Anouke Bakx, Anje Ros en Erik Bolhuis - Cyclisch onderwijs ontwerpen

hoofdstuk 1    De leraar als ontwerper

Leerkrachten kunnen veel van elkaar leren door bijvoorbeeld problemen waar ze tegenaan lopen aan elkaar voor te leggen, door te discussiëren over hun visie op onderwijs en door ervaringen te bespreken. Ook kan het observeren van een col- lega met een specifieke ‘kijkopdracht’ een belangrijke bron van leren zijn, vooral als het om vaardigheden gaat. Soms is het mogelijk een andere school met bijvoor- beeld een ander onderwijsconcept te bezoeken en daar een les bij te wonen. Dit is in de praktijk niet altijd gemakkelijk te realiseren. Op internet zijn echter ook veel filmpjes te vinden waarop bepaald leerkrachtengedrag wordt gedemonstreerd en toegelicht (zie www.coutinho.nl/cyclischonderwijsontwerpen ). Uit de praktijk: Hoe organiseer je het onderwijs? Juf Kimwerkt op De Bron en doet de masteropleiding Leren & Innoveren. Tijdens de team- vergadering op De Bron ontstaat een heftige discussie over de beperkingen van het leer- stofjaarklassensysteem. Kim vertelt over een aantal alternatieven die ze op de opleiding heeft geleerd en het team besluit de mogelijkheden van het fasenonderwijs te gaan on- derzoeken. Bij het fasenonderwijs kunnen leerlingen twee keer per jaar overgaan en is het curriculum opgedeeld in zestien halve jaren. In overleg met haar docenten van de master- opleiding besluit Kim dat zij in het kader van haar opleiding een onderzoek zal uitvoeren naar de voor- en nadelen van het fasenonderwijs en de mate waarin dit systeem een op- lossing biedt voor de problemen waar leerkrachten op De Bron tegenaan lopen. Via haar docenten krijgt Kim de gegevens van twee scholen die enkele jaren geleden gestart zijn met het fasenonderwijs. Ook bezoekt Kim nog een derde school die een ander alternatief heeft gekozen voor het leerstofjaarklassensysteem. Kim houdt op elke school interviews met drie leerkrachten, met drie groepjes leerlingen en met de directeur over hun ervarin- gen, de knelpunten, de succesfactoren en condities. Ook observeert ze een aantal lessen, waarbij ze let op de manier van differentiëren door de leerkracht. Het team kijkt uit naar de resultaten van haar onderzoek en hoopt op basis daarvan een goed besluit te kunnen ne- men over de invoering van het fasenonderwijs. Ook de andere drie scholen zijn benieuwd naar de uitkomsten. Kim spreekt met de directeuren af dat zij voor de vier scholen een gezamenlijke studiemiddag zal organiseren. 1.2.4 Bekwaam in eigen ontwikkeling Als leerkracht ben je een professional die op basis van allerlei informatie verant- woorde keuzes maakt. Dat betekent dat je niet klaar bent met leren als je de pabo verlaat. Het idee dat je voortdurend gericht bent op het verbeteren van je onder- wijs past bij het idee van levenslang leren: samen met collega’s nieuwe kennis ont- wikkelen en toepassen, en leren van je ervaringen. Dit wordt een reflectieve of on- derzoekende houding genoemd. Leerkrachten met een onderzoekende houding zoeken antwoorden op vragen die ze in de praktijk tegenkomen door systematisch gegevens te verzamelen, en ze willen weten waarom iets (niet) werkt.

2



28