Ivan Wolffers, Anke van der Kwaak en Nel van Beelen (red.) - Culturele diversiteit in de gezondheidszorg

Inleiding text leermateriaal verschaft aan zorgverleners (Huff &Kline, 1999). In een multiculturele samenleving zijndeze ‘culturelevaardighedenenetnosensi- tiviteit’ voorwerkers inde gezondheidszorg van groot belang. Erwordt in het denkenover culturele vaardighedenwel verschil gemaakt tussen ener- zijds ‘cultureel destructief’ en anderzijds ‘cultureel vaardig’, enwe hebben in de loop der jaren geprobeerd om onze studenten via ons onderwijs te helpenomophetcontinuüm tussendie tweeuitersten ietsmeerop teschui- vennaar ‘cultureel vaardig’.Misschien is de term ‘cultureel destructief’, die Huff enKlinegebruiken, eenverrassendwoord,waardoorwe tezeerophet verkeerde beenworden gezet, enmoetenwe deze term indeNederlandse context vervangendoor ‘cultureel incompetent’. Campinha-Bacote (1994)definieert culturelevaardigheid alsvolgt: ‘Een procesvoorhet effectiefwerkenbinnendeculturelecontext vaneen indivi- duof een gemeenschapmet andere cultureleof etnische achtergrond.’ Cul- turelevaardigheidhoudt in: ■ cultureel bewustzijn: je bewustworden van culturele verschillen (en je eigenvooroordelen); ■ culturele kennis: ontwikkeling van begrip voor verschillende culturele groepen, hungeloof,waarden, levensstijl enmanierenomproblemenop te lossen; ■ culturele kundigheden: de kundigheid om interventies te bedenken die aansluitenbij debehoeftenvandegebruikersvandezorg; en ■ culturele uitwisseling: de voortdurende uitwisseling met mensen met een andere culturele achtergrond, waardoor de culturele kundigheid wordt verhoogd. Borkan enNeher (1991) beschrijven etnosensitiviteit als eenproceswaar- bij dehulpverlener opschuift op een continuüm: van angst enwantrouwen tenaanzienvanmensenmet eenandereachtergrond, naar ontkenningvan het bestaan van culturele verschillen, van gevoelens van superioriteit ten opzichte vanmensenmet een andere achtergrond, naar het kleinermaken van cultureleverschillen, naar cultureel relativisme, naar empathie, om ten slotte te komen tot culturele integratie –waarbij dehulpverlener uiteinde- lijkeenmulticultureelmenswordtdiemet iedereenkancommuniceren. Gevoel van eigenwaarde Eenbelangrijkuitgangspuntbijonsonderwijs isaltijdgeweestdateengoed ontwikkeld gevoel van eigenwaarde een belangrijke pijler voor een goede gezondheid is. Het begrip ‘ eigenwaarde ’ wordt uiteraard op verschillende manieren geïnterpreteerd en inhet oordeel over anderen sluipt er gemak- kelijk etnocentrisme in, maar het is erg belangrijk erbij stil te staan. De vraag dient zich ook aan of het nu om het gevoel van eigenwaarde van de zorgprofessional gaatofomdatvandegebruikervandezorg.Misschien ten

23