Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1.3  Waaruit bestaat ons centraal zenuwstelsel?

veel te heet. In een reflex trek je snel je hand terug om deze niet te branden aan het water. Bij een reflex wordt de binnenkomende (zintuiglijke) prikkel – hier een pijnprik kel – meteen in het ruggenmerg omgeschakeld naar een motorische prikkel waardoor je je hand terugtrekt. Er gaat gelijktijdig een prikkel richting de hersenen die nog niet bij de hersenen is aangekomen op het moment dat de hand wordt teruggetrokken. Het besef komt dus pas later, de reflex voorkomt verbranding van je hand en van de patiënt. Erg handig dus, deze volautomatische reflex. Hetzelfde gebeurt bij een knie peesreflex en al eerder gaven we het voorbeeld van het terugtrekken van je voet als je op iets scherps (en pijnlijks) stapt.

De dwarslaesie

banen en het ruggenmerg geven de her senen informatie aan spieren en organen, waardoor deze goed kunnen functione ren. Andersom transporteert het ruggen merg ook de informatie afkomstig van organen en zintuigen naar de hersenen, waarop dan gereageerd kan worden. Bij een dwarslaesie is het ruggenmerg be schadigd. Meestal is een ongeval de oor zaak, maar het kan ook komen door een ontsteking. Hoe hoger – dat wil zeggen: hoe dichter bij de hersenen – de bescha diging is, hoe groter de negatieve gevol gen. Het functieverlies kan onder andere bestaan uit verlies over de controle van de spieren (bij een hoge dwarslaesie ook de armspieren; bij een lage dwarslaesie ‘al leen’ de beenspieren); ook kunnen lede maten gevoelloos worden en worden pijn prikkels niet meer waargenomen (iemand kan zich flink verbranden zonder het te voelen). Ook (wederom afhankelijk van de hoogte en ernst van de dwarslaesie) kan iemand de controle over maag-, darm- en blaasfuncties verliezen en kunnen seksue le functies verloren gaan. Een dwarslaesie kan verschillen in ernst. Lichte vormen kunnen soms ‘hersteld’ worden doordat andere zintuigbanen de functies overnemen. Vaak is dan lang durige fysiotherapie nodig. Een ernstige dwarslaesie is meestal onomkeerbaar.

Een dwarslaesie is een onderbreking van de zenuwbanen die via het ruggenmerg lopen. Het gevolg is een uitval van de zenuwen die onder het niveau van de on derbreking vanuit het ruggenmerg ontsprin gen. Dat heeft weer tot gevolg dat de spieren die deze zenuwen aan sturen, verlamd raken, zoals van de benen en bij hogere letsels ook van de armen of zelfs van de ademhalings spieren.

Het ruggenmerg bevindt zich in de wer velkolom en is zo’n 50 centimeter lang. Deze kolom bestaat uit aaneengeschakel de wervels. Je kunt het vergelijken met een ketting (www.dwarslaesie.nl). Om de anderhalve centimeter komen aan beide kanten van het ruggenmerg vertakkingen van zenuwbanen die leiden van of naar spieren en/of zintuigen. Via deze zenuw Figuur 1.13 Mensen met een lage dwarslaesie komen meestal terecht in een rolstoel, maar kunnen met hun handen en armen nog allerlei taken uitvoeren

35