Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1  Hoe onze hersenen en onze erfelijkheid werken

komen natuurlijk ook conflicten voor (net zoals bij de chimpansees onderling), maar het levert ook veel op (samenwerking). De samenwerking in een groep van deze omvang (circa 150) zorgde er uiteindelijk voor dat mensen andere dieren gingen overheersen. Naast en misschien door de samenwerking vonden mensen allerlei nuttige werktuigen uit. Het evolutionaire hoogtepunt was de ontwikkeling van de taal. We zullen in andere hoofdstukken van dit boek nog veel voorbeelden tegenkomen van menselijke vermogens die gekoppeld zijn aan ons sociale brein: denk aan ge dachten lezen, gezichten herkennen en onthouden, empathisch kunnen inleven in andere mensen, enzovoort (M.D. Lie berman, 2013).

piens). Dunbar bewees dat de grootte van de hersenschors bij primaten (mensen zijn ook primaten) samenhangt met de groot te van de groep waarin zij samenleven. Kapucijnapen leven in relatief kleine groe pen en hebben een relatief klein brein. Bij chimpansees is de groep ongeveer veertig tot zestig apen groot. Zij hebben weer gro tere hersenen dan kapucijnapen. Mensen blijken over het algemeen (dus ook vele duizenden jaren terug) zich goed staande te kunnen houden in groepen van hon derd tot tweehonderddertig mensen. Ge middeld kunnen mensen zo’n honderd vijftig relaties bolwerken, afhankelijk van de intensiteit van de relatie (dus geen vol gers op Facebook, maar mensen van vlees en bloed die je kent). Mensen hebben de grootste hersenen, zo als we al eerder zagen. In zo’n grote groep

1.5.3 Hoe wordt in de medische wetenschap de werking van onze hersenen beïnvloed? Zoals we al eerder besproken hebben (en uitgebreid op terugkomen in hoofdstuk 2), kunnen we met ons eigen gedrag de ontwikkeling en het functioneren van de hersenen beïnvloeden. Hier bespreken we twee vormen van beïnvloeding die in de medische wetenschap worden toegepast, namelijk medicatie en elektrische stimulatie. Medicatie We weten nu dat ons zenuwstelsel twee communicatievormen kent: een chemische en een elektrische. Medicatie en met name psychofarmaca (medicatie die wordt voorge schreven bij het behandelen van psychische problematiek) is erop gericht om de che mische communicatie in de hersenen te beïnvloeden door invloed uit te oefenen op de concentratie van neurotransmitters. Neurotransmitters beïnvloeden ons gevoel. Veel mensen voelen zich prettig nadat zij gesport hebben. Dit komt omdat tijdens het sporten ‘pretstofjes’ worden aange maakt en dat zijn neurotransmitters. Ook gevoelens bij verliefdheid of verdriet wor den ten dele veroorzaakt door neurotransmitters. De concentratie van neurotransmitters wordt doelbewust beïnvloed door me dicijngebruik, maar ook door wat we eten en drinken en door drugsgebruik. Een voorbeeld is de neurotransmitter GABA . In het Nederlands wordt dit gamma-ami noboterzuur genoemd. Het speelt een belangrijke rol bij angst. Iemand met weinig GABA-neurotransmitters kan zich vaker angstig voelen en slaapproblemen hebben. Een tekort aan vitamine B1 (dat zit vooral in vlees, granen, noten, peulvruchten en melk) kan de oorzaak zijn van een verminderde concentratie van GABA-neurotrans mitters. Matig alcoholgebruik versterkt de werking van GABA en dat is de reden dat veel mensen zich ontspannen voelen na een drankje.

42