از ظلم به عدالت

اﺳﺖ. ﺗﻌﺼّﺐ از واژه ﻋﺮﺑﯽ "ﻋﺼﺒﮫ" ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺮوه ﻣﯽ آﯾﺪ و اﯾﻦ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻓﺮد ﺻﺮﻓﺎً ﺧﻮد را ﺑﺎ ﯾﮏ ﮔﺮوه

ﺧﺼﻮص ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ھﻤﮥ دﯾﮕﺮ اﻧﺴﺎن ھﺎ و ﮔﺮوه را ھﺎ اﯾﻦ ھﻮﯾّﺖ ﺗﮏ ﺑﻌﺪی و اﻧﺤﺼﺎری و ﺗﺒﻌﯿﻀﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻓﺮد را ﺑﮫ داوری ھﺎی ﻏﺮض آﻟﻮد وا ﻣﯽ دارد، اﻧﺼﺎف را در او ﻣﯽ ﮐﺸﺪ، و او را ﺑﮫ رﻓﺘﺎر و اﺧﻼﻗﯽ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ درﺑﺎرۀ ﺧﻮدی ھﺎ و ﻏﯿﺮ ﺧﻮدی ھﺎ، داﺧﻠﯽ و ﺧﺎرﺟﯽ، آﺷﻨﺎ و ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ و دوﺳﺖ و دﺷﻤﻦ دﻻﻟﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ھﺮ ﻧﻮع ظﻠﻢ و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻓﺠﯿﻊ ﺑ ﮫ دﯾﮕﺮان ﺑﮫ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ در روﯾﮑﺮد و ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﻌﺼّﺐ اﺑﺘﺪا دﯾﮕﺮان در ذھﻦ ﻓﺮد ﻣﺘﻌﺼّﺐ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﯾﮏ اﻧﺴﺎن ﺗﻠﻘّﯽ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد. دﯾﮕﺮان در ﺗﺨﯿﻞ آﮐﻨﺪه از ﺗﻌﺼّﺐ ﺑﮫ ﺣﺪّ ﯾﮏ ﺣﯿﻮان ﯾﺎ درّﻧﺪه ای ﺧﻄﺮﻧﺎک ﯾﺎ ﻣﺮﺿﯽ ﻣﮭﻠﮏ و ﺳﺎری ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ و اﯾﻦ اﺣﺘﺮاز از دﯾﮕﺮان و دﯾﻮ ﺳﺎزی از آﻧﺎن ﻣﻘﺪﻣﮥ آزار ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﮫ وﯾﮋﮔﯽ ھﺎی ﺗﻌﺼّﺐ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﺪ ﮐﮫ در روﯾﮑﺮد ﺗﻌﺼّﺐ وار ﻧﺨﺴﺖ آدﻣﯽ ﺧﻮد را از دﯾﮕﺮ ﮔﺮوه ھﺎی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺟﺪا ﻣﯽ ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ و دﺷﻤﻦ و ﻏﯿﺮ ﺧﻮدی ﺗﻠﻘّﯽ ﻣﯽ ﺪ.ﮐﻨ

ﺑﮫ

ﮐﻨﺪ و ھﻮﯾّﺖ ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﻮﯾّﺘﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﯾﺎ ﺟﮭﺎﻧﯽ ﯾﺎ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﮫ ﺷﻤﺎر ﻣﯽ آورد. اﻧﺤﺼﺎر و ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ و ﺧﺼﻮﻣﺖ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﮔﺮوه ھﺎ وﯾﮋﮔﯽ اﯾﻦ روﯾﮑﺮد اﺳﺖ. دوم آﻧﮑﮫ روﯾﮑﺮد ﺗﻌﺼّﺐ آﻣﯿﺰ اﺳﺘﻘﻼل ﻓﺮد را در ھﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ ﭼﺮا ﮐﮫ وی ﺧﻮد را در ﮔﺮوه ﺧﻮد ﺣﻞّ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ھﻮﯾّﺘﺶ را ﺑﮫ ﮔﺮوه اﻧﺤﺼﺎری و ﻣﺤﺪود ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﻣﯽ دھﺪ. ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﺗﻌﺼّﺐ در ﻧﻘﻄﮥ ﻣﻘﺎﺑﻞ آزادی، اﺳﺘﻘﻼل ﻓﮑﺮی، ﺗﺤﺮّ ی ﺣﻘّﯿﻘﺖ، ﺧﺮد ورزی و اﻧﺴﺎﻧﯿّﺖ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد. در ﺗﻌﺼّﺐ، آدﻣﯽ ﺧﻮد را ﺑﮫ ﺑﺎورھﺎ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﮔﺮوه ﺧﻮد ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻣﯽ ﺳﺎزد و از اﻧﺪﯾﺸﯿﺪن آزاد اﻣﺘﻨﺎع ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﺣﻞّ ﺷﺪن ﺑﮫ ﮔﺮوه ﺧﻮد، اﯾﻤﻨﯽ و دوﺳﺘﯽ را ﺑﮫ ﺑﮭﺎی اﻧﺴﺎن زداﯾﯽ از ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﻣﯽ ﺧﺮد. و ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﺧﺮﯾﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺗﻌﺼّﺐ ﭘﺮور آﻧﺴﺖ ﮐﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ از ﻣﺼﺎﺣﺒﺖ و ﻣﻌﺎﺷﺮت و دوﺳﺘﯽ و ھﻤﺪﻟﯽ و ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎ ﮔﺮوه ھﺎی ﺑﯿﮕﺎﻧﮫ ﻣﯽ ﭘﺮھﯿﺰد ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ﺳﺎدﮔﯽ آﻣﺎدۀ اﻧﺠﺎم ھﺮﮔﻮﻧﮫ ظﻠﻢ و ﺑﯿﺮﺣﻤﯽ و ﺗﺒﻌﯿﺾ و ﮐﺸﺘﺎر ﻣﯽ آﻧﺎن ﻋﻠﯿﮫ ﺑﮭﺎءﷲ ﮐﮫ ظﮭﻮر ﺧﻮد را ﻧﻮﯾﺪی ﺑﺮای ظﮭﻮر اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﭘﻨﺪارد، ﺷﺎ ﻟﻮدۀ ﺗﻌﺼّﺐ را در ھﻢ ﻣﯽ ﺷﮑﻨﺪ و ھﻤﮥ را ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮار ﻣﯽ دھﺪ. ﺑﮫ ﺟﺎی ﻧﻔﯽ ھﻮﯾّﺘﯽ ﺟﮭﺎﻧﯽ، ﻋﻤﻮﻣﯽ و اﻧﺴﺎﻧﯽ، ﺑﮭﺎءﷲ در ﻧﻮﺷﺘﮫ ھﺎی ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﺷﺮاﻓﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﻋﻨﻮان اﻧﺴﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ و اﯾﻦ ﺷﺮاﻓﺖ و ﮐﺮاﻣﺖ را ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﮫ اﯾﻦ ﯾﺎ آن وﯾﮋﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﯾﺎ طﺒﯿﻌﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑ ﻠﮑﮫ ﻋﺰّت اﻧﺴﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ھﻮﯾّﺖ ﻣﻌﻨﻮی و روﺣﺎﻧﯽ آدﻣﯽ ﯾﻌﻨﯽ آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﻣﺸﺘﺮک ھﻤﮥ آدﻣﯿﺎن اﺳﺖ، ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺟﺎﺳﺖ ﮐﮫ او از اﻧﺴﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻮﯾﻨﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ دھﺪ و اﻋﻼن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﮫ " اﻣﺮوز اﻧﺴﺎن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﺨﺪﻣﺖ ﺟﻤﯿﻊ ﻣﻦ ﻋﻠﯽ اﻻرض ﻗﯿﺎم ﻧﻤﺎﯾﺪ " 6 ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫ او ھﻤﮥ ﻣﺮدم ﺟ ﮭﺎن را دوﺳﺖ ﺧﻄﺎب ﮐﺮده و از ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن ﺳﺮا ﭘﺮدۀ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻮﯾﺪ. دور ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﯽ ﺑﮫ ﭘﺎﯾﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ و زﻣﺎن آن ﻓﺮا رﺳﯿﺪه ﮐﮫ آدﻣﯽ از ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺧﻮد ﺑﺎ ھﻤﮥ دﯾﮕﺮ ﻣﺮدﻣﺎن آﮔﺎه ﮔﺮدد. ﺑﮭﺎءﷲ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ " ای دوﺳﺘﺎن ﺳﺮا ﭘﺮدۀ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺑﯿﮕﺎﻧﮕﺎن ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ را ﻣﺒﯿﻨﯿﺪ. ھﻤﮫ ﺑﺎر ﯾﮏ دارﯾﺪ و ﺑﺮگ ﯾﮏ ﺷﺎﺧﺴﺎر " 7 ﺑﮫ ﻋﻼوه در ﻓﺮود آوردن ﺑﺖ ﺗﻌﺼّﺐ ﺑﮭﺎءﷲ از ﻟﺰوم اﺳﺘﻘﻼل ﻓﮑﺮی، اﻧﺼﺎف، ﺧﺮد ورزی، ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﺧﻮد دﯾﺪن و ﺑﮫ ﮔﻮش ﺧﻮد ﺷﻨﯿﺪن ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺑﺮای ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺣﻘﯿﻘﺖ و ارزﺷﮭﺎی راﺳﺘﯿﻦ ﻗﺒﻞ از ھﺮ ﭼﯿﺰی ﺗﺤﺮّی ﺣﻘّﯿﻘﺖ، رھﺎﺋﯽ از ﺑﻨﺪ ﺗﻘﺎﻟ ﯿﺪ ﮔﺮوھﯽ، ﭘﺎﮐﺴﺎزی دل از ھﺮ آﻧﭽﮫ ﮐﮫ دﯾﺪه و ﺷﻨﯿﺪه و ﺷﮏ در ﺑﺎور ھﺎی ﮔﺮوه ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻮرد ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻗﺮار دھﺪ. اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻋﺼﺎرۀ ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺘﺎب ھﺎی ﺑﮭﺎءﷲ از ﺟﻤﻠﮫ ﮐﺘﺎب اﯾﻘﺎن و ﮐﻠﻤﺎت ﻣﮑﻨﻮﻧﮫ اﺳﺖ. ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟّﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ در اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺑﮭﺎءﷲ دو اﺻﻞ ﺑﮫ ظﺎھﺮ ﻣﺘﻌﺎرض ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﭘ ﯿﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﻨﺪ. اوّل اﺻﻞ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺑﺎ ھﻤﮥ ﻧﻮع اﻧﺴﺎن و دوم اﺻﻞ اﺳﺘﻘﻼل ﻓﮑﺮی و ﺧﺮد ورزی و ﺗﺤﺮّی ﺣﻘّﯿﻘﺖ. اﻣّﺎ آﻧﭽﮫ ﮐﮫ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﻨﯽ ظﻠﻢ و ﺟﻮر را در ھﻢ ﻣﯽ رﯾﺰد ﺑﺮاﺳﺘﯽ ﺟﻤﻊ اﯾﻦ دو اﺻﻞ اﺳﺖ. اﯾﻦ دو اﺻﻞ در ﻣﺘﻦ ﯾﮏ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﻨﯽ روﺣﺎﻧﯽ و ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ ﻻزم و ﻣﻠﺰوم ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﻧﺪ و ﻧﮫ اﺻﻮﻟ ﯽ ﻣﺘﻌﺎرض و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ. ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﮫ آدﻣﯽ ﻧﮫ ﺑﻌﻨﻮان ﭘﺪﯾﺪاری ﻣﺎدّی ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان روح و ﺧﺮد و ھﺸﯿﺎری و ﻧﺸﺎن ﺧﺪا ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد، ﺿﺮورﺗﺎً اﯾﻦ روح ھﻢ اﻧﺪﯾﺸﻤﻨﺪ و ﻣﺴﺘﻘﻞ اﺳﺖ و ھﻢ ﺑﺎ ھﻤﮥ ھﺴﺘﯽ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﺟﻠﻮۀ ﺧﺪا ﭘﯿﻮﻧﺪ دارد. ﺳﻮّﻣﯿﻦ وﯾﮋﮔﯽ اﻧﺪﯾﺸﮥ ﺑﮭﺎءﷲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻌﺼّﺐ، ﻧ ﻔﯽ اﺣﺘﺮاز از دﯾﮕﺮان و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻋﻠﯿﮫ ﮔﺮوه ھﺎی دﯾﮕﺮ اﺳﺖ. ﺑﺮ ﻋﮑﺲ، ﺑﮭﺎءﷲ ﻣﺤﻮر آﻣﻮزه ھﺎی ﻧﻮﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻞ ﻣﻌﺎﺷﺮت و دوﺳﺘﯽ ﺑﺎ ھﻤﮥ ﻧﻮع ﺑﺸﺮ ﺑﺎ ھﻤﮥ ادﯾﺎن و ﺑﺎ ھﻤﮥ اﻗﻮام ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. در ﻟﻮح طﺮازات ﺑﮭﺎءﷲ ﭼﻨﯿﻦ … ﺑﺎ ﺟﻤﯿﻊ اھﻞ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮوح و رﯾﺤﺎن ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﭼﮫ ﻛﮫ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺳﺒﺐ اﺗﺤﺎد و اﺗﻔﺎق ﺑﻮده و ھﺴﺖ و اﺗﺤﺎد و اﺗﻔﺎق ﺳﺒﺐ ﻧﻈﺎم ﻋﺎﻟﻢ و ﺣﯿﺎت اﻣﻢ اﺳﺖ. طﻮﺑﻲ از ﺑﺮاي ﻧﻔﻮﺳﯿﻜﮫ ﺑﺤﺒﻞ ﺷﻔﻘﺖ و رأﻓﺖ ﻣﺘﻤﺴﻜﻨﺪ و ازﺿﻐﯿﻨﮫ و ﺑﻐﻀﺎ ﻓﺎرغ و آزاد . 8 ﻓﺮھﻨﮓ ﻣﻌﺎﺷﺮت، ﻓﺮھﻨﮓ ﺻﻠﺢ و دوﺳﺘﯽ اﺳﺖ و ﺑﮫ اﯾﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﮭﺎءﷲ اﻧﺴﺎﻧﯿﺖ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﮫ ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺟﻨﮓ ﺑﻠﮑﮫ دوﺳﺘﯽ و ﻣﮭﺮ ﺑﺎزﺳﺎزی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺑﮫ ﮔﻔﺘﮥ او " ﺷﺌﻮﻧﺎتِ درﻧﺪه ھﺎی ارض ﻻﯾﻖ اﻧﺴﺎن ﻧﺒﻮده و ﻧﯿﺴﺖ. ﺷﺄن اﻧﺴﺎن رﺣﻤﺖ و ﻣﺤﺒّﺖ و ﺷﻔﻘﺖ و ﺑﺮدﺑﺎری ﺑﺎ ﺟﻤﯿﻊ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮده و ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد. " 9 طﺮاز دوم ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺑﺎ ادﯾﺎن اﺳﺖ ﺑﺮوح و رﯾﺤﺎن

ﮔﺮدد.

ﺟﻮاﻧﺐ آن

ﻧﻤﯽ

در اﯾﻦ

ﻣﯽ

ﻣﯽ

ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ:

6 ﺑﮭﺎءﷲ

101 .

، ﻣﺟﻣوﻋﮫ ای از اﻟواح ﺟﻣﺎل اﻗدس اﺑﮭﯽ: ﻻﻧﮕﻧﮭﺎﯾن، 1980 ص.

7 ھﻣﺎﻧﺟﺎ ص. 142 . 8 ھﻣﺎﻧﺟﺎ ص. 18 . 9 ھﻣﺎﻧﺟﺎ ص. 140 .