Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1.3  Waaruit bestaat ons centraal zenuwstelsel?

De frontaalkwabben bevinden zich aan de voorkant van de grote hersenen. De frontale kwabben spelen een rol bij het aansturen van willekeurige (doelge richte) bewegingen. Ook zijn ze betrokken bij veel psychische functies, zoals impuls beheersing, beoorde lingsvermogen, probleemoplossing, planning, sociaal gedrag, taal (via de linkerfrontaalkwab) en geheugen. Figuur 1.8 Verhouding tussen de gehele cortex en de frontale cortex bij van rechts naar links mensen, resusapen, honden en katten (lecerveau.mcgill.ca; Wikimedia Commons) De slaapkwabben spelen een rol bij het herkennen en onthou den van mensen (met name de gezichten) en voorwerpen en bij het terughalen van herinneringen. Geluids herkenning en spraak worden ook in deze kwabben aangestuurd. De pariëtaalkwabben registreren en inter preteren lichamelijke gewaarwordingen (‘voelen’) zoals tempe ratuur, pijn of tast. Ze zijn ook actief als je een rekensommaakt en als je leest. De achterhoofdkwab ben houden zich bezig met het gezichts vermogen zoals het herkennen van figuren, inschatten van afstand en grootte, en het inter preteren van plaatjes. Figuur 1.9 Overzicht van de hersenkwabben van de linkerhersenhelft

We noemen dat netwerken en die zijn niet tot één kwab of hersenonderdeel beperkt (zie paragraaf 1.4.3). De frontaalkwabben (direct boven/achter je ogen) houden zich onder meer bezig met de fijne motoriek zoals bij schrijven, spraak, stemming, denkvermogen en plan nen maken. Belangrijke vaardigheden die zich in de loop van het leven ontwikkelen, zoals impulscontrole (eerst tot tien tellen voordat je reageert) en concentratievasthou ding, zetelen ook in de frontaalkwab. Taalbeheersing vindt vooral plaats in de linker frontaalkwab.

De frontaalkwabben vervullen een soort regiefunctie voor onze hersenen. Een veelge bruikte beeldspraak is dat hier de dirigent zetelt van alle hersenonderdelen (Goldberg, 2010). In de frontale kwabben (of frontale cortex) bevindt zich een enorme concentra tie zenuwbanen. Vanuit en naar de frontale kwabben leiden ‘wegen’ naar alle andere onderdelen van de hersenen. We zagen al eerder bij het bespreken van het encefalisa tiequotiënt (paragraaf 1.3.1) dat de menselijke hersenen verhoudingsgewijs erg zwaar zijn. Dat geldt in nog specifiekere mate voor de frontale kwabben. Bij mensen vormen zij 29 procent van de totale cortex; bij chimpansees is dat 17 procent en bijvoorbeeld slechts 7 procent bij honden en 3,5 procent bij katten. De slaapkwabben spelen een rol bij het onthouden en herkennen van mensen en voorwerpen en bij het terughalen van herinneringen. Geluidsherkenning en spraak worden ook in deze kwabben aangestuurd. Met de pariëtaalkwabben registreren en interpreteren we lichamelijke gewaar wordingen (‘voelen’) zoals temperatuur, pijn of tast. Ze zijn ook actief als je een reken som maakt en als je leest.

De achterhoofdkwabben houden zich bezig met het gezichtsvermo gen zoals het herkennen van ge zichten en het interpreteren van plaatjes. Bijvoorbeeld die in dit boek! Kleurwaarneming, waarne men van vormen en van beweging vinden in deze kwabben plaats.

1

2

4

3

1 frontaalkwabben denken, plannen

2 pariëtaalkwabben leren, rekenen, voelen 3 slaapkwabben geluid, geheugen 4 achterhoofdskwabben zien

31