Herman Veenker, Henderien Steenbeek, Marijn van Dijk en Paul van Geert - Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool

6 De taak en de leeromgeving

Tot besluit nog een theoretische verduidelijking bij het begrip autonomie. We hebben opgemerkt dat cognitieve autonomie de leerling in staat stelt de taak in te vullen vanuit het eigen kennis- en vaardigheidsniveau. Wanneer een leerling de ruimte krijgt om verschillende benaderingen en strategieën uit te proberen, ont- staat variabiliteit. Wanneer de leerling veel variabiliteit laat zien, is hij zoekende naar een nieuw evenwicht, waarbij bijvoorbeeld nieuwe informatie wordt gekop- peld aan bestaande (zie ook paragraaf 6.4.2. over het cognitieve conflict). Met de theorie uit hoofdstuk 2 kunnen we zeggen dat cognitieve autonomie ruimte biedt aan variabiliteit. Op macroniveau is een belangrijke opdracht van het onderwijs dat het leerlingen moet voorbereiden op hun maatschappelijke functioneren in bijvoorbeeld het leveren van goederen en diensten. De onderwijsconcepten die we hier bespre- ken sluiten op dit macroniveau aan bij maatschappelijke ontwikkelingen rondom de Europese Unie. Op dit niveau is Europees beleid afgesproken zoals de ‘Europa 2020-strategie’ die tijdens de Europese Raad van 17 juni 2010 is vastgesteld door de regeringsleiders van de EU-landen. Deze strategie heeft als doelstelling de Eu- ropese economie te ontwikkelen tot een zeer concurrerende, sociale en groene markteconomie. Zij bouwt voort op de strategie van Lissabon, die tot 2010 liep, en heeft eveneens een looptijd van tien jaar. Op landelijk niveau is deze Europese strategie vertaald naar landelijk onder- wijsbeleid, zoals in het volgende kader is beschreven: Onderwijsbeleid ‘Op dit moment ligt de nadruk in het onderwijs op kennisoverdracht en worden voornamelijk cognitieve prestaties gewaardeerd. In de toekomst blijft kennis- overdracht belangrijk, maar zal die meer in balans moeten worden gebracht met de twee andere hoofddoelen van het onderwijs: persoonlijke ontwikke- ling en voorbereiding op deelname aan de maatschappij. Het Platform heeft de uitdrukkelijke opdracht gekregen zich over de balans tussen de drie hoofd- doelen uit te spreken. Leraren zullen hun leerlingen op een motiverende ma- nier moeten uitdagen zich te ontwikkelen tot flexibele, verantwoordelijke en sociale burgers. Ook zullen ze hen moeten voorbereiden op een leven waarin ze permanent zullen blijven leren. De maatschappelijke veranderingen vragen daarom’ (Platform Onderwijs 2032, 2015). 6.5 Onderzoekend en ontwerpend leren; ondernemend leren

174