Ivan Wolffers, Anke van der Kwaak en Nel van Beelen (red.) - Culturele diversiteit in de gezondheidszorg

Culturelediversiteit indegezondheidszorg

wel tientallen rollenendus identiteitenkanaannemen ( multipele identitei- ten ). Deze rollenwisselen per context en kunnen onderling op gespannen voet met elkaar staan. Hulpverleners signaleren vaak contradicties tussen deze rollen. Een patiënt kan bijvoorbeeld zeer veel pijn aangeven als een arts of verpleegkundige naast zijnbed staat, terwijl hij inde aanwezigheid vanzijn familiehet zonnetje inhuis is. Dit levert onbegripen irritatieopbij de hulpverlener en een verlies aan geloofwaardigheid van de patiënt. Het leidt soms zelfs tot interacties waarbij de gebruiker van de zorg ‘bestraft’ wordt: ‘Opdiemanierpresenteer je jeklachtenniet’,of: ‘Opdezemanierkan ik jeniethelpen.’ AutochtoneNederlanders inhet algemeen en autochtonehulpverleners in het bijzonder zijn net zo’n verzameling van sociale rollen enmultipele identiteiten. Hun socialisering en culturalisatie zorgt ervoor dat zij hun ei- gencontradictiesniet zien.Wehebbenhier temakenmeteenetnocentrisch probleem. Met behulp van culturele vaardigheden kunnenwe lerenbuiten onzevertrouwdekaders te stappenenelkaar tebegrijpen. Wehebbendaarnaast vaak temakenmet slechte communicatie inde zorg, met zowel allochtonealsautochtonepatiënten. Vooreendeel isdie terug te voeren op taalproblemen en laaggeletterdheid. Het is bekend dat mensen met een lage of geen opleidingmoeite hebbenmet het begrijpen van aan- doeningenenweinigkennishebbenoverhetmenselijk lichaam.Nietzelden wijten zorgverleners gebrekkige communicatie met allochtone patiënten aancultureleverschillen tussenhenenhunpatiënten.Daarmeekrijgtdege- nedieeenandere cultuurheeft dande zorgverlener alshetwarede schuld van eventuele problemen en is de zorgverlener geëxcuseerd. Ookworden allochtonepatiëntenvaakgeconfronteerdmetprocessenvanuitsluitingdie helemaal niets temakenhebbenmet hun cultuur,maar eerdermet een ge- brekaanvaardighedenvande zorgverlener (ziehoofdstuk6). Daarbij isde zorgverlener zich ermeestal niet eens vanbewust dat er sprake is vanuit- sluiting. Dat we dit boek toch Culturele diversiteit in de gezondheidszorg hebben genoemd, is omdatwehet begrip cultuur indebreedste zinvanhetwoord hebben geïnterpreteerd. Alles en iedereen ‘heeft’ een cultuur en diverse, vaak tegenstrijdige sociale rollen en culturele identiteiten. Juist omdat het woord ‘cultuur’ inhetkadervandeniet-westersepatiëntendeNederlandse zorgzovaakgenoemdwordt, ishetvangrootbelangstil testaanbijwatcul- tuurprecies isenvooral ookwathetniet is. Culturele vaardigheden en etnosensitiviteit Watwe inde afgelopen jaren vooral geprobeerdhebbenwas om onze stu- denten ‘culturele vaardigheden en etnosensitiviteit’ bij te brengen. Die be- grippenvindenwe terug ineenhandboekdat binnendeAmerikaanse con-

22