Iris Kamp, Janneke de Jong-Slagman en Peter van Duijvenboden - Jeugdliteratuur en didactiek

1.7 De schrijversintentie en de functies van literatuur

Boeken met een creatieve functie dragen ook bij aan de taalontwikkeling. Daarbij kun je denken aan het werk van Toon Tellegen of Paul Biegel. Zij formuleren prachtige, poëtische zinnen waardoor hun verhalen niet alleen inhoudelijk boeiend zijn, maar bovendien door hun taal de lezer verrassen en inspireren. Ook het werk van Joke van Leeuwen mag in dit verband niet ongenoemd blijven. Zij speelt graag met (beeld)taal. Een bijzonder voor beeld is haar non-fictieboek over taal: Waarom een buitenboordmotor een zaam is (2004). Daarin gebruikt ze woord en beeld om de letterlijke en fi guurlijke betekenis van woorden te beschrijven of om uit te leggen waarom je in een bepaalde situatie een woord wel kunt gebruiken, maar in een an dere niet. 1.7.6 De functie esthetiek De esthetische functie heeft betrekking op wat voor veel mensen, vooral voor hen die zich er professioneel mee bezighouden, de kern van literatuur is. Esthetiek staat voor schoonheid. De schrijver gebruikt voor de constructie van zijn verhaal of roman een aantal literaire middelen, zoals vertelperspec tief, tijd en ruimte, en motieven. Hij speelt met verwijzingen naar andere literaire werken en creëert open plekken die ruimte laten voor meerdere in terpretaties. Hij experimenteert met verschillende verhaalstructuren. Deze kant van literatuur krijgt van oudsher in het onderwijs de meeste aandacht.

DEEL 1

Jeugdliteratuur

In wezen is literaire techniek een ambachte lijke vaardigheid, zoals ook schildertechniek puur ambachtelijk is. Welke technieken een schrijver inzet en op welke manier hij dat doet, is esthetisch gezien belangrijk, maar voor het leesplezier is het niet noodzakelijk. De technische hoogstandjes van een schrij ver kunnen een roman zelfs ontoegankelijk maken: doorgewinterde literatuurliefheb bers zijn nog altijd niet klaar met Ulysses , dat James Joyce al in 1922 publiceerde. Je kunt van de bijzondere compositie van verhalen en gedichten genieten, zoals in De tuinen van Dorr van Paul Biegel (1969) of van de bizarre stijl en fantasie van Toon Tellegen in onder andere De genezing van de krekel (1999), je kunt je verwonderen over

35