خطبه ذکریه

1 / 10

ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ و ﭼﮭﺎرده اﺛﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب
ﻧﺎدر ﺳﻌﯿﺪی
ﯾﮑﯽ از ﻣﻌﻤﺎھﺎی ﺑﺰرگ اﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ اﺳﺖ. در اﯾﻦ اﺛﺮ ﺣﻀ ت ﺑﺎب ﺮ
ﻓﮭﺮﺳﺖ ﮐﺎﻣﻠﯽ از ھﻤﮫ آﺛﺎر ﺧﻮد ﺗﺎ آن زﻣﺎن ﺑﮫ دﺳﺖ داده و ﺗﮏ ﺗﮏ آﻧﮭﺎ را ﻣﻌﺮ ﻓﯽ ﻣﯽ
ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺑﮕﻮﻧﮫ ای اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ آ ﺛﺎر ﺗﺎ ﮐﻨﻮن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ.
در اﯾﻦ ﭘﮋوھﺶ ﮐﻮﺗﺎه اﺑﺘﺪا ﺑﮫ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻓﺸﺮده ای از ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﻣﯽ ﭘﺮدازﯾﻢ و آﻧﮕﺎه ﻓﮭﺮﺳﺖ
آﺛﺎر ﻣﺬﮐﻮر در آن ﺧﻄﺒﮫ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﯿﻢ.
اﺻﻮﻻً ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺗﻮﺟﮫ وﯾﮋه ای ﺑﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ و ﻧﻈﻢ آﺛﺎر ﺧﻮد داﺷﺘﻨﺪ و آن آﺛﺎر را ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫ
ھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت اﻧﺘﻈﺎم ﻣﯽ د ادﻧﺪ و در ھﻤﮫ اﯾﻦ ﺷ ﮑ ﻠﮭﺎی ﺗﻨﻈﯿﻢ، ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﻠﮑﮫ ﺻﻮرت آن
ﻧﻮﺷﺘﮫ ھﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻤﺎﯾﺸﯽ از ﺣﻘﺎﺋ ﻖ روﺣﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻮاﻗﻊ
آﺛﺎرﺷﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﻨﺞ ﺷﺄن ﻧﺰول ﺗﻨﻈﯿﻢ و طﺒﻘﮫ ﺑﻨﺪی ﻣﯽ ﺷﻮد. اﻣﺎ ﺣﺪاﻗﻞ دوﺑﺎر آن ﺣﻀﺮت
ﺗﻮﻗﯿﻊ ﻣﺴﺘﻘﻠﯽ ﻧﺎزل و در آن ﻓﮭﺮﺳﺘﯽ از آﺛﺎر ﺧﻮد ﺑﺪﺳﺖ داده اﻧﺪ. ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ دوﻣﯿﻦ اﺛﺮی
اﺳﺖ ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﮭﺮﺳﺘﯽ را اراﺋﮫ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. اوﻟﯿﻦ اﯾﻦ آﺛﺎر ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ ﻧﺎم دارد ﮐﮫ ﭘﺲ از
ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﺳﻔﺮ ﺣﺞ و ﭘﯿﺶ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﮫ ﺷﯿﺮاز ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ در ﺷﺮاﯾﻂ وﯾﮋه ای ﺑﮫ ﻗﻠﻢ آﻣﺪه و ﻧﻘﻄﮫ ﻋﻄﻔﯽ در ﺗﺎرﯾﺦ رﺳﺎﻟﺖ اﯾ ﺸﺎن ﺑﺸﻤﺎر
ﻣﯽ آﯾﺪ. در اﯾﻦ ز ﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﺑﺎب از آزار ﺑﮫ ﭘﯿﺮوان ﺧﻮد ﺧﺎﺻﮫ ﻣﻼ ﻋﻠﯽ ﺑﺴﻄﺎﻣﯽ و ﻧﯿﺰ
ﺣ ﻤﻠﮫ ھﺎی دﺷﻤﻨﺎن ﺑﮫ آﺛﺎر ﺧﻮد آن ﭼﻨﺎن اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺷﺪﻧﺪ ﮐﮫ ﻣﺮدم را ﻓﺎﻗﺪ ﻟﯿﺎﻗﺖ ﺑﺮای ﻧﺰول
آﯾﺎت ﺧﻮد داﻧﺴﺘﮫ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ در ﮐﺘﺎب اﻟﻔﮭﺮﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﻣﯽ دارﻧﺪ آ ﮐﮫ از ن روز ﺑﮫ ﺑﻌﺪ ﯾﻌﻨﯽ از
ﭘﺎ ﻧﺰده ﺟﻤﺎد ی اﻟﺜﺎﻧﯽ 1261 اﯾﺸﺎن ﺑﮫ ﻣ ﺪت ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﻧﺰول آﯾﺎت را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺑﯿﺎن
را ﺑﮫ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪه ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻣ ﻼ ﺣﺴﯿﻦ ﺑﺸﺮوﯾﮫ راﺟﻊ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾ ﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺮﺳﺸﮭﺎی ﺧﻮد را از
وی ﺳﺆال ﻧﻤﻮده و ﭘﺎﺳﺦ ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ. اﯾﻦ اﻧﺪوه و اﺣﺴﺎس ﺑﯽ ﻟﯿﺎﻗﺘﯽ آﺧﻮﻧﺪھﺎ و ﻣﺮدم ﻧﺎدان و
ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺗﺎ ﺑﺤﺪ ی ﺑﻮد ﮐﮫ ﮔﺎھﯽ در اﻧﺪﮐﯽ از آﺛﺎر آن زﻣﺎن ھﺮ ﮔﻮﻧﮫ ﺷﺎﯾﻌﮫ ادﻋﺎﯾﯽ در ﻣﻮرد
ﺧﻮد را ﻧﻔﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ زﯾﺮا ﮐﮫ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﻌﺼﺐ و ﺧﺮاﻓﺎت و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻣﺬھﺒﯽ آن زﻣﺎن را
ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺎﯾﺴﺘﮫ ﻣﻮھﺒﺖ و ﻓﯿﻀﯽ ﻧ ﻤﯽ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ. از آﻧﺠﺎ ﮐﮫ در آن اﺛﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اراده ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﮫ
ﺗﺎ ﻣﺪﺗﮭﺎ اﺛﺮی از اﯾﺸﺎن ﻧﺎزل ﻧﺸﻮ د ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﻓﮭﺮﺳﺘﯽ از ھﻤﮫ آﺛﺎر ﺧﻮد ﺗﺎ آن زﻣﺎن را ﺑﺪﺳﺖ
ﻣﯽ دھﻨﺪ.
ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺑﺮ ﻋﮑﺲ در زﻣﺎﻧﯽ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺑﮫ اﺻﺮار ﺷﯿﻔﺘﮕﺎن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ آن ، ﺷﯿﺮاز
ﺣﻀﺮت ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺎھﮭﺎ، ﺧﻮاھﺶ و اﻟﺘﻤﺎس ﺑﺎﺑﯿﺎن را ﺑﺮای ﻧﺰول اﻟﻮاح و آﯾﺎت ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﮫ و
در ﺣﻘﯿﻘﺖ آن ﻣﻨﻊ ﻋﻤﻼً ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽ رﺳﺪ. اﻟﺒﺘﮫ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از آن ھﻢ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب آﺛﺎر ﻣﺘﻌﺪدی را
ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ وﻟﯽ ھﻤﮫ آﻧﮭﺎ ﺻﺮﻓﺎً در ﻣﻮاﻗﻊ ﺑﺨﺼﻮص و ﺑﻌﻨﻮان ﯾﮏ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﺑﺨﺎطﺮ ﺣﺮﻣﺖ
ﺑﮫ
ﯾﮑﯽ از روزھﺎی ﻣﻘﺪس و اﻋﯿﺎد ﻣﺬھﺒﯽ ﻧﻮﺷﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ.
ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ ﺑﺘﺼﺮﯾﺢ ﺧﻮد در وﺳﻂ اوﻟﯿﻦ ﻣﺎه ﺳﺎل 1262 ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود ﭘﺎﻧﺰده ﻣﺤﺮم آن ﺳﺎل ﺑﮫ
ﻗﻠﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ. ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮫ ﺧﻄﺒﮫ ذﮐﺮﯾﮫ: