Anouke Bakx, Anje Ros en Erik Bolhuis - Cyclisch onderwijs ontwerpen

hoofdstuk 1    De leraar als ontwerper

onderzoek is gedaan naar de relatie tussen leren en het functioneren van de hersenen. ■■ Bij het ontwerpen van leeractiviteiten is aandacht nodig voor de vraag hoe beter omgegaan kan worden met verschillen tussen leerlingen. In de snel veranderende maatschappij wordt de rol van de leraar nog belangrijker waar het gaat om de ontwikkeling van vaardigheden en conceptuele kennis van leerlingen, zeker wanneer de leraar vaker zelf leeractiviteiten ontwerpt. Daarom gaan we in de volgende paragraaf nader in op wat leraar-zijn inhoudt en aan welke eisen een leerkracht moet voldoen. We bekijken wat een leraar zou moeten kun- nen, kennen en zijn en wat hierover bekend is uit bijvoorbeeld onderzoek en be- leidsdocumenten. In dit boek staat het ontwerpen van onderwijs centraal. In onze optiek is een goede leraar dan ook in staat om zelf leeractiviteiten te ontwerpen en om die activiteiten te selecteren die leerlingen helpen om zich goed te ontwikkelen. De maatschap- pelijke veranderingen brengen met zich mee dat je als leerkracht niet langer alleen de ‘volger van de methode’ kunt zijn, maar dat je ook zelf leeractiviteiten ontwerpt met de methode als leidraad (leerlijn) of als bron van opdrachten. Door het werken met methodes heb je vaak minder aandacht voor het doelgericht en opbrengstge- richt werken, denk je minder na over wat je precies wilt bereiken met een les of les- senserie en ga je ook minder na of dat is gelukt. Om doelgericht te werken aan be- langrijke vaardigheden en leerlingen conceptuele kaders bij te brengen zijn er soms andere leeractiviteiten nodig dan de activiteiten die in de methodes staan. Het gaat om leeractiviteiten die aansluiten bij de ontwikkeling en interesses van leerlingen, die betekenisvol zijn en hun een actieve rol geven. Als leerkracht zou je leeractivi- teiten moeten ontwerpen die passen bij de leerdoelen, waarbij leerlingen zelf actief kennis verwerven. Leerlingen kunnen zich nieuwe concepten eigen maken door ze kritisch vanuit verschillende perspectieven te onderzoeken, door bewijzen te ver- zamelen, verschillende meningen hierover te vergelijken, toepassingen te zoeken en met elkaar te discussiëren over consequenties. Voor het verwerven van vaar- digheden zoals samenwerken, planmatig (zelfstandig) werken, communiceren en informatie verwerken zijn leeractiviteiten nodig die leerlingen in de gelegenheid stellen deze vaardigheden actief te oefenen en er feedback op te krijgen. Wat heeft een goede leraar allemaal nodig om goed onderwijs te kunnen ontwer- pen? Om deze vraag te beantwoorden, kan het behulpzaam zijn na te gaan wat er in Nederland vastgelegd is met betrekking tot goed leraarschap. Er zijn bijvoorbeeld

1.2 Het beroep van leraar

22