István Bejczy - Een kennismaking met de Nederlandse geschiedenis

32

1 ◆Prehistorie, oudheid envroegemiddeleeuwen

strijdwistKarel in785het gebied vandeSaksen in tenemen,waar bij ook Friesland ten oosten van de Lauwers aan hem toeviel. De opdracht tot de bekering vandit laatste gebied verstrekteKarel aan Liudger, de eerste inheemseFriesemissionaris diewe bij naamken nen.Overigens ondersteundeKarel demissie door de uitvaardiging van de beruchte Capitulatio de partibus Saxoniae (782). Voor het eerst in de geschiedenis van het christendom vond bekering plaats ‘opde punt vanhet zwaard’: Saksendieweigerdenhet christendom aan te nemen, vasthielden aan heidense gebruiken (bijvoorbeeld crematie) of christelijke gebruiken veronachtzaamden (bijvoorbeeld door vlees te eten in de vastentijd), konden de doodstraf tegemoet zien. Voor de geestelijken inKarels omgeving ging dit te ver en in 797werdde Capitulatio door eenmilderewet vervangen. De gedwongen bekering van de Saksen past in het streven van Karel van het Frankische rijk een strak geleide, christelijke staat te makenwaarbij dekerkhemzoveelmogelijk tendienstemoest staan. Karel kondigde regelsaf voorde leefwijzevangeestelijken,bisschop pelijke visitaties, het onderhoud vankerkgebouwen endeuniforme ring vande liturgie.Ookbepaaldehij dat allekloosters enkathedra len een school moesten hebben waar geestelijken werden opgeleid. Mogelijk stelde hij bovendien de kerkelijke indeling vanNederland vast die tot 1559 in stand zou blijven. In elk geval werd onder zijn regeringde oostgrens vanhet bisdomUtrecht vastgesteld–deGro ninger Ommelanden en een deel van de Achterhoek kwamen aan het bisdomMünster, waar Liudger in 804 de eerste bisschopwerd – enwerdendebisdommenUtrecht enLuikonderhet aartsbisdom Keulen geplaatst. De Frankische koningen waren zich altijd min of meer blijven beschouwenalsRomeinseheersers.OnderKarel strektehetFranki sche rijk zich uit tot Rome zelf.Tijdens de kerstmis van 800 werd Karel inRome door de paus tot keizer gekroond.Onduidelijk is in hoeverre dit Karels wens was, maar in elk geval leek het West Romeinse rijknu tezijnhersteld.NietdathetFrankische rijkvoort aan vanuitRomewerdbestuurd: evenalshun voorgangers verplaats tenKarel en zijn opvolgers zich voortdurend en het hof reisdemet henmee. InNederlandwas de palts (vorstelijke residentie) vanNij megen hun belangrijkste verblijfplaats. Karels zoon Lodewijk de Vrome (r. 814-840) hielddaar enkelemalen rijksdagen, vergaderin gen van de belangrijkste edelen en bisschoppen van het rijk waar over belangrijke aangelegenhedenwerdbeslist. Na de dood van Lodewijk deVrome viel het Karolingische rijk alweer uiteen. De regel dat alle zoons van de Frankische heerser recht hadden op een deel van de erfenis, gold nog steeds. Bij het Verdrag vanVerdun (843) werd het rijk verdeeld onder Lodewijks drie zoons. HetWest-Frankische en het Oost-Frankische rijk zijn sindsdien als Frankrijk en Duitsland blijven bestaan; de laatste namen worden gebruikt vanaf het moment dat de Karolingische dynastie er inde tiende eeuw verdween.Daartussen lag het Franki-