باب و تجدد

و آﺧﺮﺷﺎن ﯾﮑﯽ اﺳﺖ ﺑﯽ آﻧﮑﮫ اول ﯾﺎ آﺧﺮی داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﭘﺲ ﺣﻘﯿﻘﺖ ھﻤﮫء ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﯾﮑﯽ اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ ھﻤﮫء ادﯾﺎن ﯾﮑﯽ اﺳﺖ در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل ﮐﮫ اﯾﻦ ﺣﻘﯿﻘﺖ واﺣﺪ در اﻋﺼﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﺗﮑﺎﻣﻞ اﻧﺴﺎن و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺑﮫ ﺷﮑﻞ ﺟﺪﯾﺪی ﺧﻮد را ظﺎھﺮ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد. در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﺪﻧﯿﺖ روﺣﺎﻧﯽ ﮐﮫ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺪﻧﯿﺖ ﻓﺮھﻨﮕﯽ و اﺑﺰاری اﺳﺖ ھﻤﻮاره در ﺣﺎل ارﺗﻘﺎء و رﺷﺪ و ﺗﺠﺪﯾﺪ و ﺗﺠﺪّد اﺳﺖ. از ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﯽ و ﻋﺮﻓﺎن ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ آن ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ اﻟﮭﯽ اﺳﺖ و ﻧﮫ ﺗﻤﺴﮏ ﺟﺰﻣﯽ و اﻧﻌﻄﺎف ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺑﮫ ظﻮاھﺮ اﺣﮑﺎم و ﺷﻌﺎﺋ ﺮی ﮐﮫ در ﻣﺮﺣﻠﮫ ای ﺧﺎص از آن اﻣﺮ اﻟﮭﯽ ﺻﺎدر ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ اﻣﺮ اﻟﮭﯽ را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ ﺑﮫ ھﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﮫ ظﺎھﺮ ﺷﻮد و ﻟﺬا ﺑﺠﺎی ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﺷﯿﺎء ﮐﺮد و آﻣﺎده ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺗﺤﻮل ﺑﻮد. اﯾﻦ اﺻﻞ در ﺻﺤﻨﮫء ﻓﺮھﻨﮓ روﺣﺎﻧﯽ واﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﮫ وﺟﻮد آورد. ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﮫ د اﺷﺖ ﮐﮫ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﮐﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ وﺗﺮﻗﯽ ﺑﻮده وﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﯽ رﮐﻮد وارﺗﺠﺎع درﺟﺎﻣﻌﮫء اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ درﻏﺎﻟﺐ ﻣﻮارد ﺻﺮﻓﺎً ﺑﮫ ﻋﻨﻮان دﻓﺎع ازﻋﺎدت ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽ ﮔﺮدد. در آﺛﺎر ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎس ﺷﮭﯿﺮ آﻟﻤﺎﻧﯽ، ﻓﻌﻞ ﺳﻨﺘﯽ ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮﻋﺎدت اﺳﺖ. آﺷﮑﺎر اﺳﺖ ﮐﮫ اﮔﺮﭼﮫ ﻓﻌﻞ ﺳﻨﺘﯽ ﻣﺎﻧﻊ ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺗﺮﻗﯽ اﺳﺖ اﻣّﺎ ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻨﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﮐﺎر دﺷﻮاری ﻧﯿﺴﺖ. اﻣّﺎ در اﯾﺮان ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫء ﻋﺎدت ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﯽ ﺷﺪ ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ﻋﻼوه ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ارادهء اﻟﮭﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮدر اﻧﺪﯾﺸ ﮫء ﺧﺎﺗﻤﯿﺖ و ﭘﺎﯾﺎن ﺗﮑﺎﻣﻞ ادﯾﺎن و اﺑﺪﯾﺖ اﺣﮑﺎم و ﺷﻌﺎﺋﺮ ﻗﺮآﻧﯽ و ﻟﺬا ﻧﻔﯽ ﮐﺎﻣﻞ ھﺮﮔﻮﻧﮫ اﺑﺪاع ﻓﺮھﻨﮕﯽ و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و روﺣﺎﻧﯽ ﻣﺘﻈﺎھﺮ ﻣﯽ ﮔﺮدﯾﺪ. آﺷﮑﺎرﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺣﺎﺻﻞ از ﺻﺮﻓﺎً ﻋﺎدت زﻣﯿﻦ ﺗﺎ ﺑﮫ آﺳﻤﺎن ﻓﺮق دارد و ﻣﺒﺎرزهء ﺑﺎ آن ﺑﺴﯿﺎر دﺷﻮاراﺳﺖ. اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺘﺪاول از ﺗﺎرﯾﺦ ادﯾﺎن دراﯾﺮان ﻗﺮن ﻧﻮزدھﻢ ﻣﺎﻧﻊ اﺻﻠﯽ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ھﺮ ﻧﻮع ﻋﻘﻼﻧﯿﺘﯽ ﺑﻮد. از اﯾﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﮫ اھﻤﯿﺖ ﺧﻄﯿﺮ آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب را در اﺣﯿﺎی ﻓﺮھﻨﮕﯽ و روﺣﺎﻧﯽ اﯾﺮان وﺟﮭﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﮫ آﺳﺎﻧﯽ ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد. ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻣﻔﮭﻮم ﻋﺮﻓﺎن را ﻣﻔﮭﻮﻣﯽ ﭘﻮﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﮫ، ظﮭﻮر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ر ا اﻣﺮی وﻗﻔﮫ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ و ﻧﺎﻣﺘﻨﺎھﯽ ﺷﻤﺎرده و در واﻗﻊ ظﮭﻮر ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از اﯾﻦ ظﮭﻮرات ﭘﯿﺎﭘﯽ اﻧﺘﮭﺎ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮدﻧﺪ. درﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﻋﺮﻓﺎن وﻣﻈﮭﺮﯾﺖ درآﺛﺎرﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ درﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ اﯾﺴﺘﺎد ﺑﻠﮑﮫ زﯾﺮ ﺑﻨﺎی ﻓﺮھﻨﮕﯽ آن ﻧﻮع ﺳﻨﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﻣﻘﺎوم را ﻧﯿﺰ از درون ﻣﻨ ﮭﺪم ﺳﺎﺧﺖ. اﻣّﺎ اﮔﺮﭼﮫ ﺗﻌﺒﯿﺮ روﺣﺎﻧﯽ ازھﺴﺘﯽ، ﻣﻮﻗﻒ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب را ﺑﺎ اﺻﻞ ﺗﺠﺪّد و ﺗﮑﺎﻣﻞ آﺷﺘﯽ ﻣﯽ دھﺪ، اﻣّﺎ اﯾﻦ ﺗﺠﺪّد ﺑﺎ ﺗﺠﺪد ﻏﺮﺑﯽ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﯽ ﺷﻮد. ھﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺪد ﻏﺮب آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺑﺮ ﻣﻘﺎم اﻧﺴﺎن، آزادی وی در ﺻﺤﻨﮫء ﺗﺎرﯾﺦ و ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮ ﺗﮑﯿﮫ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ اﻣّﺎ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺠﺪد ﻏ ﺮب اﯾﻦ ﺗﻌﺒﯿﺮ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻔﮭﻮﻣﯽ روﺣﺎﻧﯽ و اﻟﮭﯽ اﺳﺘﻮار ﻣﯽ ﺳﺎزد. درﻧﺘﯿﺠﮫ اوﻻً ﺣﻘﻮق آدﻣﯿﺎن را اﻣﺮی دﻟﺒﺨﻮاھﯽ ﻧﺪاﻧﺴﺘﮫ ﺑﻠﮑﮫ آن را ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺿﺮوری ﺗﻘﺪّس اﻧﺴﺎن ﻣﯽ ﭘﻨﺪارد و ﺛﺎﻧﯿﺎً طﺒﯿﻌﺖ را ﻧﯿﺰ ﻣﻘﺪس ﺷﻤﺎرده و ﻟﺬا درﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺠﺪد راﺳﺘﯿﻦ اش ﺑﺎﯾﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺻﻨﻌﺘﯽ و ﺣﻔﻆ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ ﭘﯿﻮ ﻧﺪ ﯾﺎﺑﻨﺪ و ﺛﺎﻟﺜﺎً اﮔﺮﭼﮫ ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ و ﺳﻨﺖ ﺷﮑﻨﯽ را ﺗﺮوﯾﺞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ اﻣّﺎ اﯾﻦ ﺧﺮد ﮔﺮاﺋﯽ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﮫ ﺣﯿﻄﮫء زﻧﺪﮔﯽ ﻣﺎدی اﻧﺴﺎن ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ ھﻤﮫ ﺟﻨﺒﮫ ھﺎی زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن از ﺟﻤﻠﮫ ﺟﻨﺒﮫ روﺣﺎﻧﯽ و اﺳﺘﻌﻼﺋﯽ وﺟﻮد آدﻣﯽ ﺗﻌﻤﯿﻢ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ. ﻧﺘﯿﺠﮫء اﯾﻦ اﻣﺮ ﺗﺠﺪّدی ھﻤﮫ ﺟﺎﻧﺒﮫ اﺳﺖ ﮐﮫ از اﻣ ﯿﺪی ﭘﻮﯾﺎ و ﻣﻘﺪس ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﮫ و در ورطﮫء ﯾﺄس و ﭘﻮﭼﯽ ﻓﺮاﻣﻮش و وﯾﺮان ﻧﺨﻮاھﺪ ﮔﺸﺖ. ذﮐﺮ ﻣﻮارد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺷﺎره ﺑﮫ اﯾﻦ اﺻﻮل در آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻣﺴﺘﻠﺰم ﮐﺘﺎﺑﯽ ﻣﻔﺼﻞ اﺳﺖ اﻣّﺎ ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﮫ ﭼﮭﺎر ﻧﻤﻮﻧﮫ ازﺑﯿﺎﻧﺎت آن ﺣﻀﺮت اﺳﺘﻨﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد. درﺑﯿﺎن اوّل ﺟﮭﺖ وﺣﺪت ھﺴﺘﯽ و اﯾﻨﮑﮫ ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻈﮭﺮﺗﺠﻠّﯽ اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت اﻟﮭﯽ اﺳﺖ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد. درﺑﯿﺎن دوم ارﺗﺒﺎط ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ھﻤﮫ ھﺴﺘﯽ از ﺟﻤﻠﮫ طﺒﯿﻌﺖ و ﺗﻘﺪس ھﻤﮫ ﭼﯿﺰ از ﺟﻤﻠﮫ ﺗﻘﺪس طﺒﯿﻌﺖ اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﮔﺮدد. در ﺑﯿﺎن ﺳﻮم ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺷﺪن و وﻗﻔﮫ ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﺗﮑﺎﻣﻞ روﺣﺎﻧﯽ از طﺮﯾﻖ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﺑﺪﯾﻊ ﻣﻔﮭﻮم رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮔﺮدد و ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﺑﯿﺎن ﭼﮭﺎرم زارﻋﺎن و