István Bejczy - Een kennismaking met de middeleeuwse wereld

12

EEN KENNISMAKING MET DE MIDDELEEUWSE WERELD

schaalvergroting. De ontwikkeling van de staatsmacht, de handels economie, de burgerij, de kerk en het intellectuele leven brengt ver anderingen teweeg van minstens even grote omvang als die aan het begin of het eind van de Middeleeuwen. Bovendien zorgen de kruistochten ervoor dat de westerse beschaving ook buiten Europa een voet aan de grond krijgt. In de Late Middeleeuwen, onderwerp van de hoofdstukken IV en V, kristalliseren deze ontwikkelingen zich uit. De universiteit, de standenvergadering (het parlement) en de bedelorden komen alle in de dertiende eeuw van de grond. Intussen wordt gepoogd de hele samenleving van de christelijke beschaving te doordringen. Het stelselmatig samenvatten en doeltreffend verbreiden van wat een christen moet weten, denken, geloven en doen, slokt de mees te scheppende krachten op. Maar er zijn tegenkrachten. Het onbe hagen in de middeleeuwse cultuur drijft geleerden en kunstenaars tot het zoeken naar nieuwe vormen. Op godsdienstig gebied gist het nog veel meer. Renaissance en Reformatie veranderen om streeks 1500 het aanzien van de cultuur, al is het soms maar aan de oppervlakte. Op politiek en economisch gebied blijven de middel eeuwse verhoudingen voorlopig bestaan. Veerkracht en taaiheid zijn wellicht de voornaamste eigenschappen van de beschaving die in de Middeleeuwen is voortgebracht. De verdeling van de middeleeuwse periode in ‘Vroege’, ‘Hoge’ (ook wel: ‘Volle’) en ‘Late’ Middeleeuwen is gebruikelijk in het Neder lands en in andere Germaanse talen ( Früh- , Hoch -, Spätmittelalter , Early , High , Late Middle Ages ). In de Romaanse talen daarentegen is een tweedeling gebruikelijk: de Vroege Middeleeuwen worden ‘hoog’ genoemd ( le haut moyen âge , il alto medioevo , la alta edad media ) en de Late Middeleeuwen ‘laag’ ( le bas moyen âge , il basso medioevo , la baja edad media ). Men moet le haut moyen âge enzovoort dus niet ver talen met ‘Hoge Middeleeuwen’. Een equivalent voor ‘Hoge Mid deleeuwen’ bestaat niet werkelijk in de Romaanse talen, al kan men in het Frans wel spreken van le moyen âge central .