Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1.2  Hoe is ons zenuwstelsel opgebouwd?

Stel dat je met blote voeten over het strand loopt. Onder het zand ligt een plank ver borgen met daarin een opstaande spijker. Jij trapt daarin en dat doet pijn! Dat pijnsig naal gaat via pijnzintuigen in je voet en de zenuwbanen achtereenvolgens in je voet, been en ruggenmerg naar je hersenen. Vanuit je hersenen en al eerder vanuit je rug genmerg wordt een signaal teruggestuurd naar je been- en voetspieren met als bood schap dat de voet zo snel als mogelijk teruggetrokken moet worden. Het interessante is dat je je voet al teruggetrokken hebt voordat je de pijn voelt. Dat is een automatische reflex die aangestuurd wordt vanuit je ruggenmerg. Het werkt autonoom, dat wil zeggen: je kunt het niet tegenhouden. Maar waarschijnlijk gebeurt er meer, zoals au roepen, vloeken, een pijnlijk gezicht trekken en de voet onderzoeken. Daarvoor zorgen je hersenen en deze gedragingen staan onder invloed van je wil. Dat wil zeggen: het is bewust gedrag dat je wel kunt tegenhouden (zie paragraaf 1.6). Het zenuwstelsel is voorwaardelijk voor al ons gedrag. Zonder hersenen, ruggen merg en de zenuwbanen is gedrag onmogelijk. In het zenuwstelsel onderscheiden we een aantal onderdelen.

Figuur 1.2 Onderverdeling van het zenuwstelsel

zenuwstelsel

perifeer zenuwstelsel

centraal zenuwstelsel

autonoom zenuwstelsel

somatisch zenuwstelsel

hersenen

ruggenmerg

De belangrijkste onderverdeling is die tussen het centraal zenuwstelsel en het peri feer zenuwstelsel . Centraal betekent ‘in het midden’. Als we een lengtedoorsnee van het lichaam maken, dan zit het centraal zenuwstelsel in het midden. Het centraal ze nuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Perifeer betekent ‘aan de zijkant’. Het perifeer zenuwstelsel bestaat uit een netwerk van zenuwbanen en zenuwuiteinden dat de communicatie verzorgt tussen spieren, organen en zintuigen en de hersenen en het ruggenmerg. Het zijn bijvoorbeeld de zenuwbanen die in de armen, benen, buik, enzovoort zitten. Een voorbeeld is de pijn zenuw die we eerder beschreven. Hierna beschrijven we hoe het centraal zenuwstelsel eruitziet en hoe het werkt. De nadruk zal liggen op de hersenen. Het perifeer zenuwstelsel komt in paragraaf 1.6 aan de orde.

Het centraal zenuw stelsel bestaat uit de hersenen en het rug genmerg. Het bevindt zich centraal in ons lichaam. Het perifeer zenuw stelsel bestaat uit de zenuwbanen die informatie transporte ren van onze zintuigen naar onze hersenen of ruggenmerg. De oogze nuw is er een voorbeeld van. Daarnaast bevat het ook alle zenuwba nen die opdrachten verplaatsen van ons ruggenmerg of onze hersenen naar onze spieren.

25