Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1.5  Hoe communiceren zenuwcellen met elkaar?

Het wonder hersenen

Figuur 1.16 Ontwikkeling van het menselijk lichaam waaronder het hoofd, voor en na de geboorte

a foetus van 2 maanden b foetus van 5 maanden c pasgeborene

d 2 jaar e 6 jaar f 12 jaar g 25 jaar

al je zenuwcellen zou tellen (1 per secon de) dan zou je daar meer dan een miljoen dagen voor nodig hebben. Bijna 3.000 jaar (om exact te zijn: 2.853 jaar) (www.faculty. washington.edu). Waarom hebben we eigenlijk zulke enorm grote hersenen? Veel mensen antwoor den intuïtief: om goed te kunnen naden ken. Echter, 200.000 jaar geleden, toen de homo sapiens op het wereldtoneel ver scheen – dat zijn wij – waren de hersenen al zo groot, weten we uit opgravingen (D.E. Lieberman, 2014). Die grote hersenen ga ven complicaties bij bevallingen, schreven we al eerder, en ze zijn ‘duur’ vanwege het grote verbruik van energie. Er moet dus veel voedsel gevonden worden. De toenmalige homo sapiens was een ja ger-verzamelaar. Het was geen vetpot. Dus wat leveren die grote hersenen dan op? Van de psycholoog Robin Dunbar (1998; 2016) is de socialebreinhypothese afkom stig. Onze grote hersenen zijn geëvolueerd om goed te kunnen samenwerken. Met hoe meer mensen je moet samenwerken, samenleven en rekening houden, des te meer moet je hun vaardigheden kennen, hun behoeftes, maar ook hun eventuele ‘nare’ kanten. Er zijn meer sociale dieren die in groe pen leven, maar die groepen zijn nooit zo groot als bij de vroege mensen (homo sa

Onze hersenen zijn het meest complexe orgaan dat wij bezitten. Bij de geboorte wegen de hersenen ongeveer 350 gram, dat is circa 10 procent van het lichaamsge wicht van de baby. Bij volwassenen wegen de hersenen 1.300 tot 1.400 gram, onge veer 2 procent van het lichaamsgewicht. Bij het ongeboren kind zijn de hersenen relatief het grootst. Bij twee maanden zwangerschap wordt wel 25 procent van het lichaamsgewicht bepaald door de her senen, zoals te zien is aan de omtrek van het hoofd in figuur 1.16. Bij de geboorte heeft elke zenuwcel in de hersenen al 2.500 contactpuntjes (sy napsen) met andere zenuwcellen; bij de leeftijd van drie jaar is dat gegroeid tot 15.000 contactpunten, een ongelooflijk groot aantal. 20 procent van ons bloed gaat naar de hersenen, wat betekent dat 20 procent van het zuurstof door de her senen verbruikt wordt; dat geldt ook voor 25 procent van de energie die wij verbrui ken. 25 procent van de energie is best wel veel, maar baby’s verbruiken wel 60 pro cent van hun energie aan de groei en het onderhoud van hun hersenen. Onze hersenen hebben ongeveer 90 mil jard (90.000.000.000) neuronen. Daar naast bevatten onze hersenen tien keer zoveel gliacellen, dat zijn steuncellen die werken als een soort cement waardoor de hersenen compact en stevig blijven. Als je

Van de psycholoog Robin Dunbar is de socialebreinhypothe se afkomstig. Omdat mensen in de loop van de evolutie in steeds grotere groepen zijn gaan leven, zijn onze hersenen zo geëvolu eerd dat wij goed kun nen samenwerken en elkaar goed kunnen in schatten. Met hoe meer mensen je moet samen werken, samenleven en rekening houden, des te meer moet je hun vaardigheden kennen, hun behoeftes, maar ook hun eventuele ‘nare’ kanten.

41