Jakop Rigter - Basisboek psychologie

1.5  Hoe communiceren zenuwcellen met elkaar?

De concentratie van GABA-neurotransmitters kan ook met medicatie beïnvloed worden. Er zijn allerlei soorten medicatie: sommige bevorderen de produc tie van een neurotransmitter zoals GABA, andere zorgen ervoor dat een neurotransmitter niet te snel wordt afgebroken en er bestaat ook medicatie waar mee de werking van de receptoren van een bepaalde neurotransmitter beïnvloed wordt. De werking kan of gestimuleerd worden of geremd worden. Er zijn dus vele mogelijkheden. Medicatie werkt niet bij iedereen en de eventu ele effectiviteit verschilt per persoon. Het effect is

Figuur 1.17 Medicatie beïnvloedt de chemische commu nicatie tussen de hersencellen

namelijk mede afhankelijk van hoe de hersenen van die persoon werken. Mensen ver schillen in de hoeveelheid neurotransmitters die ze zelf produceren en in het aantal receptoren dat ze hebben waaraan de neurotransmitters zich kunnen binden. Het aan tal receptoren kan toe- of afnemen als iemand ouder wordt (Westenberg & Den Boer, 1995; Dieleman, Dierckx & Hofstra, 2011). Elektrische stimulatie De tweede vorm van communicatie is de elektrische communicatie. Ook deze com municatievorm kan beïnvloed worden. Net zoals mensen met hartproblemen een pacemaker kunnen dragen waardoor het hart in het juiste tempo blijft kloppen, zijn er de laatste jaren ook pacemakers ontwikkeld waarmee delen van onze hersenen gesti muleerd of juist uitgeschakeld kunnen worden. Dit staat bekend als deep-brainstimu latie omdat de pacemaker diep in het brein zijn functie uitoefent. Een bekend voorbeeld is een behandeling van de ziekte van Parkinson. De oorzaak van deze neurologische stoornis ligt in de hersenen. Een belangrijk symptoom is het onwillekeurig ritmisch beven of schudden van de ledematen, het hoofd of het gehele lichaam (tremor). Er bestaat medicatie om de ziekte te bestrijden, maar die helpt niet altijd en kent ook bijwerkingen (www.medtronic.nl). Een andere behandelwijze is een soort pacemaker (een neurostimulator), die elek trische pulsen afgeeft aan specifieke gebieden in de hersenen waardoor de tremors verminderen of zelfs verdwijnen. Wordt er gestopt met de pulsen (de pacemaker kan uitgezet worden), dan keren de tremors weer direct terug. Dus de pacemaker geeft geen genezing, maar vermindert de symptomen aanzienlijk.

Deep-brainstimulatie is het beïnvloeden van de elektrische communi catie in de hersenen met een pacemaker.

Figuur 1.18 Bij het bestrijden van de gevolgen van de ziekte van Parkinson worden een neuro stimulator en een verlengkabel in de hersenen geplaatst. ‘Het kastje’ wordt onder het sleutelbeen geplaatst (© Alfred Pa sieka / Science Photo Library)

Ook bij andere psychiatrische en neurologische ziekten zoals chronische depressie en chronische pijn wordt de deep-brainsti mulatie toegepast. Het lijkt een veelbelovende therapie te worden (Kringelbach & Aziz, 2008). De ontwikkelingen op dit gebied gaan razendsnel: bij het schrijven van dit boek werd het bekend dat het gelukt was ommanke aapjes met een dwarslaesie weer te laten lopen met behulp van geïmplanteerde pacemakers die draadloos (via blue tooth) met elkaar communiceren (Korteweg, 2016a). En een man kon met behulp van geïmplanteerde chips in zijn hersenen signalen doorgeven om de vingers van zijn kunstarm te bewegen (Korteweg, 2016b).

43