drs. Jacky van den Dikkenberg - Recht lezen 1

1 Juridische teksten lezen: hoe doe je dat?

Stel je de taal van het recht eens voor als een vreemde taal. Iemand die een taal leert, begint met woordjes leren. Heel veel woordjes. Maar dat is niet genoeg. De woordjes worden aaneengeregen tot zinnen en die zinnen zijn weer de bouwstenen van grotere verhalen. Als je de verbanden tussen de woordjes en de zinnen niet begrijpt, snap je niets van het verhaal. Je zult dus de grammatica moeten leren, de regels over bijvoor beeld zinsbouw en vervoegingen. Maar dan ben je er nog niet. De woordjes, zinnen en verhalen verwijzen immers naar een werkelijkheid. Hoe meer je van de juridische werkelijkheid en het recht weet, hoe beter je in staat bent juridische teksten te lezen, te begrijpen en te plaatsen. 1 Lees het volgende fragment uit een arrest van de Hoge Raad. 2 Noteer of markeer de woorden die je moeilijk vindt of niet begrijpt. Uit het proces-verbaal van politie (p. 495-509) blijkt dat [betrokkene 2] deel uitmaakt van een in de Verenigde Staten bekende bende van ‘psychic swindlers’. Vanuit alleen al Nederland blijken (p. 15 pv van bevindingen) tussen 1999 en 2004 twintig personen geld naar [betrokkene 2] overgemaakt te hebben (in totaal ongeveer € 1.000.000,-). De modus operandi was nagenoeg dezelfde als in de onderhavige zaak: Amerikaanse vrouw biedt hulp aan als medium, wint in korte tijd het vertrouwen van de slachtoffers en laat hen geloven dat zij hen via de paranormale wereld kan helpen om problemen op te los sen. Hiertoe moeten de slachtoffers hun geld naar haar overmaken. De druk die [betrokkene 2] op [verdachte] uitoefende bestond eruit dat zij beweerde dat er hele ernstige dingen zouden gebeuren in het leven van [verdachte] en zijn naas 1 Met enige regelmaat verschijnen in de media pleidooien voor helder juridische taalgebruik, omdat veel uitspraken voor leken nauwelijks of niet leesbaar zijn. Een voorbeeld is F. Jensma, Het recht gebruikt taal als toverstokje, met eigen spreuken, NRC.nl/rechtenbestuur/2013/11/09 met reacties aldaar. Hoewel ik in het algemeen een voorstander ben van helder en transparant taalgebruik, vind ik ook dat een goede jurist alle juridische teksten zou moeten kunnen lezen, ook als deze archaïsch en nodeloos ingewikkeld zijn. 2 HR 9 oktober 2012, ECLI:NL:HR:2012:BX6734.

13