006BTKES0014

006BTKES0014

BEROEPSTAAK

Samenstellen en bedraden van besturingssystemen

4

Opleiding Elektrotechnische Industriële producten en systemen > Monteur (Crebo 92390)

BEROEPSTAAK Samenstellen en bedraden van besturingssystemen

4

Opleiding Elektrotechnische Industriële producten en systemen > Monteur (Crebo 92390)

69389764 Bestelnummer 006BTKES0014

COLOFON

Leden werkgroep Pieter Geurts, Gerard van Oerle en Charles Haarman

Ontwikkelgroepleider Techniek Willem van Dijk

Eindredactie Marjo Brok

Illustraties Afkomstig van internet

Ondanks alle inspanningen is het mogelijk dat niet alle copyrights van de in de uitgave opgenomen illustraties geregeld zijn. Degene die meent alsnog rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht contact op te nemen met de uitgever. © 2009 Stichting Consortium Beroepsonderwijs. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens- bestand of openbaar worden gemaakt, in enige vorm of enige wijze, namelijk elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming.

INHOUD

Introductie op de beroepstaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Stap 7

Oriënteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Invullen mini-POP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Voorbereiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Uitvoeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Controleren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Beoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19 Terugkijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

Studiebronnen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

Bijlage 1 Beoordelingsmonitor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

3

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

INTRODUCTIE OP DE BEROEPSTAAK

Deze beroepstaak is bestemd voor de opleiding Monteur Elektrotechnische Industriële Producten en Systemen.

Een besturingskast wordt toegepast om bijvoorbeeld de besturing van een machine of een deel van een installatie te regelen. Een besturingskast kom je tegen op diverse plaatsen in een industriële installatie en in een installatie in de utiliteit. Omdat je als elektromonteur ook hiermee te maken kunt krijgen, bekijk je in deze beroepstaak hoe een besturingskast wordt samengesteld en bedraad. Ook ga je kennis maken met de voorschriften die voor een dergelijke besturingskast gelden. In plaats van een besturingskast wordt er ook wel over besturingspanelen gesproken. In deze beroepstaak • Als eerste bekijk je hoe jouw besturingskast er in de praktijk uit moet komen te zien. • Met behulp van de aanwezige tekeningen schrijf je op welke soort besturingen er in de kast moeten komen. • Je bepaalt zelf welke soort materialen je nodig hebt om de besturingskast te kunnen samenstellen en bedraden. • Je zoekt uit met welke voorschriften je rekening moet houden. • Je zoekt uit welke gereedschappen en beschermingsmiddelen je moet gebruiken of toepassen bij het samenstellen en bedraden van een besturingskast. • Je leert om de juiste werkvolgorde te bepalen voor het samenstellen en bedraden van een besturingskast. Het eindproduct dat je moet opleveren, is afhankelijk van de soort besturing die je gaat samenstellen en bedraden. Het spreekt vanzelf dat je alles nauwkeurig moet uitvoeren! Zeker ook voor deze beroepstaak geldt: Veiligheid boven alles!

Laat na elke stap je beoordelingsmonitor bijwerken.

Na deze beroepstaak Kun je: • de belangrijkste verschillen aangeven tussen de diverse in de praktijk gebruikte besturingskasten en panelen • de juiste tekeningen lezen

• de juiste werkvoorbereiding maken • een eenvoudige calculatie maken • de juiste materialen vaststellen en toepassen

4

• de juiste gereedschappen en beschermingsmiddelen op de werkplek hebben en gebruiken • een besturingskast samenstellen en bedraden volgens voorschriften • de benodigde formulieren invullen voor de gebruikte materialen en gemaakte uren

Portfolio In deze beroepstaak volg je de stappen. Er zijn in totaal zeven stappen. Neem de stappen in de juiste volgorde. Van elke stap verzamel je bewijzen die in je portfolio komen. Je zorgt zelf voor de samenstelling van je portfolio. In de tabel staat welke producten bij welke stap horen.

Stap

In te leveren resultaat

1. Oriënteren

• Een verslag van alle gemaakte activiteiten • Tabel werkvolgorde • Tabel vaardigheden

2. Invullen mini-POP • De uitgewerkte activiteiten • Een ingevuld mini-POP 3. Voorbereiden

• Een werkvoorbereiding bestaande uit: tekening(en), voorschriften, materiaallijst, gereedschappenlijst, beschermingsmiddelenlijst en werkvolgorde • Een besturingskast die aan de eisen van de klant en de voorschriften voldoet • De foto’s die je hebt gemaakt tijdens het samenstellen en bedraden • De uitwerking van de vragen • Een samenvatting over jouw manier van controleren • Een presentatie over het samenstellen en bedraden van een besturingskast • Een nacalculatie van de gebruikte materialen en de benodigde uren

4. Uitvoeren

5. Controleren

6. Beoordelen

• Ingevulde beoordelingsmonitor • Bewijsstukken van het criteriumgericht interview

7. Terugkijken

• Een afgevinkt mini-POP • Terugkijkverslag • Bijgewerkt portfolio

5

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

Oriënteren

Or iënteren

IN TE LEVEREN RESULTAAT

• Een verslag van alle gemaakte activiteiten. • Tabel werkvolgorde. • Tabel vaardigheden.

Je oriënteert je eerst op deze beroepstaak. Je voert hiervoor onderstaande activiteiten uit. Sommige activiteiten voer je zelfstandig uit en een aantal activiteiten doe je met een groep. Stel eerst samen met je begeleider vast welk soort besturingskast je gaat samenstellen en bedraden.

ACTIVITEITEN

1

Besturingskasten algemeen 1 Welke soorten besturingskasten komen in de praktijk voor? 2 Hoe ziet een besturingskast er uit? 3 Welke verschillen kun je aangeven tussen een besturingskast en een besturingspaneel? Tekeningen en schema’s 1 Welk soort tekeningen en schema’s gebruikt men bij het sa- menstellen en bedraden van besturingssystemen? 2 Vertel met eigen woorden waarvoor de diverse tekeningen en schema’s gebruikt worden. 3 Vraag op je werk of op school aan je begeleider om enkele tekeningen of schema’s die je zou kunnen gebruiken bij het samenstellen en bedraden van besturingssystemen. Bestudeer ze vervolgens goed. 4 Verklaar de betekenis van de getekende symbolen.

2

6

STAP 1 ORIËNTEREN

3

Documentatie 1 Maak foto’s van minimaal 2 verschillende besturingskasten die je hebt bekeken voor de verschillende installaties. 2 Verzamel tekeningen, folders of promotiemateriaal. 3 Breng de foto’s, tekeningen of ander materiaal mee naar de basisgroep. Opmerking: Werk je (nog) niet in een bedrijf? Vraag dan de informatie op bij een bedrijf bij jou in de buurt. Of organiseer samen met de begeleider een excursie. Bezoek een bedrijf in de buurt of een fabriek.

4 Bespreek de foto’s, tekeningen of het andere materiaal 4 Bespreek de volgende punten: a Wie levert de besturingskasten? b Waarvoor dient de besturingskast bij de klant?

c Is de opbouw van elke besturingskast altijd hetzelfde? d Wat vind je van de kwaliteit van de besturingskast? e Wat is jouw aandeel tot nu toe bij het samenstellen en be- draden van besturingskasten? f Wat kun je er nog meer over vertellen? Vaardigheden 1 Welke vaardigheden moet je beheersen om een besturingskast te kunnen samenstellen en bedraden? 2 Wat moet je hiervoor nog leren? 3 Maak een overzicht van de vaardigheden die je nog moet leren. 4 Gebruik het overzicht om de vaardigheden voor deze opdracht te plannen. Tabel werkvolgorde Neem onderstaande tabel over en vul deze nauwkeurig in. Maak de tabel werkvolgorde voor het samenstellen en bedraden van een besturingskast waarvoor je de opdracht gaat uitvoeren.

5

6

Wat doet de monteur Elektrotechniek wanneer hij een besturingskast gaat samenstellen en bedraden?

Moet altijd of soms

Heb ik wel eens gedaan

Heb ik wel eens bij geholpen

1

Altijd / Soms Ja / Nee

Ja / Nee

2

Altijd / Soms Ja / Nee

Ja / Nee

3

Altijd / Soms Ja / Nee

Ja / Nee

7

4

Altijd / Soms Ja / Nee

Ja / Nee

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

5 etc.

Altijd / Soms Ja / Nee

Ja / Nee

Tabel 1 Voorbeeld van een Tabel Werkvolgorde

7

Verslag 1 Verwerk al het materiaal en de antwoorden in je verslag.

8

STAP 2 INVULLEN MINI-POP

IN TE LEVEREN RESULTAAT Invul len mini -POP Invullen mini-POP

• Een ingevuld mini-POP.

Je hebt de oriëntatie afgerond. Je weet nu wat de beroepstaak in grote lijnen inhoudt. In deze stap ga je de beroepstaak gedetailleerd uitwerken. In deze beroepstaak ga je een besturingssysteem samenstellen en bedraden. Hierbij moet je aan veel zaken denken. Het mini-POP moet je zorgvuldig invullen.

In het mini-POP schrijf je op: • wat je wilt leren

• hoe je dat gaat doen • wat je wilt bereiken • je planning • de benodigde ondersteuning en faciliteiten.

ACTIVITEITEN

1

Mini-POP 1 Vul het mini-POP in.

2

Gesprek met je begeleider Je hebt nu een ingevuld mini-POP met een planning. Bespreek dit met je begeleider. Tijdens het gesprek krijg je vast en zeker opmerkingen of aanvullingen op je mini-POP. Verwerk deze opmerkingen eerst in je mini-POP, voordat je naar stap 3 gaat.

Tabel mini-POP

9

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

7VM IJFSPOEFS KPVX QMBOOJOH JO (FFG CJK FMLF TUBQ EF HFQMBOEF TUBSUEBUVN FO FJOEEBUVN BBO 7VM MBUFS EF XFSLFMJKLF EBUB JO ;P LVO KF [JFO PG KF KF BBO EF QMBOOJOH HFIPVEFO IFCU +PVX QMBO 4UBQ 4UBQ 4UBQ 4UBQ 4UBQ (FQMBOEF TUBSUEBUVN (FQMBOEF FJOEEBUVN 4UBSUEBUVN &JOEEBUVN 0OEFSUFLFOJOH -FFSMJOH 1SBLUJKLPQMFJEFS EPDFOU USBKFDUCFHFMFJEFS %BUVN

#FOPEJHEF POEFSTUFVOJOH FO GBDJMJUFJUFO #JK XFMLF MFTTFO XPSLTIPQT HB JL EBU MFSFO PG HB JL EBU VJU[PFLFO WJB JOUFSOFU PG

HB JL EBBS PFGFOJOHFO PG PQESBDIU WPPS VJUWPFSFO EPF JL [FMGTUVEJF PQESBDIUFO

1MBOOJOH

8BOOFFS

PQ yyyy yyyy yyyy

(FXFOTU SFTVMUBBU

8BU XJM JL CFSFJLFO

EF MPDBUJF

0OUXJLLFMTBDUJWJUFJU

)PF HB JL EBU EPFO

%F CFSPFQTUBBL XPSEU BGHFTMPUFO NFU FFO CFPPSEFMJOH /BBN CFPPSEFMBBS yyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyy 5F yyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyy

#FTDISJKG JO FJHFO XPPSEFO XBU KF HBBU NBLFO FO VJUWPFSFO JO EF[F CFSPFQTUBBL 7VM EF LPMPNNFO JO PWFSMFH FWFOUVFFM NFU QSBLUJKLPQMFJEFS USBKFDUCFHFMFJEFS EPDFOU (FCSVJL EF CFPPSEFMJOHTNPOJUPS WPPS EF WPMHFOEF QVOUFO " #JK FMLF TUBQ TUBBO h*O UF MFWFSFO SFTVMUBUFOh 4DISJKG PQ XBU KF OJFU LVOU # 4DISJKG PQ XFMLF DPNQFUFOUJFT KF WFSEFS XJMU POUXJLLFMFO 8BU XJM JL MFSFO 0OUXJLLFMJOHTEPFM

10 Deze tabel kun je downloaden via www.consortiumbo.nl>Kies Techniek en ICT>Kies Niveau2>materiaal

STAP 3 VOORBEREIDEN

Voorbereiden

Voorbereiden IN TE LEVEREN RESULTAAT

• Een werkvoorbereiding bestaande uit: tekening(en), voorschriften, materiaallijst, gereedschappenlijst, beschermingsmiddelenlijst en werkvolgorde.

In de vorige stap heb je je mini-POP uitgewerkt. Je hebt uitgebreid beschreven wat je gaat doen. Voordat je de beroepstaak echt gaat uitvoeren, maak je een werkvoorbereiding. In de werkvoorbereiding neem je op wat je gaat doen en wat je daarbij nodig hebt. Voordat je de beroepstaak kunt uitvoeren, moet je, je eerst voorbereiden op het samenstellen en bedraden van een besturingskast. Voor de verschillende besturingskasten met hun besturingen gelden verschillende voorschriften en worden er meestal andere tekeningen en materialen toegepast.

11

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

ACTIVITEITEN

1

Zo bereid je je voor Je hebt het mini-POP ingevuld. Dit is nu je studiewijzer. In het mini- POP staat wat je gaat doen, wanneer je het gaat doen en met wie. Voer de activiteit(en) uit zoals die in je mini-POP staan. Laat alle uitgevoerde activiteiten aftekenen door je begeleider.

2

Maken van de werkvoorbereiding Maak je zelf een werkvoorbereiding?

1 Nee, voer dan de activiteit(en) uit zoals die in je mini-POP staat/ staan vermeld (Workshops, practicum etc.). Ja, dan kun je die als volgt maken: 2 Een werkvoorbereiding bestaat uit de volgende onderdelen: a een controle vooraf en een verzameling van de gegevens/ wensen van de opdrachtgever b het maken of lezen van de tekening(en) c een overzicht van de voorschriften die van toepassing zijn op de besturing d een overzicht van de te gebruiken materialen e een overzicht van de te gebruiken gereedschappen en be- schermingsmiddelen f een beschrijving van de werkvolgorde 3 Controle vooraf en verzameling van de gegevens en wensen Je kunt niet zomaar beginnen met het samenstellen en bedraden van een besturingskast. 1 Wat moet je minimaal doen of hebben, voordat je kunt begin- nen? 2 Moet je nog iets regelen voordat je kunt beginnen? 3 Welke informatie (gegevens) heb je nodig om de montage uit te kunnen voeren? 4 Hoe kom je aan die informatie? 5 Bij wie kun je die informatie opvragen? 6 Wat ga je doen met de gevonden informatie?

4

Tekening(en) 1 Waarvoor gebruik jij de bedradingstekening? 2 Welke informatie staat op de bedradingstekening? 3 Waarvoor gebruik jij een opstellingstekening? 4 Welke informatie staat in een opstellingstekening?

12

STAP 3 VOORBEREIDEN

5 Maak een opstellingstekening voor de besturingskast. 6 Teken de symbolen van de gebruikte componenten in de tekening, zoals die voor de besturing gebruikt wordt.

5

Voorschriften Bij het samenstellen en bedraden van een besturingskast gelden bepaalde voorschriften. 1 Zijn deze voorschriften afhankelijk van het type besturing? 2 Welke voorschriften gelden er voor de besturingskast die je gaat bedraden en monteren? 3 Als je al eerder een besturingskast hebt samengesteld en bedraad, welke verschillen kun je dan opschrijven? Materialen Niet voor elke besturingskast worden dezelfde materialen toegepast. 1 Maak een overzicht van de benodigde materialen om de betref- fende besturingskast te monteren. 2 Beschrijf van alle materialen waar ze voor dienen. 3 Hoe kom je bij jou in het bedrijf aan die materialen? 4 Is de te besturen installatie, waarvoor de besturingskast wordt toegepast, ook nog van invloed op de soort materialen die je gaat toepassen in de besturingskast? 5 Noem enkele belangrijke eigenschappen van de voorkomende besturingskasten. Gereedschappen en beschermingsmiddelen Bij het bedraden, en in het bijzonder bij het monteren van een besturingskast maak je gebruik van gereedschappen en beschermingsmiddelen. 1 Maak een overzicht van de benodigde gereedschappen en be- schermingsmiddelen. 2 Welke speciale gereedschappen gebruik je? 3 Welke bijzonderheden kun je vertellen over het elektrisch handgereedschap dat je gaat gebruiken? 4 Bij welke werkzaamheden gebruik je beschermingsmiddelen? Werkvolgorde Je maakt een beschrijving van de werkvolgorde. 1 Uit welke stappen bestaat jouw werkvolgorde? 2 Ben jij verantwoordelijk voor de werkvolgorde? 3 Wat moet er in jouw bedrijf nog meer voorbereid worden, voordat jij met het monteren kunt beginnen?

6

7

8

13

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

9

Controle van de voorbereiding Als je de werkvoorbereiding klaar hebt, controleer je zelf of deze goed gemaakt is.

1 Hoe controleer jij je werkvoorbereiding? 2 Ben je tevreden over je werkvoorbereiding?

3 Weet je zeker, dat je met de gemaakte werkvolgorde, materialen en gereedschappenlijst de installatie uit kunt voeren? 4 Wat heb je bij het maken van de werkvoorbereiding geleerd? 5 Heb je alle gevonden informatie vastgelegd? 6 Wat zou je nog meer willen oefenen bij de voorbereiding? 7 Bespreek je werkvoorbereiding met je begeleider. Na afronding van deze stap heb je een uitgewerkte werkvoorbereiding. Nu ben je klaar voor de daadwerkelijke uitvoering van de beroepstaak.

14

STAP 4 UITVOEREN

Uitvoeren

Ui tvoeren

IN TE LEVEREN RESULTAAT

• Een besturingskast die aan de eisen van de klant en de voorschriften voldoet. • De foto’s die je hebt gemaakt tijdens het samenstellen en bedraden. • De uitwerking van de vragen.

Je gaat nu een besturingskast samenstellen en bedraden. Je hebt in de vorige stappen al belangrijke informatie verzameld. De door jou gemaakte werkvoorbereiding gebruik je als basis voor de verdere uitvoering van je beroepstaak. In een besturingskast wordt informatie van de gebruiker en van het proces gebruikt om een proces of installatie te besturen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van verschillende componenten zoals: schakelaars, sensoren, actuatoren en beveiligingen. De besturing moet niet alleen kwalitatief goed en veilig zijn, maar ook aan de voorschriften voldoen.

Mocht je nog vragen hebben of tegen problemen aanlopen, neem dan contact op met je begeleider.

ACTIVITEITEN

1

Afbeeldingen 1 Neem foto’s van elke stap die je uitvoert tijdens het samenstel- len en bedraden. 2 Vergeet niet een foto van het eindresultaat te nemen!

2

Vragen bij de uitvoering Beveiligen en voeden

1 Als je een besturing maakt, krijg je met verschillende spannin- gen te maken. Welke soorten spanningen komen er in een be- sturingskast voor? 2 Hoe worden deze verschillende spanningen opgewekt? 3 Welke verschillende soorten beveiliging kun je in een besturingskast toepassen?

15

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

4 Leg aan de hand van een tekening uit hoe de werking is van: a een smeltpatroon; b de installatieautomaat. 5 Welk speciaal gereedschap gebruik je dan bij het verwisselen van een smeltpatroon en welk gereedschap bij het verwisselen van een mespatroon? 6 Moet de beveiliging van een besturing ook selectief zijn? Verklaar je antwoord. Monteren van de componenten, klemmenstroken en draadkokers 7 Welke mogelijkheden zijn er om componenten in een besturingskast goed te bevestigen? 8 Waar let je op tijdens de bevestiging? 9 Waardoor wordt de positie van de componenten op een montageplaat bepaald? 10 Geef het verschil in toepassing van een sensor en een actuator bij een besturingskast. 11 Beschrijf enkele voorbeelden met hun toepassing van sensoren en van actuatoren. 12 Hoe komen de kabels van de sensoren naar binnen in de besturingskast? 13 Hoe wordt de grootte van een pakkingbus aangegeven? 14 Hoe wordt er voor een besturing een verbinding met de verschillende schakelaars, sensoren en actuatoren buiten de kast gemaakt? Bedraden van de besturingskast 15 Hoe worden de draden op de verschillende componenten aangesloten? 16 Op welke manier breng jij de bedrading in een besturingskast aan? 17 Waar let je op bij het aanbrengen van de bedrading? 18 Vaak zijn de spanningen in een besturing verschillend. Hoe wordt daar in de bedrading rekening mee gehouden? 19 Op welke wijze kun je in een besturingskast de bedrading coderen? 20 Welke soort draad gebruik je voor de bedrading? 21 Welke kleur(en) moet de isolatie van de gebruikte draden hebben? 22 Waar let je op bij het strippen van de draden? 23 Wat kan het gevolg zijn als je het strippen slordig doet? 24 In moderne besturingen wordt gebruik gemaakt van programmeerbare besturingen. Is het ook jouw taak om deze programma’s in de besturing aan te brengen? 25 Welke medewerker bij jullie in het bedrijf brengt een programma aan in de besturing? 26 Weet je ook hoe men een dergelijk programma aanbrengt?

16

STAP 4 UITVOEREN

Accessoires van een besturingskast 27 Componenten in een besturingskast zijn in een aantal gevallen gevoelig voor omgevingsomstandigheden. Hoe kun je deze invloeden beperken? 28 Wat is de functie van ventilatoren in een besturingskast? 29 Waarom wordt er in een besturingskast soms een Tl-armatuur gemonteerd? Testen van de besturingskast 30 Als de montage en bedradingwerkzaamheden klaar zijn, ga je beginnen met het testen en controleren. Hoe ga je na of alle en de juiste verbindingen zijn gemaakt? 31 Op welke wijze controleer je de juiste aanwezige spanningen? 32 Op welke wijze wordt de functionaliteit van de besturing getest?

17

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

Controleren

Controle

IN TE LEVEREN RESULTAAT IN TE LEVEREN RESULTA T ren

• Een samenvatting over jouw manier van controleren. • Een presentatie over het samenstellen en bedraden van een besturingskast. • Een nacalculatie van de gebruikte materialen en de benodigde uren.

Je hebt een besturingskast samengesteld en bedraad. Hierbij heb je verschillende componenten samengesteld en gemonteerd. Je hebt de kast ook bedraad en aangesloten. Nu ga je controleren of het goed is gegaan. Je kijkt hierbij naar je manier van werken. En je gaat na hoe je zelf vindt dat je gewerkt hebt.

ACTIVITEITEN

1

Controleren van een besturingskast 1 Op welke punten controleer jij de samengestelde en bedrade besturingskast?

2 Waarom controleer je juist deze punten? 3 Op welke manier voer je deze controle uit? 4 Heb je voor de controle hulpmiddelen nodig? 5 Welke hulpmiddelen gebruik je?

2

Controleren van de elektrische verbindingen In de besturingskast heb je verschillende bedradingen aangebracht. 1 Op welke manier controleer je of de elektrische verbindingen goed zijn gemaakt? 2 Wat kan het gevolg zijn van een slechte verbinding? Verklaar je antwoord.

18

STAP 5 CONTROLEREN

3

Controleren van de kosten De besturingskast is klaar. Daar heb je een aantal uren aan gewerkt. Die uren moet je verantwoorden. Ook geef je door hoeveel en welke materialen je gebruikt hebt. 1 Waarom is het belangrijk om uren en gebruikte materialen op te geven? 2 Voor wie is dat belangrijk? 3 Wat is nacalculatie? 4 Waarvoor wordt deze gebruikt? 5 De kosten hangen samen met het gebruik van de materialen. Zoek de prijzen op van de gebruikte materialen. Gebruik internet, zoek in een catalogus of vraag het op je werk. 6 Vul een werkbriefje in waarop deze gegevens staan.

4

Controleren van het leerproces Na het beëindigen van alle werkzaamheden kun je voor jezelf een

evaluatie maken van de toegepaste werkzaamheden. 1 Wat is je na al deze werkzaamheden opgevallen? 2 Wat heb je allemaal geleerd?

Voor de andere leerlingen in de basisgroep is het ook belangrijk om te zien en te horen hoe de uitvoering van de opdracht is geweest. 3 Maak een plan hoe je dit het beste kunt presenteren. 4 Voer dit plan uit na overleg met de begeleider. 5 Hoe zijn de bovenstaande opdrachten verlopen? 6 Heb je onderzocht of de andere leerlingen er iets aan hebben gehad? 7 Is alles goed vastgelegd in je mini-POP en portfolio?

19

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

IN TE LEVEREN RESULTAAT Beoordelen Beoordelen

• Ingevulde beoordelingsmonitor. • Bewijsstukken van het criteriumgericht interview.

In deze stap word je beoordeeld met een beoordelingsmonitor (zie bijlage 1).

Je wordt beoordeeld op: • wat je hebt gemaakt • hoe je dit hebt uitgevoerd.

Er wordt speciaal gelet op je vakkennis, vaardigheid en beroepshouding bij het samenstellen en bedraden van het besturingssysteem. Tijdens het uitvoeren van de beroepstaak houden jij en je beoordelaars de beoordelingsmonitor bij.

20

STAP 6 BEOORDELEN

ACTIVITEITEN

1

Invullen beoordelingsmonitor 1 Zorg voor een correct ingevulde beoordelingsmonitor. 2 Vraag een medeleerling om jou te beoordelen op communicatieve en sociale vaardigheden.

2 Bewijsstukken van het criteriumgericht interview 1 Verzamel alle bewijsstukken. 2 Je moet kunnen aantonen dat je de beroepstaak goed hebt uitgevoerd. Het criteriumgericht interview 1 Stel de definitieve datum vast voor het beoordelingsmoment met je beoordelaars. 2 Bereid het criteriumgericht interview heel goed voor. 3 Voer een beoordelingsgesprek met je begeleider. 3

21

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

Terugkijken

Terugki jken IN TE LEVEREN RESULTAAT

• Een afgevinkt mini-POP. • Terugkijkverslag. • Bijgewerkt portfolio.

Je hebt deze beroepstaak bijna afgerond. Het is nu tijd om terug te kijken op de uitvoering ervan. Deze laatste stap is een heel leerzame stap. Je kunt de informatie die je hier krijgt, gebruiken om je competenties te verbeteren in een volgende beroepstaak.

Maak een afspraak met je trajectbegeleider voor dit gesprek.

22

STAP 6 BEOORDELEN

ACTIVITEITEN

1

Terugkijkverslag 1 Maak een terugkijkverslag aan de hand van onderstaand sche- ma.

Naam: Datum: Beroepstaak: Naam trajectbegeleider:

Stap

Wat ging goed

Wat kon beter

1 Oriënteren 2 Invullen Mini-POP 3 Voorbereiden 4 Uitvoeren

5 Controleren 6 Beoordelen

Samenvatting, beoordeling en conclusies

Wie

Wat heb ik geleerd

Waar moet ik nog aan werken

Trajectbegeleider Medeleerling Praktijkopleider Zelf

23

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

STUDIEBRONNEN

Hieronder staan verschillende studiebronnen en informatiebronnen vermeld.

• theorieboeken: • Schakel- en besturingssystemen voor MBI - Nijgh/Versluys • Kabelinstallaties voor de elektromonteur B – Nijgh Ver- sluys • Kabelinstallaties voor de elektromonteur C – Nijgh Ver- sluys • Modificeren schakel- en verdeelinrichtingen en besturings- kasten industrie - Kenteq • Tekenen voor de elektromonteur – Nijgh Versluys • Zorgsystemen voor de elektromonteur – Nijgh Versluys • Handboek voor de elektromonteur – Deel 1, 2, 3, Kenteq • Persoonlijk sociale vaardigheden, niveau 2 – Kenteq • Communicatieve vaardigheden, niveau 2 – Kenteq

• voorschriften: • NEN 1010 • NEN 5152 • NEN 3140 • NPR 5310

• internetsites:

• www.technischeunie.com • www.hagemeyer.nl • www.rexel.nl • http://gereedschap.pagina.nl • www.kruis.nl • www.consortiumbo.nl (kies BGL) • www.techniekstad.nl

24

BIJLAGE 1 BEOORDELINGSMONITOR

Opmerkingen

Leerling: Monteur EIPS Complexiteit Monitor Product

Beoordeling A B C D

score D - A - G

docent

praktijkopleider

leerling

Prestatie-indicator of

verwacht gedrag afgeleid van de prestatie-indicator

Een verslag van alle gemaakte activiteiten IND P v W Gedrevenheid en ambitie Aanvaardt de uitdaging om de eigen leerdoelen te ontdekken en investeert tijd en energie om tot een keuze te komen. Tabel werkvolgorde G(n) P v N Onderzoeken Stelt zich op de hoogte van veranderingen in de samenleving en werkomgeving en maakt hiervan gebruik om duidelijke leerdoelen te stellen. Tabel vaardigheden G(n) P v M Analyseren Kan aandachtig en ijverig bepalen welke veranderingen in de leef- en werkomgeving het beste aansluiten bij de eigen ambitie. Is daarbij in staat de juiste leerbehoefte vast te stellen. J Formuleren en rapporteren Formuleert de eigen leerkansen en leerdoelen op een duidelijke en begrijpelijke wijze. N Onderzoeken Verzamelt, overzichtelijk, informatie over de verschillende (nieuwe) manieren van leren. O Creëren en innoveren Durft voor te stellen de leeractiviteiten op een andere manier dan gebruikelijk, uit te voeren. N Onderzoeken Houdt zich voortdurend op de hoogte van werknemersrechten en vastgelegde procedures. E Samenwerken en overleggen T Instructies en procedures opvolgen Houdt zich aan de procedures zoals die zijn vastgelegd in wettelijke voorschriften. van individuele/groepsmening. A Beslissen en activiteiten initiëren initiëren Een werkvoorbereiding bestaande uit: G(n) k v T Instructies en procedures opvolgen - tekening(en) IND P v/pra F Ethisch en integer handelen - materiaallijst - gereedschappenlijst - beschermingsmiddelenlijst IND P v/pra V Met druk en tegenslag omgaan IND P v/pra U Omgaan met veranderen en aanpassen - werkvolgorde IND P v/pra L Materialen en middelen inzetten overleggen 4.1 Gedraagt zich als werknemer bij het uitvoeren van het werk. 1.4 Plant zijn eigen leerproces en voert het uit. 1.1 Voorbereiden werkzaamheden. 4. 1.1 Benoemt leerdoelen voor de eigen ontwikkeling. 1.2 Inventariseert geschikte manieren van leren. 1. 1. 4.2 Maakt gebruik van werknemersrechten. 4 tonen

Vraagt advies aan collega's of aan relevante organisaties om zijn werknemersrechten, zo nodig, te beschermen. Kent de regels en procedures van het bedrijf en voert deze uit.

H Overtuigen en beïnvloeden Is in staat de besluitvorming over werknemersrechten te beïnvloeden door te onderhandelen op basis Een ingevuld mini-POP IND E p Q Plannen en organiseren Heeft op basis van zijn leerdoelen een planning gemaakt van zijn leeractiviteiten. A Beslissen en activiteiten IND P v/pra S Kwaliteit leveren Voert het werk uit conform de kwaliteits- en productiviteitseisen van de organisatie. IND P v/pra P Leren Is in staat gedrag en functioneren aan te passen aan de hand van feedback. - overzicht van de toe te passen voorschriften E Samenwerken en Neemt, zo nodig en eventueel d.m.v. vertegenwoordigende organen, initiatief om op te komen voor de werknemersrechten. Is in staat de leeractiviteiten in de praktijk uit te voeren en zo nodig bij te stellen.

Is op de hoogte van algemeen aanvaarde normen en waarden en kan en durft deze bij overschrijding te benoemen.

Kan onder druk productief werken maar is in staat bij bedrijfsbelangen en persoonlijke belangen hierbij grenzen aan te geven. Houdt zich op de hoogte van veranderingen in de organisatie en kan zich hierbij zo nodig aanpassen. De monteur verzamelt tijdig de benodigde materialen, gereedschappen, materieel en persoonlijke beschermingsmiddelen die benodigd zijn om producten te vervaardigen zodat deze beschikbaar zijn om het werk uit te voeren. De monteur achterhaalt en interpreteert alle relevante informatie en vraagt bij onduidelijkheden uitleg of aanvullende informatie aan leidinggevende zodat hij weet wat de opdracht inhoudt en wat hij er voor nodig heeft.

Competenties

Code

Werkproces

Kerntaak

Kerntaak LLB 1.

go/no go

BPV

beoordelaars

beoordelingsvorm

werkvorm

25

Stap 1 Oriënteren

Stap 2 Invullen mini-POP

Stap 3 Voorbereiden

Beroepstaak 4 Samenstellen en bedraden van besturingssystemen crebo 92390

BEROEPSTAAK SAMENSTELLEN EN BEDRADEN VAN BESTURINGSSYSTEMEN

De monteur gebruikt de gereedschappen, materieel en persoonlijke beschermingsmiddelen voor het samenstellen van elektrotechnische producten efficiënt en zorgt er goed voor zodat deze gedurende de te verwachten levensduur te gebruiken zijn. De monteur vult alle vereiste formulieren en werkbonnen in en voert materiaal af zodat voldaan wordt aan de bedrijfsregels en wettelijke voorschriften. Ingevulde beoordelingsmonitor IND F ab P Leren Is in staat, na feedback over de leerstijl, deze aan te passen. Bewijsstukken voor het criteriumgericht interview IND ci ab M Analyseren Kan zijn eigen manier van werken en leren in kaart brengen en bepaalt of het in de volgende opdrachten nodig is deze aan te passen.

Een afgevinkt mini-POP IND E/F p N Onderzoeken Onderzoekt de gevolgen van toekomstige keuzes en acties en gebruikt deze om zijn loopbaan te kunnen sturen. Terugkijkverslag IND E/F p G Relaties bouwen en netwerken Legt zijn plan van aanpak voor aan eigen relaties, zodat zij kunnen adviseren bij het vinden van passend werk. Bijgewerkt portfolio IND E/F p U Omgaan met verandering en aanpassen Onderkent en accepteert dat beroepseisen en beroepsuitoefening veranderen en kan zijn plan van aanpak hierop aanpassen. W Gedrevenheid en ambitie tonen Is geïnteresseerd in het vak en is bereid zich in te zetten voor nieuwe ontwikkelingen. A Beslissen en activiteiten initiëren

Maakt keuzes om de eigen loopbaan verder te ontwikkelen en onderneemt hiervoor de nodige acties.

Een samenvatting over jouw manier van controleren IND P v T Instructies en procedures opvolgen Een presentatie over het samenstellen en bedraden van een besturingskast IND ep v/pra S Kwaliteit leveren De monteur stelt elektrotechnische producten samen zodat deze binnen de afgesproken tijd gereed zijn. Een nacalculatie van de gebruikte materialen en de benodigde uren IND P v L Materialen en middelen inzetten 1.7 Afronden werkzaamheden. 2. 2.3 Stuurt de eigen loopbaan en onderneemt acties die daarbij nodig zijn. 1. 1.5 Evalueert de gekozen manier van leren. 1. 1.6 Testen van elektrotechnische producten.

nodig heeft. Overlegt met alle van belang zijnde betrokkenen over het uit te voeren werk.

Is eerlijk en betrouwbaar tegenover zijn collega's en behandelt iedereen gelijkwaardig.

De monteur stelt producten samen volgens gegeven instructies van leidinggevende, beproefde methoden, tekeningen, procedures, arbo-, veiligheids, en milieuvoorschriften zodat samengestelde producten voldoen aan geldende normen. S Kwaliteit leveren De monteur stelt elektrotechnische producten samen zodat deze binnen de afgesproken tijd gereed zijn. L Materialen en middelen inzetten T Instructies en procedures opvolgen T Instructies en procedures opvolgen T Instructies en procedures opvolgen L Materialen en middelen inzetten

De monteur gebruikt de gereedschappen, materieel en persoonlijke beschermingsmiddelen voor het samenstellen van elektrotechnische producten efficiënt en zorgt er goed voor zodat deze gedurende de te verwachten levensduur te gebruiken zijn.

De monteur stelt producten samen volgens gegeven instructies van leidinggevende, beproefde methoden, tekeningen, procedures, arbo-, veiligheids, en milieuvoorschriften zodat samengestelde producten voldoen aan geldende normen. S Kwaliteit leveren De monteur stelt elektrotechnische producten samen zodat deze binnen de afgesproken tijd gereed zijn. L Materialen en middelen inzetten

De monteur gebruikt de gereedschappen, materieel en persoonlijke beschermingsmiddelen voor het samenstellen van elektrotechnische producten efficiënt en zorgt er goed voor zodat deze gedurende de te verwachten levensduur te gebruiken zijn.

De monteur stelt producten samen volgens gegeven instructies van leidinggevende, beproefde methoden, tekeningen, procedures, arbo-, veiligheids, en milieuvoorschriften zodat samengestelde producten voldoen aan geldende normen. S Kwaliteit leveren De monteur stelt elektrotechnische producten samen zodat deze binnen de afgesproken tijd gereed zijn. L Materialen en middelen inzetten T Instructies en procedures opvolgen

De monteur gebruikt de gereedschappen, materieel en persoonlijke beschermingsmiddelen voor het samenstellen van elektrotechnische producten efficiënt en zorgt er goed voor zodat deze gedurende de te verwachten levensduur te gebruiken zijn. De monteur stelt producten in en registreert deze instellingen conform geldende normen, procedures, specificaties gegeven instructies van leidinggevende, arbo-, veiligheids- en milieuvoorschriften zodat de producten gereed zijn om te worden getest. De monteur gebruikt efficiënt en draagt goed zorg voor de middelen en persoonlijke beschermingsmiddelen die benodigd zijn om de elektrotechnische producten in te stellen zodat deze gedurende de te verwachten levensduur te gebruiken zijn. De monteur stelt producten samen volgens gegeven instructies van leidinggevende, beproefde methoden, tekeningen, procedures, arbo-, veiligheids, en milieuvoorschriften zodat samengestelde producten voldoen aan geldende normen.

Een besturingskast die aan de eisen van de klant en de voorschriften voldoet IND v/P pra E Samenwerken en De foto's die je hebt gemaakt tijdens het samenstellen en bedraden IND ep pra F Ethisch en integer handelen De uitwerking van de vragen IND P v T Instructies en procedures opvolgen 4. 4.3 Stelt zich collegiaal op. 1. 1.2 Vervaardigen van elektrotechnische onderdelen. overleggen

1.3 Testen van

elektrotechnische onderdelen.

1.4 Samenstellen van elektrotechnische producten.

1.5 Instellen van

elektrotechnische producten.

26

Stap 7 Evalueren

Stap 6 Beoordelen

Stap 5 Controleren

Stap 4 Uitvoeren

Vraag aan je docent de digitale versie van deze beoordelingsmonitor.

notities

Deze beroepstaak is uitgebracht in een serie voor de kwalificatie Elektrotechnische Industriële Producten en Systemen, uitstroomprofiel Monteur. Beroepstaken zijn gebaseerd op het didactisch model BGL (Beroepstaak Gestuurd Leren). De beroepstaken zijn tot stand gekomen onder verantwoordelijkheid van de Stichting Consortium Beroepsonderwijs.

OVERZICHT BEROEPSTAKEN

ELEKTROTECHNISCHE INDUSTRIËLE PRODUCTEN EN SYSTEMEN

Basisdocument BGL Elektrotechniek 0 Introductie op het beroep

1 Installeren van kabeldraagsystemen 2 Installeren van industriële installaties 3 Installeren van schakel- en verdeelinrichting in de industrie 4 Samenstellen en bedraden van besturingssystemen 5 Aansluiten besturingssystemen van machines 6 Beroepspraktijk Vorming van het beroep

69389763 Bestelnummer 006BTKES0014

Made with