Handboek interprofessioneel samenwerken in zorg en welzijn - Yvonne van Zaalen, Stijn Deckers, Hans Schuman m.m.v. Siete Sirag

Voorwoord

Op 17 november 2016 bracht de Commissie Innovatie Zorgberoepen & Opleidingen samen met het Zorginstituut Nederland een advies uit aan de ministers van VWS en OCW over het inspelen op de veranderende zorg- en ondersteuningsvragen in de hui dige maatschappij en hoe aankomende professionals zich op deze ontwikkelingen kun nen voorbereiden. Zij publiceerden Anders kijken, anders leren, anders doen: grensover stijgend leren en opleiden in zorg en welzijn in het digitale tijdperk (Caljouw & Van Vliet, 2016). Ze doen een sterk beroep op het ontwikkelen van competenties voor interpro fessioneel samenwerken. Er is dringende behoefte aan professionals met oog voor het brede functioneren van de cliënt én alle betrokkenen in het sociale systeem van de cliënt, met een focus op par ticipatie en functioneren. Dit vraagt om het (her)kennen van de talenten en kwaliteiten van jezelf als zorg- of welzijnsprofessional en die van anderen, en hoe je deze kwalitei ten kunt inzetten voor de best passende zorg en ondersteuning van de cliënt. De focus binnen opleidingen ligt vooral op het kunnen aantonen van bepaalde voorgeschreven competenties, passend bij het beroep waarvoor wordt opgeleid, terwijl er nauwelijks aandacht bestaat voor het ontwikkelen van talenten die je als professional in het werken in de dagelijkse praktijk nodig hebt. Een voorbeeld is samenwerken. Ontegenzeggelijk is het van belang dat je leert func tioneren in een team – écht samenwerken op een respectvolle manier voor alle betrok kenen, met oog voor normen en waarden en voor verschillende rollen en verantwoor delijkheden. Binnen opleidingscompetenties of beroepsprofielen wordt ‘samenwerken’ globaal genoemd, maar in onderwijscurricula is er nauwelijks specifieke aandacht voor het ervaren of trainen van samenwerking met cliënten en hun sociale omgeving of sa menwerking met professionals van andere disciplines. Bij samenwerken hoort interprofessionele communicatie. Je communiceert immers met zowel cliënten, familieleden, mensen uit hun sociale netwerk, als met andere pro fessionals. Het is lastig om elkaars taal te leren spreken en ervoor te zorgen dat be trokkenen elkaar vertrouwen en waarderen en met elkaar tot afstemming en overeen stemming komen, waarbij het belang van de cliënt altijd vooropstaat. Het blijkt dat professionals het gebruik van eenheid in taal en afstemming op de cliënt en collega’s wel noemen als essentieel voor een goede samenwerking, maar dat in de praktijk, vooral in de gesprekken tussen disciplines of met cliënten, het onvolledige afstemmen vaak de reden was van onbegrip en miscommunicatie. De nieuwe uitdaging voor zorg- en welzijnsprofessionals leidde onder andere tot het inrichten van een profileringsrichting Interprofessioneel Samenwerken op de Fontys