Handboek rehabilitatie voor zorg en welzijn - Lies Korevaar en Jos Dröes

Inleiding

De derde, verbeterde en herziene druk van dit handboek komt uit in een tijd van grote veranderingen. Vier grote transities krijgen vorm: de overheveling van begeleiding en ondersteuning, van de jeugdzorg en van ‘werken naar vermogen’ vanuit hun historische landelijke context naar de gemeenten en van ‘passend onderwijs’ naar gedecentraliseerde regionale samenwerkings verbanden. Met deze transities wordt de zorg verregaand gedecategoriali seerd. Rehabilitatie, ooit ontwikkeld in psychiatrie en verslavingszorg, komt daarmee beschikbaar voor een bredere doelgroep dan voorheen. Behalve door deze transities zijn er ook andere ontwikkelingen waardoor de vraag naar rehabilitatie in de komende jaren zal toenemen. Te denken valt bijvoorbeeld aan de vergrijzing en het daarmee samenhangende op la tere leeftijd met pensioen gaan en langer doorwerken. De verzorgingsstaat wordt ingrijpend gemoderniseerd in de richting van een participatiesamenleving. Voor de professional in zorg en welzijn bete kent dit een accentverschuiving: van zorg naar participatieondersteuning. Zorgen doe je voor een ander of een ander doet het voor jou. Maar parti ciperen doe je zelf. Je kunt niet geparticipeerd worden en je kunt niet par ticiperen voor een ander. Participatieondersteuning is minder nadruk op behandeling en zorg, en meer nadruk op coaching en herstel. Deze verandering komt met name tot uitdrukking in de Wet maatschap pelijke ondersteuning (Wmo). De Wmo is een uitgesproken rehabilitatie wet. Net als de Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) is ze gericht op de ondersteuning van maatschappelijke participatie. De IRB is daarom dé gesprekstechniek om de Wmo praktisch vorm te geven. De IRB kan mensen helpen uit te zoeken wat zij willen, wat zij en hun netwerk zelf kunnen doen of kunnen leren, en welke hulp zij nodig hebben van anderen. Maatschappelijke participatie kan gehinderd of zelfs verhinderd worden door ziekte en gebrek. Lichamelijke, psychologische of psychiatrische be handeling kunnen ziektesymptomen terugdringen en de gezondheid be vorderen. Het is de laatste decennia steeds duidelijker geworden dat het bereiken van zingevende maatschappelijke doelen door rehabilitatie en het bereiken van gezondheidsverbetering door behandeling elkaar versterken. Rehabilitatie is daarom behalve een ‘techniek van participatieondersteu ning’ ook ‘de maatschappelijke kant van behandeling’. In de laatste jaren wordt rehabilitatie daarom steeds vaker genoemd als een geïntegreerd on derdeel van multidisciplinaire behandeling, bijvoorbeeld in FACT-teams. Rehabilitatie komt dus van pas als participatieondersteuning en als een onderdeel van behandeling. Het is de brug tussen maatschappij en zorg, tussen Wmo en Zvw.

19