Richard de Brabander - Van gedachten wisselen

1 ❚ De zelfoefeningvanhetdenken

Vanwaar deze interesse?Wellicht is de grote belangstelling het gevolg van de tijd waarin we leven. De ontwikkelingen in de medische technologie, de biotechnologie en de informatie- en communicatietechnologie maken het mogelijk levens te verlengen, organen te transplanteren, via prenatale diagnostiekongeborenvruchten en embryo’s teonderzoekenop eventuele (erfelijke) afwijkingen, gewassen genetisch temanipuleren, dieren – en in de toekomstwellichtmensen – te klonen, kunstmatige intelligentie te ont- wikkelen, ons overal te volgen enop straat vanuit een centrale bestraffend toe te sprekenwanneerweonsniet gedragenzoalsdathoort. Technologische ontwikkelingen zijn een zegen, maar hebben ook hun keerzijde. De mogelijkheid om langs niet-natuurlijke weg toch kinderen te krijgen heeft veel echtparen gelukkig gemaakt. Maar dezemogelijkheid heeft ook geleid tot het fenomeen commercieel draagmoederschap, waar- bij vrouwen tegen betaling een kind voor een andere vrouw dragen. In India is het commercieel draagmoederschap in 2002 gelegaliseerd en kan zelfs gesproken worden van een ‘zwangerschapsindustrie’ (Sandel, 2010: 110 e.v.). Voor een bedrag van tussen 4500 en 7500 dollar dragen vrou- wen het kind, dat zij na de geboorte afstaan. Sommige vrouwen doen dat meerdere keren en verdienen op diemanier een som geld die zij normaal gesproken inheel hun levenniet bij elkaar zoudenkunnenkrijgen.Met dat geld kunnen zij hun eigen kinderennaar school enmisschien zelfs naar de universiteit sturen. Opdezemanier levert draagmoederschap tal vanvoor- delenop: echtparendieanderskinderloosblijvenzienhungrootstewens in vervulling gaan endekinderenvande Indiase vrouwenhebben eenbetere toekomst inhet vooruitzicht. Zogezegdeenwin-winsituatie. Tochontstaan er problemen. Somsweigerendraagmoeders depasgebo- reneaf testaan,omdatzijeen testerkebandvoelenmethetkinddatzijheb- bengedragen.Datheeft tot zeer ingewikkelderechtszakengeleidwaarinde kwestie van vrije wil een belangrijke rol heeft gespeeld. Handelen draag- moeders uit vrije wil of onder dwang van de armoedige omstandigheden waarin zij verkeren? Dat de bevruchte eicel van de draagmoeder zelf was, speelde in deze rechtszaken een belangrijke rol. Sommige draagmoeders eisten het ouderschap of de voogdij op, andere een bezoekregeling; eisen die om deze reden door de rechter vaakwerden ingewilligd. Voor dit laat- ste biedt de inseminatietechnologie een oplossing. Die technologiemaakt hetmogelijkom indeze ‘zwangerschapsindustrie’ arbeidsdeling toe tepas- sen. Het echtpaar koopt een eicel bij mevrouw X. Deze eicel wordt in het

18