Anouke Bakx, Anje Ros en Erik Bolhuis - Cyclisch onderwijs ontwerpen

hoofdstuk 1    De leraar als ontwerper

1.1 Onderwijs in verandering

Het basisonderwijs functioneert in grote lijnen nog op dezelfde manier als vijftig jaar geleden. Het klassikale leerstofjaarklassensysteem voert nog steeds de boven- toon, waarbij een leerkracht ervoor moet zorgen dat een klas met leerlingen ge- durende een jaar een bepaalde hoeveelheid leerstof tot zich neemt. De leerkracht volgt daarbij de methode die de kerndoelen afdekt. Er zijn natuurlijk wel verschil- len aan te wijzen: de grootte van de klassen is in de loop van de tijd wat afgeno- men; de tafels staan iets anders gegroepeerd; uitleg wordt gegeven met behulp van een smartboard of activboard; en leerlingen moeten de opdrachten die eerst in het boek stonden, nu soms achter de computer maken. Maar … in essentie is er weinig veranderd. Maar er lijkt nu iets in beweging te komen. Er zijn steeds meer geluiden die erop wijzen dat het onderwijs aan het veranderen is (SCP, 2016). Sommige weten- schappers spreken zelfs van een revolutie in het onderwijs (Martens, 2007)! We zien de laatste jaren dat veel scholen in dezelfde richting bewegen. Op deze scholen proberen leerkrachten de leerlingen zelf een actieve rol in het leerproces te geven, zodat ze leren omdat ze zelf iets willen weten en kunnen. Ze proberen leerdoelen voor leerlingen concreet te maken en te relateren aan de wereld om hen heen. Ook proberen ze de leerlingen meer autonomie te geven en meer uitdagende en beteke- nisvolle leeractiviteiten voor hen te ontwerpen. Waarom vinden deze veranderingen nu plaats? Er zijn verschillende redenen voor te geven: ■■ de veranderende behoeften aan kennis en vaardigheden in de maatschappij; ■■ de technologische ontwikkelingen die nieuwemogelijkheden bieden om te leren; ■■ nieuwe wetenschappelijke inzichten over leren; ■■ de steeds groter wordende druk om rekening te houden met verschillen tussen leerlingen. Het onderwijs heeft als belangrijkste taak om leerlingen voor te bereiden op hun toekomst. De ontwikkelingen in onze samenleving gaan echter de laatste decennia zo snel, dat het moeilijk is om te voorspellen hoe de toekomst er voor de leerlingen uit zal zien. Veel kinderen zullen straks een beroep uitoefenen dat nu nog niet be- staat. Het is daarom steeds belangrijker om de vraag te stellen wat voor leerlingen belangrijk is om te leren. We kunnen de toekomst niet voorspellen, wel kunnen we een aantal (mondiale en landelijke) ontwikkelingen beschrijven die van invloed zijn op de beantwoording van deze vraag.

14