Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1  Hoe onze hersenen en onze erfelijkheid werken

Laten we nog even naar de hersenomvang bij de voorgangers van de mens kijken. De homo erectus die ongeveer 1,5 miljoen jaar geleden leefde, had een lichaamsge wicht van 60 kilo en zijn hersenen waren 890 cm³ groot. Het EQwas 3,4. Eénmiljoen jaar geleden waren de hersenen van onze voorouders al groter dan 1.000 cm³ en 500.000 jaar geleden waren de hersenen van onze voorouders al even omvangrijk als die van ons in de huidige tijd (D.E. Lie berman, 2014).

van volgroeide menselijke hersenen is on geveer 1.350 gram. Bij een schaap is dat slechts 175 gram (University of Illinois, 2016). De hersenen van de mens zijn bijna acht keer zo zwaar als die van een schaap, terwijl het lichaamsgewicht slechts iets verschilt. Zijn we ook acht keer zo slim als een schaap? Dat valt moeilijk te zeggen. Want wat is ‘slim’ precies? Wel is duidelijk dat mensen tot meer complexe vaardighe den in staat zijn.

Ook de groei en het onderhoud van de hersenen vergen veel. Bij volwassen mensen wordt 2 procent van het lichaamsgewicht gevormd door de hersenen. Maar de herse nen verbruiken 20 procent van het zuurstof dat ingeademd wordt en 25 procent van de energie die wij uit eten en drinken halen. De hersenen bevatten constant 20 procent van ons bloed, zodat er vrijwel permanent afvalstoffen afgevoerd kunnen worden en voedings- en bouwstoffen aangevoerd (D.E. Lieberman, 2014). Onze hersenen zijn ons kostbaarste bezit, maar ze hebben ook een prijs. Vraag het bijvoorbeeld een moeder die net bevallen is. Door het grote hoofd van de baby is de bevalling bij mensen niet eenvoudig. Bij de meeste zoogdiersoorten heeft de moeder geen hulp nodig bij een bevalling, bij mensen verloopt vrijwel geen enkele bevalling zonder de hulp van anderen. Omdat die hersenen zo groot zijn, worden mensenkinde ren relatief vroeg geboren. Hun ontwikkeling is nog niet af. In vergelijking tot andere diersoorten, met name de primaten, kennen mensen de langste kindertijd en adoles centie. Dit betekent dat leerprocessen bij mensenkinderen relatief meer invloed heb ben op hun ontwikkeling dan bij andere primaten (zie hoofdstuk 4). 1.3.2 Welke onderdelen zijn te onderscheiden in onze hersenen? Als we de hersenen van bovenaf bekijken, dan zien we de hersenschors , de buitenkant van de grote hersenen . Opvallend is dat we twee hersenhelften hebben, het lijkt qua structuur wel wat op een (open) walnoot.

Figuur 1.5 Onze hersenen lijken vanaf de bovenkant bekeken wel op een walnoot. We hebben twee hersenhelften

linkerhersenhel

rechterhersenhel

28