باب و تجدد

ﺣﺎل ﮐﮫ وﯾﮋﮔﯿﮭﺎی ﮐﻠﯽ اﻧﺪﯾﺸﮫ ﻓﻠﺴﻔﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺟﻮد درآﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب را ﺑﺎ روﯾﮑﺮدھﺎی دﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫء ﺗﺠﺪد ﻣﺨﺘﺼﺮاً ﻣﻘﺎﯾﺴﮫ ﮐﺮدﯾﻢ وﻗﺖ آن اﺳﺖ ﮐﮫ طﺮح ﻣﻔﮭﻮم ﺗﺠﺪد راﺳﺘﯿﻦ درآﺛﺎر آن ﺣﻀﺮت را ﺑﺎ ﺗﻔﺼﯿﻞ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ. ﺗﻌﺒﯿﺮ روﺣﺎﻧﯽ از ھﺴﺘﯽ، ﻧﻔﯽ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ و اﺛﺒﺎت ﻣﻘﺎم اﻧﺴﺎن ﺑﮫ ﺧﻼف ﺗﻌﺎﺑﯿﺮ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺖ ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺗﺠﺪد، آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺧﺪا ﻣﺪار وﻋﺮﻓﺎﻧﯽ را زﯾﺮ ﺑﻨﺎی اﻧﺘﻘﺎد ازﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ واﺛﺒﺎت آزادی وﻣﻘﺎم ﺷﺎﻣﺦ اﻧﺴﺎن درﺗﺎرﯾﺦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ زﯾﺮﺑﻨﺎی ﻣﻔﮭﻮم ﺗﺠﺪد راﺳﺘﯿﻦ در آﺛﺎر ﺑ ﺎﺑﯽ و ﺑﮭﺎﺋﯽ اﺳﺖ . ﺑﮫ اﯾﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ ﺧﺪا و ﻋﺮﻓﺎن ﺑﺠﺎی آﻧﮑﮫ ﺑﮫ ﻧﻔﯽ اﻧﺴﺎن و ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ ﯾﺎ آﻧﮑﮫ ﺳﻨﺖ ﮔﺮاﺋﯽ را ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺑﮫ ﻣﻮﻗﻒ ﺟﺒﺮ و ﺗﻌﻄﯿﻞ ﺑﯿﺎﻧﺠﺎﻣﺪ، ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ دﻟﯿﻞ و ﻋﻠّﺖ ﻧﻔﯽ ﺳﻨﺖ ﮔﺮاﺋﯽ، اﺛﺒﺎت ﻟﺰوم ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ و ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﯽ، و ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺮ آزادی و ﺗﻘﺪّس و ﺣﻘﻮق ﻻﯾﻨﻔﮏ آدﻣﯿﺎن ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ ﺟﻨﺒﮫ ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ و اﻟﮭﯽ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ھﺴﺘﮫء ﻣﻔﮭﻮم ﺗﺠﺪد راﺳﺘﯿﻦ در آن آﺛﺎر اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ ﺑﺴﯿﺎر ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﮫ ﺑﺴﯿﺎری از ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮ ﮐﮫ از ﻣﺎرﮐﺴﯿﺰم ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮای ﻧﮭﻀﺖ ﺑﺎﺑﯽ ﺑﮫ ﺧﺎطﺮ آﻧﮑﮫ آن را ﺷﻮرﺷﮕﺮ و اﺷﺘﺮاﮐﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ دﻓﺎع ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ھﻤﻮاره ﺟﻨﺒﮫء ﻣﺬھﺒﯽ و ﻋﺮﻓﺎﻧﯽ آﺛﺎر و رﺳﺎﻟﺖ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب را اﻧﮑﺎر ﮐﺮده و ﮔﻔﺘﮫ اﻧﺪ ﮐﮫ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺻﺮﻓﺎً از زﺑﺎن و واژه ھﺎی دﯾﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﮫ ﻣﻔﮭﻮﻣﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ازاﺻﻼح و اﻧﻘﻼب را ﺑﮫ ارﻣﻐﺎن ﺑﯿﺎورد. ﺻﺮﻓﻨﻈﺮاز ﻧﺎ آﮔﺎھﯽ اﯾﻦ اﻓﺮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ آﺛﺎر ﺣﻀ ﺮت ﺑﺎب اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﺘﻮﺟﮫ اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﯿﻨﺶ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب در ﺧﺼﻮص ﺗﺠﺪد و ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺻﻞ ﻋﺮﻓﺎن و ﻣﻈﮭﺮﯾﺖ اﺳﺖ و ھﯿﭻ ﯾﮏ از اﺻﻮل اﯾﺸﺎن را ﻧﻤﯽ ﺗﻮان و ﻧﺒﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ھﺴﺘﮫء ﺟﻮھﺮی و اﻧﻔﮑﺎک ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺟﮭﺎن ﺑﯿﻨﯽ اﯾﺸﺎن ﺟﺪا ﻧﻤﻮد. در واﻗﻊ اﯾﻦ ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﮐﺎری ﺑﮫ آﺛﺎ ر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﻠﮑﮫ ﺷﺒﺤﯽ را ﮐﮫ ﺣﺎﺻﻞ ﻓﺮا ﻓﮑﻨﯽ آرﻣﺎن ﻧﺎرﺳﺎی ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ ﺑﮫ آن آﺛﺎر ﻓﺮا ﻓﮑﻨﯽ ﮐﺮده و ﻟﺬا ﺑﮫ ﺣﻤﺎﯾﺖ از آن آﺛﺎر ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ. اﻣّﺎ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻧﻔﯽ آن ﺷﺒﺢ و ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت و ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺣﺎﺻﻞ از آن اﻧﺪﯾﺸﮫ ﺗﻘﻠﯿﻞ ﮔﺮا و ﻣﺎدّی و ﺗﮏ ﺑُﻌﺪی اﺳﺖ. ﺗﻌﺒﯿﺮ روﺣﺎﻧﯽ ازھﺴ ﺘﯽ ھﺴﺘﮫء ﺗﻤﺎﻣﯽ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﺳﺖ. اﯾﻦ اﻣﺮدر ﺳﺮﺗﺎﺳﺮآﺛﺎر اﯾﺸﺎن ﭼﮫ آﺛﺎر ﺗﻔﺴﯿﺮی ﭼﮫ آﺛﺎر ﻣﺘﺎﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﻓﻠﺴﻔﯽ و ﭼﮫ آﺛﺎر اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﺣﮑﺎﻣﯽ آﺷﮑﺎر و ھﻮﯾﺪا ﺳﺖ. ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﮐﮫ طﺮز ﻓﮑﺮ و ھﺸﯿﺎری ﺑﺪﯾﻌﯽ در ﻋﺎﻟﻢ ﺑﮫ وﺟﻮد آورﻧﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﮫ اﯾﺸﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آدﻣﯿﺎن در ﻧﻈﺮ ﺑﮫ ھﺮ ﺷﯿﺊ از ظﻮاھﺮ و ﮐﺜﺮت آن اﺷﯿﺎء ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﮫ و ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ آن اﺷﯿﺎء ﻧﺎظﺮ و ﻣﻌﻄﻮف ﮔﺮدﻧﺪ. ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺷﯿﺎء از ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺟﮭﺖ وﺣﺪت اﺷﯿﺎء اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﺟﮭﺖ ﺗﺠﻠّﯽ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت اﻟﮭﯽ ﺑﺮ آن اﺷﯿﺎء اﺳﺖ. ﺑﮫ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ھﻤﮫ اﺷﯿﺎء ﻣﺤﻞ ظﮭﻮر وﺑﺮوز ﺗﺠﻠّﯽ اﻟﮭﯽ و ﻣﺮاﯾﺎی اﺳﻤﺎء و ﺻﻔ ﺎت رﺑّﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭘﺲ ﺑﺎﯾﺪ درھﻤﮫ ﭼﯿﺰ ﺟﮭﺖ وﺣﺪت و اﺗﺤﺎد اﺷﯿﺎء ﯾﻌﻨﯽ ﺗﺠﻠّﯽ اﻟﮭﯽ در آﯾﻨﮫء ھﺴﺘﯽ آن اﺷﯿﺎء را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد. ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ ازﻧﻘﻄﮫ ﻧﻈﺮ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ زﯾﺒﺎ و ﻣﻘﺪس اﺳﺖ ﭼﺮا ﮐﮫ در ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ طﻠﻌﺖ ﻣﺤﺒﻮب را ﻣﯽ ﺗﻮان دﯾﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﺟﮭﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ھﻤﮕﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻘﯿﻘﺖ اﯾﺸﺎن ارﺗﺒﺎط ﯾﺎﻓﺖ و ھﺪف از ھﺴﺘﯽ ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽ و ظﮭﻮر آن ﺟﮭﺖ وﺣﺪت و ﺗﺠﻠّﯽ در ﺻﺤﻨﮫء ﭘﺪﯾﺪارھﺎی ﺗﺎرﯾﺨﯽ اﺳﺖ. اﻣّﺎ اﯾﻦ اﺻﻞ ﺗﺠﻠّﯽ و ظﮭﻮر،اﻣﺮی ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﭘﻮﯾﺎﺳﺖ. اﯾﻦ ﺗﺠﻠﯽ ﺗﺠﻠﯽ ذات ﺧﺪا ﻧﯿﺴﺖ ﭼﺮا ﮐﮫ ذات ﺧﺪا ﻣﺴﺘﻌﻠﯽ وﻣﺴﺘﻐﻨﯽ و ﻣﺴﺘﺮﻓﻊ از ھﻤﮫ ﭼﯿﺰاﺳﺖ وھﯿﭻ ﭼﯿﺰ در رﺗﺒﮫ ذات ﺧﺪا وﻧﺪ وﺟﻮدی ﻧﺪارد ﺗﺎ ﭼﮫ رﺳﺪ ﺑﮫ آﻧﮑﮫ ﻣﺤﻞ ﭘﺬﯾﺮش آن ذات ﺑﺎﺷﺪ. ﭘﺲ اﯾﻦ ﺗﺠﻠﯽ ﺗﺠﻠّﯽ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت اﻟﮭﯽ اﺳﺖ، ﺗﺠﻠّﯽ اراده و ﻣﺸﯿﺖ ﺧﺪاﺳﺖ، ﺗﺠﻠّﯽ ﻓﻌﻞ و اﻣﺮ ﺧﺪاﺳﺖ. اﻣّﺎ اﯾﻦ ﻓﻌﻞ اﻟﮭﯽ، اﯾﻦ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت اﻟﮭﯽ، اﯾﻦ اراده و ﻣﺸﯿﺖ اﻟﮭﯽ ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﮐﮫ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻟﻢ اﻣﺮ ﯾﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺸﯿﺖ اوﻟﯿﮫ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﭘﺲ ﺳﺮآﻏﺎز و ﺣﻘﯿﻘﺖ ھﺴﺘﯽ ﺗﺠﻠّﯽ ﻣﺸﯿﺖ اوﻟﯿﮫ اﺳﺖ و اﯾﻦ ﺗﺠﻠّﯽ در رﺗﺒﮫء ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﮫ ﺷﮑﻞ ظﮭﻮر ﭘﺎﯾﺎن ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان در ﻣﺮاﺣﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﮫء اﻧﺴﺎﻧﯽ آﺷﮑﺎر ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﭘﺲ ھﻤﺎﻧﻄﻮر ﮐﮫ ﺧﺪاوﻧﺪ اول و آﺧﺮﺳﺖ و اوّﻟﯿّﺖ او ھﻤﺎن آﺧﺮﯾّﺖ اوﺳ ﺖ و درﻋﯿﻦ ﺣﺎل از ھﺮ اول و آﺧﺮی ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻧﯿﺰ اول

– ﻟﻒ ا