Jos Castelijns, Mien Segers en Katrien Struyven - Evalueren om te leren

Voorwoord

Heeft de leerling nu wel iets geleerd? Dit is een vraag die elke leerkracht zich regel matig stelt. Hij/zij wil graag weten of de inspanningen van de leerling en de leraar leiden tot de beoogde resultaten. Om een antwoord op deze vraag te krijgen, richt de leerkracht evaluatiemomenten in. In dit boek wordt dieper ingegaan op de vele aspecten die verbonden zijn aan het thema evalueren. Van formele aard zijn de georganiseerde en geplande momenten, waarop vastge steld wordt wat de leerlingen wel of (nog) niet beheersen. We kennen allemaal de overhoringen, proefwerken, opdrachten, tentamens, examens en assessments. Aan de resultaten zijn consequenties verbonden, meestal in de vorm van een cijfer. Daarom zegt men dat deze evaluatievormen een summatieve functie hebben. Een evaluatie vorm, zoals een toets of een opdracht, kan echter ook gebruikt worden om te oefe nen. Het resultaat van de meting wordt dan gebruikt om te bepalen welke kennis of toepassing van kennis nog ontbreekt, waar de leerling sterk in is, waar verbeterpun ten zijn en hoe de leerling nu verder geholpen kan worden. Instaptoetsen, voorken nistoetsen, zelfassessments en portfolio’s zijn voorbeelden van evaluatievormen die meestal een formatieve functie hebben. Buiten meten is leren hier het hoofddoel. Naast deze formele evaluatiemomenten vindt informeel veelvuldig de check plaats of en wat leerlingen hebben geleerd tijdens de interactie tussen de leraar en de leer lingen in de les(sen). Bepalend voor succes is de kwaliteit van deze interactie. Weet de leraar de juiste vragen te stellen? Worden de leerlingen gewaardeerd in hun beant woording of pogingen daartoe, en is de feedback van de leraar adequaat? En zo komen we bij waar dit boek nu precies over gaat: Evalueren met het oog op het informeren, ondersteunen en stimuleren van het leren van de leerling. Toetsen en beoordelen in het onderwijs wordt in een andere dimensie geplaatst als je het betitelt als ‘Evalueren om te Leren’. De informele en formele wijze van toetsing worden geïntegreerd in het leerproces. Het accent verschuift van meten naar leren. Dat vraagt niet alleen iets van de leerling, maar zeker ook van de leraar. Dit boek biedt de informatie die leerkrachten nodig hebben om Evalueren om te Leren goed te kun nen toepassen. Is dat accent op leren terecht? Jazeker. De wetenschap heeft al enige tijd geleden aangetoond dat ‘feedback’ of ‘formatieve vormen van evaluatie’ de sleutels zijn om leersituaties efficiënter te laten verlopen en het leerrendement te verhogen. ‘Als je een goed geneesmiddel hebt tegen een schijnbaar ongeneeslijke ziekte, dan kan de medische wereld dat niet verzwijgen’, zegt edumetricus prof. Jim Popham. ‘Kunnen