelegen veengebied ontgonnen. Sloten zorgden voor de afwate ring.Maar hierdoor klonk de bodem langzaam in, zodat de zee bij overstromingenblijvende schadekon aanrichten.DatZeeland vanaf de vierde eeuw in een eilandenrijk veranderde, is dan ookmede een gevolg vandeRomeinse bezetting. Ontginningen,de invoervannieuwegewassen,dierenen technie ken (de keerploeg, de kersenteelt) en een rationeel beheer van de grond verhoogden de landbouwproductiviteit. Niettemin bracht zuidelijkNederlandbij langenaniet genoeg voedsel voort om zowel het leger als de inheemse bevolking te voeden.Graanmoestworden ingevoerd uit zuidelijker streken en uit Romeins Brittannië, vee soms zelfs vanbuitenhetRomeinse rijk.Ookambachtelijkeproduc tenkwamendikwijls van elders.DeNederlandse steden, herenboer derijen en het Nijmeegse legerkamp hadden hun eigen industrieën en inZuid-Limburg begon in de Romeinse tijd demergelwinning, maar de metaalnijverheid inGermania Inferior concentreerde zich aan de Maas en de Samber in België, de glasindustrie in Keulen. Olijfolie en luxeproducten als verfijnd beeldhouwwerk en sieraden moestenvannogverderwordengehaald.Het grootsteambachtelijke bedrijf uit Romeins Nederland was de aardewerkfabriek vanHol deurn bij Nijmegen, een militaire onderneming die vooral leverde aan de plaatselijkemarkt. Een en ander betekent wel dat een leven dige handel bestond. De kooplui waren dikwijls uit andere streken afkomstig,maar ookde namen van enkele inheemse handelaars zijn bekend. Hoedanook is zuidelijkNederlanddoordeRomeinsebezetting verrijkt.De aan de Rijn gestationeerde troepen gaven namelijk veel meer gelduit dande schaarsebevolking aanbelastingopbracht.Nij megen, de grootste stad van het land, was economisch zelfs geheel afhankelijk van het nabije legerkamp. In hoeverre ook het noorden vanNederland profiteerde van deRomeinse aanwezigheid, is onze ker.Enigehandel tussendeFriezenendeRomeinsegarnizoenenaan Afbeelding1.8 Reconstructietekening van de tempel bij Elst, een van de groot ste tempels die benoorden deAlpen is teruggevonden. De tem pel had een oppervlak van 23 bij 30meter enwas 17meter hoog. Hij werd na de BataafseOpstand gebouwd enwas ver moedelijk gewijd aanHercules/Magusanus. Zowel Bataven als Romeinen brachten er offers.