Bedre skole nr. 1-2014

vart stilte opp bak jarnporten slik at nasjonaldags- paraden med dei «nasjonalsinna» kunne slenge skjellsord og spyttklyser. Nasjonen vart markert med å spytte på dei uverdige. › Eg kjenner NS- medlemmar som levde eit heilt liv utan å delta på š. mai etter Ÿ›´. Og jubla dei skamklipte «tyskar- jentene» på š. mai? Eller soldatbarna som vart kalla «naziyngel»? Jens Bjørneboe si historie om tyskarbarnet som vart jaga i døden på nasjonal- dagen er kanskje meir enn eit symbolsk uttrykk. Dette er ei prinsipielt viktig side av feiringa, fordi det handlar om korleis fellesskap kan reagere når einskildhendingar får sterk konsoliderande verdi. I det nye taktfaste Norge opplevde dei som «valde feil» i kampen om landet å bli ståande att i den nasjonale grøekanten. Dei høyrde ikkje med. Meiningsløyse og bombetruslar Barnetoget i Oslo Ÿ´´ har rekord med ´´¼‡‡‡ barn. Rundt togløypa ut i etterkrigstida stod for- eldre, besteforeldre og resten av nasjonen. Dei la stridane til side og samla seg til pølsefest på sku- len. Heilt til lærarane protesterte. Dei var primus motor i feiringa, men ville ikkje lenger ha ubetalt arbeidsdag. Og ‡-talsungdommen protesterte – også mot š. mai. Dei ville gjenreise š. mai som kampdag. ´ Den konsensuelle feiringa viste trøytt- heitsteikn i ein epoke då krigen ikkje lenger var den primære samlande erfaringa. Nye emne splitta Noreg og nasjonaldagsarenaen. Det er særleg to saker som har utfordra š. mai-ritualet: EF/EU og innvandringsspørsmålet. Å bruke dagen til EF/ EU-kamp er å bruke dagen som politisk kampdag, men š. mai-kampane har også hatt eit anna sær- drag: Det har vore kamp om samlande innhald i og grenser for denne nasjonen. EF/EU-saka bryt tradisjonen med š. mai som nasjonal integrasjons- kamp, og saka har stort sett vorte halden unna nasjonaldagsarenaen. Innvandringsspørsmålet har derimot gjeve dagen ny symbolfunksjon. Innvandrarar – vår tids 17. mai-symbol Bombetruslane mot Sagene skule var ei direkte utfordring: Kven høyrer med i nasjonaldagspara- den? Kven høyrer med i nasjonen? Skulle lærarane dra den grensa midt i klasserommet? Foreininga

« š. mai for alle» sprang ut av hendinga på Sagene skule. Då Rubina Rana i ŸŸŸ fekk den symbol- tunge rolla som leiar for š. mai-komiteen i hovud- staden, fekk ho også truslar. I Oslo-drakt helste ho kongen på slottsplassen det året. Det står som symbolhending på linje med Sagene skule Ÿ©¤ og Ÿ©›. At innvandrarar er overrepresenterte i aggbor- gene betyr ikkje at forholdet mellom nasjonalitet og etnisitet er avklart verken på š. mai eller dei andre ¤ › dagane i året. Snarare understrekar det at innvandrarar utfordrar nasjonstanken i vår tid. Tidlegare har andre grupper stått i same posisjon. Først var det kamp om å få feire dagen, så fann arbeidarar, kvinner og barn sin plass. Ar- beidarane boikotta ein nasjon som ikkje famna dei. Motstandssida boikotta Quisling si nasjonal- dagsfeiring. Og i Ÿ©¤ truga ein eirkulturell skule med å boikotte eit tog og ein nasjon som ikkje tok rasismeproblemet på alvor. Det eirkulturelle š. mai-toget med antirasistisk bodskap er vår tids š. mai-symbol på det demokratiet som vart grunn- lagt i © ›. Ei kontrafaktisk avrunding Den norske nasjonaldagsparaden er eit levande nasjonalt ritual og symbol. Men toget kunne tatt andre spor ved symbolhendingar som til dømes Torgslaget i ©†Ÿ eller på Ekeberg i mellomkrigs- tida. Historia kunne også fått anna utfall i Ÿ‡´, Ÿ›‡-›´ eller i Ÿ©¤. Men š. mai har virka som ein tidstypisk nasjonalsymbolsk integrasjonsdag, og toget inkluderte og famnar no storparten av nasjonen med barna som samlingspunkt. Inn- vandrarar seier dette er dagen dei «føler seg mest norske». š Spørsmålet er ikkje om š. mai-paraden er vellukka. Det er han. Grunnlaget er skulen si rolle. Så lenge læraren og klasserommet er navet i feiringa, vil ho ha eit slikt inkluderande potensial fordi spørsmålet om kven som er med og kven som står utanfor blir tatt ned til det heilt kvardagslege klasserommet. Læraren kan ikkje setje skilje i klassen. Og der startar nasjons- og demokratibyg- ginga. Spørsmålet er heller om barnetog i grunn er mindre problematisk enn militærparadar som nasjonal manifestasjon og sosialisering. Det kan

23

Bedre Skole nr. 1 ■

2014