Herman Veenker, Henderien Steenbeek, Marijn van Dijk en Paul van Geert - Talentgerichte ontwikkeling op de basisschool

6.5 Onderzoekend en ontwerpend leren; ondernemend leren

Op mesoniveau kan beleid zoals in het kader hiervoor is beschreven worden vertaald naar bijvoorbeeld ontwerpend en onderzoekend leren en/of naar on- dernemend leren. Deze didactische werkvormen bieden een onderwijscontext waarin leerlingen betekenisvol (zie ook paragraaf 1.2.2 over Bruner) vaardigheden kunnen oefenen die belangrijk zijn voor de kenniseconomie (‘21ste-eeuwse vaar- digheden’). Deze vaardigheden sluiten aan bij nieuwsgierigheid, onderzoekende houding, exploratie, redeneren en dergelijke. In de volgende paragraaf leggen we uit dat ontwerpend en onderzoekend le- ren een belangrijke didactische werkvorm is waarin interactie volgens de talent- driehoek vorm kan krijgen. Onderzoekend en ontwerpend leren is een belangrijk pedagogisch-didactisch con- cept voor het vormgeven van ‘talentontlokkend onderwijs’. Onder onderzoekend en ontwerpend leren (O&O-leren) wordt doorgaans een werkwijze verstaan waar- bij leerlingen volgens een cyclisch model (bijvoorbeeld de empirische cyclus, zie paragraaf 5.4.2) een probleem onderzoeken en hier empirisch getoetste oplossin- gen voor aandragen. Bij onderzoekend leren is de taak gericht op het verwerven van inzicht in een of meer concepten, bij ontwerpend leren is het doel gericht op het oplossen van een (vaak praktisch) probleem. Het concept van onderzoekend en ontwerpend leren is gebaseerd op varianten die zijn afgeleid van de empirische cyclus. Van Graft en Kemmers (2007) onderscheiden twee cycli, zie tabel 6.2. 6.5.1 Met onderzoekend en ontwerpend leren de leeromgeving optimaliseren

Tabel 6.2 Twee cycli onderzoekend leren

ontwerpend leren

A1 Confrontatie met fenomeen A2 Verkennen A3 Opzetten experiment A4 Uitvoeren experiment A5 Concluderen A6 Presenteren/communiceren A7 Verdiepen

B1 Probleem constateren B2 Verkennen B3 Ontwerpvoorstel maken B4 Ontwerpvoorstel uitvoeren B5 Testen en bijstellen B6 Presenteren/communiceren B7 Verdiepen

De O&O-taak en de leerling Belangrijke kenmerken van O&O-taken sluiten aan bij een dynamische visie op het vormgeven van taken. Doordat het materiaal empirisch kan worden onder- zocht, wordt gebruikgemaakt van de affordantie van het materiaal. Doordat de taken gericht zijn op het oplossen van een probleem, wordt de kans vergroot dat

175