mr. T.A. Karssen - De taal van het recht

x

Voorwoord

Juridisch werk is werk waarin taal een centrale rol speelt. Of het nu gaat om het lezen en bestuderen van teksten en documenten, het argumenteren of overtuigen van anderen, het adviseren of notuleren in leesbare zinnen, bij deze activiteiten komt het altijd op woorden aan. In de juridische werkomge- ving is men dagelijks veel met taal bezig. Kortom, taal is het gereedschap van juridisch werk. In de juridische werkomgeving heeft men niet alleen te maken met de taal als communicatiemiddel, maar ook met de taal van het recht. De taal van het recht is een vaktaal. En zoals alle vaktalen heeft ook de taal van het recht specifieke kenmerken. Wat zijn nu die kenmerken? • Het recht heeft eigen begrippen . Termen als ‘rechtshandeling’, ‘formele wet’, ‘algemeen verbindend voorschrift’, ‘uitvoerbaar bij voorraad’ zijn voorbeel- den van technische termen die eigen zijn aan het vakgebied recht en een spe- cifieke betekenis hebben. Soms wordt een vakterm in de wet nader omschre- ven. Een voorbeeld. Het begrip ‘rechtshandeling’ is in art. 3:33 BW als volgt gede- finieerd: ‘Een rechtshandeling vereist een op een rechtsgevolg gerichte wil die zich door een verklaring heeft geopenbaard’. Maar dan zijn we er nog niet. De gegeven omschrijving leidt tot vragen, zoals: wat is een op rechtsgevolg gerichte wil en wanneer is er sprake van een wilsverklaring die zich open- baart? Bepaalde vaktermen zijn niet eens in de wet omschreven. Zo is nergens gede- finieerd wat onder een ‘formele wet’ dient te worden verstaan. • In het recht komen veel vage woorden en open normen voor. Voorbeelden hiervan zijn ‘het algemeen belang’, ‘de openbare orde’ of ‘goede zeden’, ‘een goed werknemer’ en ‘de redelijkheid en billijkheid’. Bij dit type woorden is het niet meteen duidelijk wat die precies inhouden. Wat is ‘het algemeen be- lang’ en ‘een goed werknemer’? Vage woorden of open normen bieden geen houvast, maar daar is vaak bewust voor gekozen. Het wordt aan de praktijk overgelaten om in concrete gevallen daar invulling aan te geven en rekening te houden met de omstandigheden van het geval. Dit is ook de reden dat de inhoud van open normen wisselt naar tijd en plaats. • Het recht gebruikt woorden die ook in de dagelijkse omgangstaal voorkomen. We denken die woorden te kennen, maar in het recht blijken die een andere lading te hebben. Twee voorbeelden.