Van gedachten wisselen - De Brabander

1.3 • Een normatief beroep

In het voorbeeld hierna zien we daarentegen hoe de instelling zich lijkt te verschuilen achter het beleid van ‘eigen verantwoordelijkheid’.

Begeleidbaar opstellen

Een vader vertelt: ‘Negen jaar lang woonde Bastiaan in een beschermdwonenpro ject, maar hij hield zich er niet aan de regels en moest weg. “Eigen verantwoor delijkheid”, zeiden ze. Hij diende zich begeleidbaar op te stellen. Hij keerde terug naar de bossen waar hij daarvoor tien jaar in volkomen verwildering had geleefd. Zonder medicijnen. Wat hebben patiënten aan zelfbeschikkingsrecht als ze eraan onderdoor gaan? Mijn zoon is ziek en dat weten ze.’ De forensisch psychiater Van Panhuis pleit voor een terugkeer van de gesloten verblijfsafdeling in psychiatrische ziekenhuizen en voor dwangopname en dwang behandeling: hij wil af van de te ver gaande autonomie van patiënten en meent dat meer dwang mogelijk moet zijn. ‘Patiënten functioneren vaak prima als ze hun medicijnen innemen en van de drugs afblijven. Daar moeten we op toezien. Des noods met een drugscontrolebus door het land rijden. Als het misgaat, meteen terug naar de kliniek.’ Bron: De Visser in de Volkskrant , 20 maart 2004. Het voorbeeld van Bastiaan laat zien dat normatieve opvattingen in het da gelijks leven kunnen botsen met andere waarden. De instelling stelt het zelf beschikkingsrecht voorop en gaat ervan uit dat mensen gelijkwaardig zijn en dat iedereen een normaal leven moet (kunnen) leiden. Op basis van deze gedachte beoordelen de begeleiders van Bastiaan zijn gedrag als ‘onbegeleid baar’. Ieder mens moet over zijn eigen leven kunnen beschikken en anderen mo gen daarin niet zomaar ingrijpen. Dat lijkt een nastrevenswaardig ideaal. De vader vraagt zich echter af wat er van zelfbeschikking overblijft wanneer pa tiënten daaraan onderdoor gaan. Hij stelt een menswaardig leven waarin de autonomie van zijn zoon wordt ingeperkt boven het grenzeloze respect voor de autonomie van zijn zoon. Hij roept de instelling ter verantwoording, maar die lijkt geen gehoor te geven. De praktijk is een onontwarbare kluwen De les die de Franse filosoof en socioloog Bruno Latour (2007; 2016) uit deze casus zou trekken is dat de praktijk van het sociaal werk een onontwarbare kluwen van wetenschap, politiek, recht, beleid, ethiek en methodiek is, waar bij elke draad onlosmakelijk is verweven met andere draden. Haal je er een draad uit in een poging een verklaring te vinden, dan zal blijken dat deze op zijn beurt is gesponnen uit draden van wetenschap, politiek en technologie.

27