Jeanette Doornebal, Saskia van Oenen en Wouter Pols (red.) - Werken in de brede school

Jeannette Doornenbal, Saskia van Oenen enWouter Pols (red.)

Werken indebrede school

Eenpedagogischebenadering

redactie JeannetteDoornenbal SaskiavanOenen Wouter Pols

c u i t g e v e r ij

c ou t i n ho

bussum2012

Website Op www.bredeschool.nl wordt divers verdiependmateriaal aangeboden over de brede school.

©2012Uitgeverij Coutinhobv Alle rechtenvoorbehouden.

Behoudens de inof krachtens deAuteurswet van1912 gesteldeuitzonderingenmagniets uit deze uitgaveworden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbe stand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mecha nisch, door fotokopieën, opnamenof openigeanderemanier, zonder voorafgaande schrif telijke toestemmingvandeuitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toege staanopgrondvanartikel16hAuteurswet1912dientmendedaarvoorwettelijkverschul digde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KBHoofd dorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readersenanderecompilatiewerken (artikel 16Auteurswet1912)kanmen zichwenden tot Stichting PRO (Stichting Publicatie- en ReproductierechtenOrganisatie, Postbus 3060, 2130KBHoofddorp, www.stichting-pro.nl).

Uitgeverij Coutinho Postbus 333 1400AHBussum info@coutinho.nl www.coutinho.nl

Zetwerk: StudioPietjePrecies | bno, Hilversum Omslag: Bart vandenTooren, Amsterdam Foto’s: GemmavanderAa, Groningen

Noot vandeuitgever Wij hebben allemoeite gedaanom rechthebbenden van copyright te achterhalen. Perso nen of instanties die aanspraak maken op bepaalde rechten, wordt vriendelijk verzocht contact op tenemenmetdeuitgever.

isbn 9789046902875 nur 841

Voorwoord

Dit boek gaat overwerken indebrede school.Wehebbenhet geschrevenomdat zowel de bredeschoolpraktijk als de opleidingen aangevendat er geen studiema teriaal is dat studenten systematisch voorbereidt opwat het betekent om in een brede school tewerken. Dit boek is in eerste instantie bedoeld voor toekomstige leraren, maar ook stu dentenvanandereopleidingen, hbo-pedagogiekbijvoorbeeld, kunnener veel van leren. Bovendien kunnen onderdelen van dit boek nuttig zijn voor zittende pro fessionals en leidinggevendendiedagelijkswerkenaanbredeschoolontwikkeling. De ervaring leert dat er in de dagelijkse praktijk van brede scholen behoefte is aan pedagogische onderleggers voor het handelen. Dit boek sluit aan op die be hoefte, omdatwe expliciet kiezen voor eenpedagogischebenadering.Wij vatten de brede school op als een pedagogische instelling: als de plaats en de tijdwaar kinderenmet elkaar enmet ondersteuning van volwassenen ingeleidworden in de cultuur. Debrede school is eenpedagogischeomgeving, een tussentijd en een tussenruimte,waarinkinderen samen levenen samen leren.Het iseenplaatswaar kinderen op hun toekomst worden voorbereid via kwalificatie en socialisatie. En het iseenplaatswaarkinderenzicheen toekomstontwerpen:wieben ik,watvind ik vanwaarde, wat kan ik? Toekomstvoorbereiding en toekomstontwerp zienwe alsdepedagogischeopdracht vandebrede school. Bij het schrijven vandit boek hebbenwe gebruikgemaakt vanwetenschappelijke kennisbronnen en rijkelijk geput uit onze praktijk- enonderzoekservaringenmet brede scholen. Die ervaringenhebbenweop kunnendoen inonswerkbij de lec toraten Integraal Jeugdbeleid vandeHanzehogeschool Groningen enhetKennis centrumTalentontwikkelingvandeHogeschoolRotterdam, enbijhetNederlands Jeugdinstituut. Dezewerkomgevingenbiedenonsde ruimteomverder tedenken over en te werken aan de praktijk van brede scholen, en aan de opleidingen die studentenvoorbereidenopdezepraktijk. Wewillen inhetbijzonderdebrede scholenenvensterscholenbedankenvoor demogelijkhedendie zeonshebbengebodenomhunpraktijk teonderzoekenen hiervan te leren. Deel 3 ende appendix zijn tot stand gekomen in samenwerkingmet gastauteurs, diede specialistische terreinenvanbuurtwerk, opvang, sport, kunst encultuur, en zorg goed kennen. Onzebijzonderedank gaat uit naar Elly Singer en Loes Kleere

koper voor hun bijdrage aan het hoofdstuk over de kinderopvang. En naar Serv Vinders, voor zijn medewerking aan de paragraaf over de brede school in het buitenland. Ook het Landelijk Steunpunt Brede Scholen, waar men goed op de hoogte isvandeontwikkelingen in ‘bredeschoolland’, isvangrotewaardegeweest bij de totstandkoming vande appendix. De pedagogischemogelijkheden vande brede school hadden zonder hundeskundige inbreng niet over het voetlicht ge bracht kunnenworden.

JeannetteDoornenbal, SaskiavanOenenenWouter Pols, januari 2012

Inhoud

Inleiding

13

Deel1 Voorstellen

1

Debrede school als antwoordopnieuweopdrachten

17

JeannetteDoornenbal 1.1 Wat is eenbrede school?

18 19

1.2 Achtergronden

1.2.1 Eisenvanuithetpolitiek-economische terrein: arbeidsmarktvoorbereiding

20 21 22 23 24 25

1.2.2 Eisenvanuithet veranderendegezin: opvangen inspraak 1.2.3 Eisenvanuithet sociaal-politieke terrein: burgerschapsvorming 1.2.4 Eisenvanuitde zorgvoor de individuele behoeftenvankinderen: passendonderwijs 1.3 Samenvatting: debrede school als antwoordopnieuweopdrachten

Verdiepingsopdrachten

2

Debrede school indepraktijk

27

JeannetteDoornenbal &Wouter Pols 2.1 DeWereldwijzer: eenbrede school ineenmultifunctioneel gebouw

28 29 31 34 36 38 39 39 40 43 45 47 48

2.1.1 Westerkwartier

2.1.2 Eenochtend ingroep8

2.1.3 Verlengdeschooldagactiviteiten inhet rooster

2.1.4 DeWereldwijzer als brede school 2.1.5 Tot slot: ambities aanwakkeren

2.2 HetVenster: eenbredeschoolwijk

2.2.1 OudNoordwest

2.2.2. Eendag in combinatiegroep1/2

2.2.3 Buitenschoolseopvangennaschoolseactiviteiten

2.2.4 HetVenster alsnetwerkmodel 2.2.5 Tot slot: talentenontwikkelen

Verdiepingsopdrachten

Deel2 Opstellen

3

Samen leven, samen leren: depedagogischebasis vandebrede school

51

Wouter Pols 3.1 Van school naar brede school 3.2 Viaactiviteiten tot lerenbrengen

52 54 54 55 57 57 58 59 60 60 61 63 66 67

3.2.1 Drie stappenom tot leren tekomen

3.2.2 Ervaringenoproepenmet behulpvan symbolen

3.3 In interactie: laten zien, oriënteren, uitdagenen feedbackgeven

3.3.1 Interactie 3.3.2 Laten zien

3.4 Leren indebrede school

3.5 Depedagogischeopdracht endebrede school: toekomstvoorbereidingen toekomstontwerp

3.5.1 Toekomstvoorbereiding: kwalificerenen socialiseren

3.5.2 Toekomstontwerpen levensecht leren

3.6 Eenpedagogischwerkkader voor debrede school

3.7 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

Deel3 Instellen

4

Interprofessioneel samenwerken

71

JeannetteDoornenbal 4.1 Interprofessionele samenwerking: waarover?

72 73 74 76 77 77

4.2 Interprofessionele samenwerkingopgangbrengenenhouden

4.3 Interprofessionele samenwerking indepraktijk 4.4 Regieen interprofessionele samenwerking

4.5 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

5

79

Debuurt als leeromgevingvoorburgerschap Saskia vanOenen 5.1 Schakelen tussen school en (buurt)samenleving 5.2.1 Oriëntatieenparticipatie indebuurt 5.2.2 Socialebindingenburgerschapsvorming 5.3 Hulptroepenvoor leren inenmetdebuurt 5.3.2 Anderehulptroepenen informatiebronnen 5.4 Educatief ontwerpenvoor leren inenmetdebuurt 5.4.1 Hoofdrichtlijnenvoor educatief ontwerpen 5.4.2 Varianten: vanbeperktnaar uitgebreid 5.5 Cruciale factor: brede schoolmet buurtvisie 5.2 Wat biedt eenbuurt? 5.3.1 Jeugdwelzijnswerkers

80 82 83 84 84 85 85 86 86 88 92 92 93

5.6 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

6

Spelen, informeel lerenenontspannen indekinderopvang

95

Wouter Pols

6.1 Inleiding

96 98 99

6.2 Baby’s enpeuters: kinderdagverblijvenenpeuterspeelzalen

6.2.1 Deontwikkelingvankinderenvan0 tot 4

6.2.2 Deemotioneleveiligheidvandekinderenwaarborgen 6.2.3 Persoonlijkeen sociale competenties ontwikkelen

100 101 101 102 102 103 103 104 104 105 105 105 106 107

6.2.4 Waardenennormenoverdragen 6.2.5 Voor- envroegschoolseeducatie

6.2.6 Ouders

6.3 Vankleuter totpuber: debuitenschoolseopvang 6.3.1 Deontwikkelingvankinderenvan4 tot 13

6.3.2 Keuzevrijheid

6.3.3 DeeisenvandeWet kinderopvangende rol vandemedewerker

6.3.4 Ouders

6.3.5 De tussenschoolseopvang

6.4 Samenwerkingbinnendebrede school

6.5 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

7

Sport indebrede school Jim Lo-A-Njoe&HiskeWiggers

109

7.1 Dewereldvan sport

111 111

7.1.1 Verschijningsvormenvan sport

7.1.2 Sport enonderwijs: eengeschiedenis inbeweging 113 7.2 Pedagogischewaarden–hetdubbelkarakter van sport indebrede school 115 7.2.1 Intrinsiekewaardenvan sport 115 7.2.2 Extrinsiekewaardenvan sport 116 7.3 Sport indebrede school: verbindenen samenwerken 118 7.3.1 Betrokkenenbij sport enbewegen 118 7.3.2 Het sportteam 119 7.4 Samenvatting 120 Verdiepingsopdrachten 121

8

Cultuureducatie

123

EekeWervers 8.1 Medewerkers, activiteitenen locaties: eenoriëntatie

125 126 127 128 129 130 130 131 131 132 134 134 135 138 140 141 142 143 145 147 148 149 137

8.2 Debreedtevan cultuureducatie

8.2.1 Onderdelenvan cultuureducatie

8.2.2 Cultuureducatie indeonderwijskerndoelen

8.3 Dewaardevan cultuureducatie

8.4 Bijzonderekwaliteiten, gezamenlijkevisie

8.4.1 Leerkrachten, pedagogischmedewerkers en coördinatoren

8.4.2 Experts

8.4.3 Ouders enbuurtgenoten

8.4.4 Gedeeldevisie

8.5 Tips tot slot 8.6 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

9

Kwetsbarekinderen indebrede school

JanBijstra en JeannetteDoornenbal

9.1 Kinderendieextra zorgvragen 9.2 Steedsmeer kwetsbare kinderen? 9.3 Passendonderwijs voor iedere leerling

9.4 Brede scholen: voorlopers vanpassendonderwijs?

9.5 Omgaanmetdiversiteit enonzekerheid

9.6 Debrede school biedt kansen 9.7 Werkenaanhet versterken

9.8 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

10

Samenwerkenmetouders

151

JeannetteDoornenbal 10.1 Ouderbetrokkenheid indebasisschool 10.2 Ouderbetrokkenheid indebrede school

152 156

10.3 Wat kanouderbetrokkenheidopleverenenhoekandebrede school daaraanbijdragen?

157 157 158 159 160 161 162 163

10.3.1 Positief partnerschap 10.3.2 Vrijwillige inzet vanouders

10.3.3 Debuurt en informeleouderverbanden

10.4 Verschil durvenmaken

10.4.1 Partnerschapopbouwen inachterstandswijken

10.5 Samenvatting

Verdiepingsopdrachten

11

Debalansopgemaakt

165

JeannetteDoornenbal, Saskia vanOenen&Wouter Pols

11.1 Samenvattingvandedenklijn indit boek

166 166 167 167 168 168 169 171

11.1.1 Pedagogischeopdracht 11.1.2 Pedagogischwerkkader

11.1.3 Interprofessionele samenwerking

11.1.4 Debredekapitein

11.2 Dekwaliteit vandebrede schoolmoet groeien: TripleS

11.3 Onderzoeknaar opbrengsten

11.4 Tot slot

Appendix

173

Tonny vandenBerg, Dieuwke Fokkema& Job vanVelsen

Literatuur

185

Register

194

Overdeauteurs

198

Inleiding

In de afgelopen vijftien jaar is de brede school uitgegroeid tot een bekend ver schijnsel in het Nederlandse onderwijslandschap. Ze is overal te vinden: in de armerewijken van de grote steden, inmeer welgesteldewijken vanmiddelgrote gemeenten ende laatste jaren ook steeds vaker ophet platteland. Het is dus ge woon gewordendat de school samenwerktmet ouders en andere instellingen in deomgevingvande school: dekinderopvang, debuitenschoolseopvang, depeu terspeelzaal, de jeugdgezondheidszorgenhet kinder- en jongerenwerk. Bij de recentste telling, uit 2011, stond de teller op ruim 1600 brede scholen in het primair onderwijs (Oberon, 2012). Van de 6882 basisscholenmaakte toen eenderde (in totaal zo’n2100basisscholen)deel uit vaneenbrede school.Dever wachting isdatdit aantal zal toenemen. Het is zelfsnietondenkbaardat indena bije toekomstdemeestebasisscholenonderdeel zullen zijnvaneenbrede school. Ook in het voortgezet onderwijs stijgt het aantal brede scholen. Dit boek gaat echter vooral over debrede school voor nul- totdertienjarigen. Dekans isgrootdat studenten stage lopenopeenbrede schoolof ernahunoplei dingkomen tewerken. Hoebereiden zij zichdaaropvoor?Doet een leraar opeen brede school anderedingendaneen leraaropeen ‘gewone’ school? Jaennee.Ook in de brede school onderwijzen leraren hun leerlingen in de schoolvakken, voe ren ze gesprekkenmet ouders, vieren ze sinterklaas en kerst, organiseren zemet collega’s de jaarlijkse sportdag en uitstapjes, en nemen ze deel aan gezamenlijke scholing. Voor het werken op de brede school zijn dus geen extra competenties nodig. Maar werken op de brede school doet wel een extra beroep op bepaalde competenties: op samenwerkingmetdeomgeving (metcollega’suitandere instel lingen enmet ouders), op reflectie enop schoolontwikkeling. Dit boek levert een bijdrageaandeverdiepingvandezedrie competenties. Daartoemakenwe eerst kennismet de brede school. In deel 1, Voorstellen , is de centralevraag:wat isdebrede school? Inditdeelwordendeverschijningsvormen geschetst endeontstaansachtergrondenbeschreven (hoofdstuk 1). Aandehand van tweeportretten zienwewathet indedagelijksepraktijkbetekentomopeen brede school tewerkenen te leren (hoofdstuk2). In deel 2, Opstellen , volgt de introductie van een pedagogische benadering voor de brede school. De centrale vraag in dit deel is: hoe moeten professionals op eenbrede school zichopstellenom zo goedmogelijk tegemoet te komen aande pedagogische behoeften van kinderen?We zienwat in essentie de pedagogische

13

Werken indebrede school

opdracht vande brede school is enhoe die uitgewerkt kanworden in eenpeda gogischwerkkader.Deopdracht enhetwerkkader vormen samenhet fundament voor het pedagogisch handelen op brede scholen, zowel van leraren en andere professionals, als van leidinggevenden. Deel 3, Instellen , biedt vervolgens handvatten voor de samenwerking. De centrale vraag is: hoe kunnen de professionals op een brede school zich zo instellen dat de brede school bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen? In vijf thematische hoofdstukkenpresenterenverschillendepartners zich: debuurt, deopvang, sport, kunst&cultuur en zorg (hoofdstuk5 tot enmet9). Indepraktijkvanbrede scho len zienwe dat professionals dikwijls onbekend zijnmet wat de kerntaak is van hun samenwerkingspartners.Daaromvertellendeskundigenvanuithunexpertise watdekernwaarde is vanhunvak,wathun samenwerkingspartnersdaarvan zou denmoetenweten enwat hun inbreng kan zijn in de samenwerking aan educa tieveontwerpenvoor kinderen. Dit derde deel begintmet een inleiding over de samenwerking tussenprofes sionals (hoofdstuk 4) enwordt afgeslotenmet eenhoofdstukover de samenwer kingmet ouders (hoofdstuk 10) en eenhoofdstukwaarinwedebalans opmaken vandeontwikkelingendiedebrede school doormaakt (hoofdstuk11).Wevatten samenhoedieontwikkelingenzichverhouden tothetpedagogischpotentieel van debrede school datwe indevoorafgaandehoofdstukkenbehandelden. We sluiten af met een appendix. Daarin is informatie te vinden over de ver schijningsvormen, de financiële en wetgevende kaders, internationale voorbeel den, recenteontwikkelingenenverwijzingennaar anderebronnen. Website Op www.bredeschool.nl wordtaanvullende informatieoverdebrede school aan geboden. De informatieopdewebsite is onderverdeeld indiverse thema’s die in spelenopactuele trends enontwikkelingen indebrede school. Dewebsitewordt geregeld aangevuldmet nieuwe literatuur, nieuwsberichten, goede voorbeelden, interviews, columns enanderedocumenten.

14

1 Debrede school als antwoordopnieuweopdrachten

DEEL1 Voorstellen

Indeel 1 stellenwedebrede school voor. Eerst schetsenwede verschijningsvormenvandebrede school endeachtergrondenvoor hetontstaan (hoofdstuk1).Daarnavolgen tweeportrettenvan brede scholen (hoofdstuk2).

15

DEEL1  Voorstellen

16

1 Debrede school als antwoordopnieuweopdrachten

17 1

Debrede school als antwoordopnieuwe opdrachten

JeannetteDoornenbal

DEEL1  Voorstellen

Inditeerstehoofdstukgevenweantwoordop tweevragen:wat isdebrede school eigenlijk en waarom is de brede school er gekomen? Eerst geven we een beeld van de huidige verschijningsvormen van de brede school. Daarna gaanwe in op de achtergrondendiehebbenbijgedragen aandeopkomst en groei vandebrede school inNederland.We sluitenafmet een samenvatting.

1.1 Wat is eenbrede school?

Brede scholen zijnniet aan éénding te herkennen. Ze zijn er namelijk in soorten en maten. Eigenlijk is ‘de brede school’ een verzamelnaam voor allerlei nieuwe vormenvan samenwerkingdiezijnontstaan tussende school enanderekindvoor zieningen in de wijk, zoals de kinderopvang, de buitenschoolse opvang, de peu terspeelzaal, de jeugdgezondheidszorg enhet kinder- en jongerenwerk. Studulski e.a. (2006) onderscheiden vier niveaus indemate van samenwerking: van back to back , via face to face en hand in hand , tot cheek to cheek . Inde praktijk krijgt die samenwerking op allerlei manieren vorm. Daarom kunnen brede scholen van el kaar verschillen, bijvoorbeeld in: ■ omvang: ze zijner vangroot tot klein; ■ doelstelling: de ene brede school richt zich bijvoorbeeld op het wegwerken vanachterstanden, deandereophet voorzien inopvang; ■ wijze vanbesturing: soms is er ééndirecteur diede regieheeft over alle instel lingen indebrede school, soms is er eennetwerkvangelijkwaardigepartijen; ■ locatie: somszittende instellingen inééngebouw, zoals inDeWereldwijzer (zie 2.1), maar dat hoeft niet. Andere brede scholen zijn een samenwerkingsver band tussendiverse instellingendie verspreid indewijk liggen. Dit is bijvoor beeldhetgeval bijHetVenster (zie2.2). Er isdusgeengezamenlijkgebouwno digomeenbrede school tekunnenzijn.Omgekeerdhoevenvoorzieningendie inééngebouw zijnondergebracht, nogniet te functionerenals brede school; ■ naamgeving: debrede school isonderallerleinamen tevinden: ‘vensterschool’, ‘wijkschool’, ‘vreedzame school’, ‘spilcentrum’, ‘(integraal) kindcentrum’, ‘ster renschool’, ‘bredeschoolwijk’ of ‘community school’. Het landschapvandebrede school isdus rijkgeschakeerd.Maardesondanksheb ben ze altijd één kenmerkmet elkaar gemeen, endat is verbreding en verbinding (Oberon, 2009). Brede scholen kenmerken zich door een uitbreiding van taken, functies en doelstellingen. Naast onderwijsdoelstellingen kennen brede scholen bijvoorbeeld ook doelstellingen ophet gebied van sociaal-emotionele ontwikke ling, democratisch burgerschap, talentontwikkeling of wijkontwikkeling. Verbre dingvandoelstellingenvraagtomeenverbredingvanhetaanbod.Daarombieden brede scholen naast onderwijs bijvoorbeeld ook kinderopvang, buitenschoolse opvang, naschoolse activiteiten, huiswerkbegeleiding, vrijetijdsvoorzieningen en ouderactiviteiten. Tot slot iserverbreding indoelgroep.Debrede school richt zich

18

1 Debrede school als antwoordopnieuweopdrachten

op de kinderen, maar ook op ouders en buurtbewoners. Verbreding kan echter niet zonder een effectieve en efficiënte verbinding van alle afzonderlijke elemen ten. Zonder verbinding isdebrede school los zand.

Het Landelijk Steunpunt Brede Scholen onderscheidt vijf varianten van de brede school (2011): 1 Het klassiekemodel: voorzieningenworden samengebracht omde achterstanden van kinderen en ouders te verminderen. Dit is hetmodel van de eerste generatie brede scholen. DeWereldwijzer (zie2.1) ishier eenvoorbeeldvan. 2 Hetnetwerkmodel: de schoolwerkt samenmetandere instellingen indewijk, zoals HetVenster (zie2.2). 3 Demultifunctionele accommodatie: de school en andere kind- en oudervoorzie ningen zijnondergebracht inééngebouw: eenbedrijfsverzamelgebouw. 4 Het compactemodel: de basisschool zorgt zelf voor buitenschoolse opvang voor oudersdiedatwillen. 5 Het IntegraalKindcentrum (IKC): onderwijsenopvangwerken integraal samenon der leidingvanéénkapiteinaaneendoorgaande lijn indedagen inde tijd.

Zievoor eenverwijzingnaar voorbeeldenvandezeverschijningsvormendeAppendix.

Wehebbennueenbeeldvandeverschijningsvormenvandebrede school. Devol gendevraag is:waarom isdebrede school ergekomen?Opwelkevragenenproble menmoetdebredeschooleenantwoordzijn?Daarovergaatdevolgendeparagraaf.

1.2

Achtergronden

Onderwijs is samenleven. Deze korte zin gaat over tweebelangrijke aspecten van het onderwijs. Enerzijdswordt ermeebedoelddat de school zelf een soort kleine, afgeschermde samenleving is. In die beschermde omgeving bereiden kinderen zichmet elkaar enmet volwassenen voor op hun toekomst (in deel 2, Opstellen , staanwedaaruitgebreidbij stil).Anderzijdswordtbedoelddathetonderwijsdeel uitmaakt vande samenleving. De school is geen eiland los vande rest vandewe reld. Kinderen levenook indewereldbuiten school.Wat daar gebeurt enwat zij daar beleven, heeft ook invloedophunontwikkeling. De samenleving staat niet stil. Zij verandert voortdurend, en als gevolg daar van verandert ook het onderwijs.We bespreken een aantal vandeze veranderin gen van de afgelopen decennia. Daarmee wordt duidelijk welke verschillende, soms tegenstrijdigemaatschappelijke eisen er worden gesteld aan de ontwikke lingvankinderen, aanouders enaanhetonderwijs.Webeginnenbij hetbegin, bij deopkomst vandebrede school.

19